Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), bệnh cơ xương khớp là 1 trong 10 nguyên nhân gây tàn phế. Nếu như trước đây, bệnh cơ xương khớp thường gặp ở người lớn tuổi thì hiện nay căn bệnh này ngày càng có xu hướng trẻ hóa, thậm chí có người ở độ tuổi 35 đã gặp phải những vấn đề về xương khớp.
Khi bị bệnh xương khớp, nhiều người đã áp dụng phương pháp điều trị sai cách. Trong đó, có tình trạng sử dụng các thuốc Tây y và Đông y có nguồn gốc nhóm corticoid gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho sức khoẻ nói chung và cho xương khớp nói riêng.
Phóng viên đã có cuộc trao đổi với PGS TS Trần Trung Dũng – Giảng viên Đại học Y Hà Nội, PGĐ Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn, Hà Nội về vấn đề này.
PV: Thưa PGS Dũng, việc lạm dụng corticoid ngày càng phố biến, nhất là ở các vùng nông thôn, từ thuốc tăng cân của trẻ nhỏ, kem làm trắng da đến chữa các bệnh xương khớp.
Tôi có gặp một trường hợp bệnh nhân 61 tuổi, quê ở Thái Bình đến khám bệnh vì sau hơn 1 năm tiêm thuốc trị đau đầu gối ở phòng khám tại gia của một bác sĩ về hưu, mặt của ông tròn, da có các vết nứt đỏ… bác sĩ cho biết bệnh nhân này bị tác dụng phụ của corticoid. Xin hỏi ông, trường hợp này có hiếm hay không?
PGS Trần Trung Dũng
PGS TS Trần Trung Dũng: Corticoid là có nguồn gốc từ hormone tuyến thượng thận, hoặc những hợp chất tương tự. Các corticoid có rất nhiều tác dụng lên sinh lí và chuyển hoá, trong đó có tác dụng giảm đau và chống viêm rất mạnh, do đó chúng được sử dụng khá rộng rãi trong y học nhất là trong các bệnh lý cơ xương khớp.
Tuy nhiên corticoid có rất nhiều tác dụng phụ, nhất là khi sử dụng kéo dài. Trường hợp bệnh nhân nói trên trong y học gọi là hội chứng Cushing do thuốc, đây là hậu quả của việc lạm dụng corticoid kéo dài không có kiểm soát. Trong thực tế lâm sàng chúng tôi gặp rất nhiều trường hợp như vậy.
Thường do bệnh nhân sử dụng corticoid bừa bãi không có sự theo dõi của bác sĩ, hoặc do bệnh nhân dùng các thuốc đông y không rõ nguồn gốc mà trong thành phần có chứa corticoid.
PV: Người ta thường nói về hiện tượng mục xương do lạm dụng thuốc này. Xin bác sĩ cho biết tác hại của corticoid lên xương như thế nào?
PGS TS Trần Trung Dũng: Thứ nhất, corticoid ức chế hình thành collagen gây cản trở sự lắng đọng xương. Thứ hai, corticoid làm giảm tái hấp thu canxi ở ống thận, tăng bài tiết canxi. Thứ ba, corticoid làm giảm hấp thu canxi do ức chế tác dụng của vitamin D.
Do đó dùng corticoid kéo dài sẽ dẫn tới tình trạng loãng xương, tăng nguy cơ gãy xương. Loãng xương thường gặp ở các vị trí như xương xốp như xương cột sống, cổ xương đùi, cổ xương cánh tay…
PV: Ông gặp bệnh nhân nào mà ông cảm thấy ám ảnh nhất bởi những biến chứng do điều trị bệnh cơ xương khớp sai phương pháp?
PGS TS Trần Trung Dũng: Trong thực tế lâm sàng, chúng tôi gặp rất nhiều trường hợp gặp biến chứng do điều trị bệnh lý cơ xương khớp không đúng.
Có một trường hợp bệnh nhân nam khoảng 55 tuổi, bị chấn thương gãy xương hở cẳng chân, tuy nhiên bệnh nhân lại không tìm đến các cơ sở khám chữa bệnh để được điều trị mà tự đắp thuốc đông y không rõ nguồn gốc. Kết quả chân của bệnh nhân bị nhiễm trùng, hoại tử nặng.
Sau đó, bệnh nhân phải nhập viện và phải trải qua 3 lần phẫu thuật. Cuối cùng phải cắt cụt cẳng chân. Ở trường hợp này, nếu từ đầu bệnh nhân được đến bệnh viện khám và điều trị đúng cách thì chắc chắn kết quả sẽ tốt hơn rất nhiều.
PV: Bệnh xương khớp khá phổ biến trong cộng đồng, khuyến cáo của bác sĩ như thế nào về việc điều trị bệnh này?
PGS TS Trần Trung Dũng: Cơ xương khớp là cơ quan vận động của cơ thể, do đó khi gặp các vấn đề về cơ xương khớp, bệnh nhân sẽ bị hạn chế trong các hoạt động sống hàng ngày.
Khi mắc bệnh, tâm lý bệnh nhân thường rất nôn nóng muốn điều trị thật nhanh để quay lại hoạt động bình thường. Tuy nhiên điều trị sai cách thường dẫn đến kết quả không được như ý muốn. Vì vậy, tốt nhất là nên đến gặp các bác sĩ chuyên khoa để được khám, tư vấn và điều trị đúng cách