Không có được tính chất và nghi thức lễ tân của chuyến thăm chính thức cấp nhà nước nhưng cuộc gặp giữa tân Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Versailles vẫn có được ý nghĩa và tác động rất quan trọng không chỉ đối với mối quan hệ giữa hai nước mà còn đối với cả quan hệ giữa Nga với Liên minh châu Âu (EU) và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).
Trên danh nghĩa, ông Putin không thăm chính thức Pháp mà đến Pháp để tham dự những nghi lễ kỷ niệm 300 năm ngày Pháp và Nga chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao. Cách đây 300 năm, Pyotr Đại đế đã tới thăm Pháp và sự kiện ấy được coi là sự khởi đầu mối quan hệ ngoại giao chính thức giữa hai nước. Dấu mốc rất đáng được hai nước kỷ niệm.
Tổng thống Pháp Macron và Tổng thống Nga Putin. Ảnh: Reuters
Sự kiện này tạo cơ hội thuận lợi cho cuộc gặp đầu tiên giữa ông Putin và Tổng thống mới đắc cử của Pháp mà phía Nga không ngại bị coi là mất thể diện và phía Pháp không bị khó xử trước các đồng minh và đối tác trong EU và NATO. Những đối tác và đồng minh này nghi ngại bất cứ ai trong diện ấy tiếp xúc trực tiếp với ông Putin.
Sau khi Nga sáp nhập Crimea, Mỹ, EU và NATO căng thẳng hoá quan hệ với Nga, áp dụng những biện pháp để cô lập Nga về chính trị, trừng phạt Nga về kinh tế, thương mại và đầu tư.
Họ không thích thú gì khi vẫn có những cuộc tiếp xúc giữa ông Putin và lãnh đạo thành viên nào đó trong hai liên minh ấy - như ông Macron tiếp ông Putin hay Tổng thống Mỹ Donald Trump và ông Putin sẽ gặp nhau - cũng lần đầu tiên - bên lề hội nghị cấp cao nhóm G20 tại Hamburg (Đức) khoảng 6 tuần nữa.
Đây là lần đầu tiên có cuộc gặp tay đôi riêng giữa ông Putin và một Tổng thống Pháp kể từ 5 năm nay. Ông Putin có 2 lần đến Pháp nhưng đều không tiếp xúc song phương, năm 2014 nhân kỷ niệm 70 năm phe đồng minh đổ bộ lên bãi biển Normandie và năm 2015 tham dự hội nghị cấp cao về biến đổi khí hậu trái đất ở Paris (Pháp).
Với người tiền nhiệm của ông Macron, ông Putin đã thu xếp cuộc gặp song phương ở Pháp, nhưng vì người này làm cao với ông Putin, đòi ông Putin phải chấp nhận trao đổi về vấn đề Syria thì mới gặp nên ông Putin đã huỷ chuyến đi Pháp.
Từ góc độ tính cách và quan điểm chính sách của cá nhân, ông Putin và ông Macron thừa lý do để không gặp nhau, không phải đơn thuần chỉ vì họ ở hai phía khác nhau của trận tuyến đối đầu. Ông Putin công khai ủng hộ đối thủ chính trị của ông Macron trong cuộc bầu cử Tổng thống vừa rồi ở Pháp.
Ông Macron luôn có quan điểm cứng rắn đối với Nga trong EU. Nhưng cuộc gặp này được thu xếp ổn thoả rất nhanh chóng bởi cả hai đều không để tình cảm lấn át lý trí.
Ông Macron mới lên cầm quyền và muốn gây dựng hình ảnh và vai trò đại diện cũng như lãnh đạo EU cho nước Pháp, không ganh đua với Đức nhưng không để cho Đức độc ngôi vị. Anh đã quyết ly khai EU. Ông Trump ở Mỹ không coi trọng cả EU lẫn NATO như những người tiền nhiệm.
Trong bối cảnh tình hình ấy, các nước thành viên trong cả hai liên minh ấy càng cần phải co cụm và tập hợp nhau lại, càng cần được ai đó đại diện, lãnh đạo và dẫn dắt. Đấy chính là cơ hội cho nước Pháp, hiếm có và hiếm thấy.
Ông Macron đã giật được cờ và có cơ hội để phất cờ. EU và NATO càng khó khăn với ông Trump thì lại càng cần nhanh chóng bình thường hoá trở lại các mối quan hệ với Nga. Vì thế, gặp ông Putin bây giờ chỉ có lợi cho ông Macron mà không thiếu lý do để biện bạch trước đồng minh và đối tác trong EU và NATO.
Ông Putin cất công sang Pháp vì ý nghĩa và tác động đa dạng của cuộc gặp đầu tiên với ông Macron, vì biết sớm muộn cũng phải gặp người này sau khi ứng cử viên Tổng thống Pháp được mình ủng hộ đã thất cử, để tìm hiểu và làm quen, để không đẩy ông Macron ra xa nữa và để phân hoá ông Macron và Pháp với những thành viên khác của EU và NAO.
Trong bối cảnh tình hình hiện tại mà hành xử thế, cả ông Putin cũng được lợi nhiều mà gần như chẳng bị mất mát hay thua thiệt gì. Cả hai đều hành xử vì lý trí và vì thế chỉ riêng việc họ gặp nhau thôi cũng đã đủ để làm cho sự kiện rất thành công.