LTS: Hôm nay, Thủ tướng Nga Dmitry Medvedev bắt đầu chuyến thăm chính thức Việt Nam. Nhân dịp này, chúng tôi xin trân trọng giới thiệu tới độc giả bài viết của nhà báo Phan Việt Hùng, thư ký tòa soạn tạp chí Bạch Dương (Hội hữu nghị Việt-Nga) về cách xưng hô đặc biệt giữa các nhà lãnh đạo hai nước.
---
Trong nhiều cuộc tiếp xúc từ gần chục năm trở lại đây, lãnh đạo Việt Nam và Liên bang Nga thường gọi nhau "đồng chí" (trong tiếng Nga là Товарищ). Các cuộc tiếp xúc gần đây giữa Tổng thống Putin với các lãnh đạo Việt Nam, gần đây nhất là với Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tháng 9/2018, đôi bên đều sử dụng "đồng chí Tổng bí thư", "đồng chí Tổng thống"...
Nếu theo dõi cách xưng hô của các lãnh đạo Nga với lãnh đạo các nước, có thể thấy đây là một ngoại lệ khá đặc biệt. Thường, họ hay gọi các nguyên thủ nước khác là господин (ngài) và ngược lại: Ngài tổng thống, Ngài thủ tướng...
Hôm nay, Thủ tướng Nga Dmitry Medvedev sẽ bắt đầu chuyến thăm Việt Nam. Ông Medvedev sang thăm Việt Nam lần đầu tiên vào tháng 10/2010, cũng gần 10 năm rồi, trên cương vị Tổng thống Nga.
Ông Medvedev trong chuyến thăm Việt Nam năm 2010. Ảnh: Kremlin
Khi đó, tại cuộc hội đàm với Tổng bí thư Nông Đức Mạnh, Tổng bí thư có hỏi Tổng thống Nga Medvedev có thể xưng hô là "đồng chí" được không, ông Medvedev đồng ý ngay.
Vậy nên khi bạn phiên dịch của ông Medvedev dịch sang tiếng Nga câu mở đầu của Tổng bí thư là "Уважаемый господин президент Российской Федерации" - Thưa ngài Tổng thống Liên bang Nga", ông Medvedev liền mỉm cười nhắc ngay bạn phiên dịch "Товарищ" - "Đồng chí chứ".
Và từ đó trở đi, suốt cuộc gặp đôi bên đều sử dụng cách xưng hô là "đồng chí". Có thể đó là tiền lệ để các cuộc gặp song phương sau này giữa lãnh đạo hai nước, hai bên đều sử dụng cách xưng hô thân mật và đầy tin cậy này.
Cũng cần nói thêm, hiện nay trong quân đội Nga vẫn sử dụng cách giao tiếp (có văn bản quy định hẳn hoi) là "đồng chí".
Tháng 4/2015, ông Medvedev có chuyến thăm chính thức thứ ba đến Việt Nam, lần này ở cương vị Thủ tướng. Tại cuộc gặp với Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, Thủ tướng Medvedev mở đầu: "Đồng chí Tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng kính mến" (Уважаемый товарищ Генеральный секретарь центрального комитета Компартии Вьетнама Нгуен Фу Чонг)
Tôi đã có mặt tại cuộc gặp của ông Medvedev với các cựu lưu học sinh Liên Xô và Nga 8 năm trước tại Cung văn hóa hữu nghị Việt Xô.
Tại cuộc gặp đó, dịch giả Nguyễn Thụy Anh đã phát biểu nói lên mong muốn Tổng thống Medvedev sẽ quan tâm giúp đỡ để ngày càng có nhiều thêm các tác phẩm văn học Nga được dịch để độc giả Việt Nam biết nhiều thêm về nền văn học đồ sộ này. Tổng thống mỉm cười đồng ý.
Và ông đã không quên lời hứa. Dự án Dịch sách văn học Nga - Việt theo chỉ thị của Tổng thống Nga Medvedev đã ra đời. Từ năm 2013 đến nay, các tác phẩm dịch văn học Nga-Việt và Việt-Nga liên tiếp được xuất bản, nối dài thêm dòng chảy hợp tác Nga - Việt trong lĩnh vực văn học nói riêng và trong văn hóa nói chung.