Ra ý kiến chỉ đạo không đúng
Ủy ban Kiểm tra Trung ương xác định, ông Hoàng Trung Hải, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Hà Nội, trong thời gian giữ cương vị Ủy viên Ban Cán sự Đảng, Phó thủ tướng Chính phủ, đã có vi phạm, khuyết điểm khi cho một số ý kiến chỉ đạo đối với Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn II – Công ty Gang thép Thái Nguyên (Dự án TISCO II).
Liên quan đến Dự án TISCO II, Ủy ban kiểm tra Trung ương nêu rõ vi phạm của Ban thường vụ Đảng ủy Tổng công ty thép Việt Nam (VNS), Ban cán sự đảng Bộ Công thương và một số cá nhân được nêu đã "ảnh hưởng xấu đến uy tín của tổ chức Đảng, đến mức phải xem xét kỷ luật".
Xung quanh dự án thua lỗ ngàn tỷ đã "đắp chiếu" từ năm 2013 đến nay, trong thời gian giữ cương vị Phó Thủ tướng Chính phủ, ông Hoàng Trung Hải từng có nhiều chỉ đạo.
Trong kết luận của Thanh tra Chính phủ liên quan đến dự án này công bố hồi tháng 2/2019 đã chỉ rõ nhiều văn bản thông báo ý kiến của ông Hoàng Trung Hải hoặc do ông Hải ký.
Cụ thể, ngày 21/4/2013, Văn phòng Chính phủ có Văn bản số 3136 thông báo ý kiến của Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải khi đó gửi Bộ Công Thương và VNS đồng ý cho HĐQT VNS quyết định, chịu trách nhiệm việc điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án.
Văn bản cũng đồng ý về nguyên tắc các Ngân hàng Phát triển Việt Nam, Ngân hàng TMCP Công thương xem xét, cho vay tiếp..., HĐQT TISCO sau đó đã căn cứ văn bản này để nâng tổng mức đầu tư dự án lên hơn 8.104 tỷ đồng.
Dự án TISCO II trong cảnh "đắp chiếu"
Cũng trên cơ sở đề nghị của Bộ Công Thương và TISCO, ngày 20/11/2014, ông Hoàng Trung Hải ký Văn bản số 2339 gửi các Bộ, ngành, trong đó, có nội dung thể hiện nội dung "tiếp tục thực hiện dự án với tổng mức đầu tư điều chỉnh 8.104 tỷ đồng".
Đáng chú ý, ngày 11/6/2015, Văn phòng Chính phủ ban hành Văn bản số 196 thông báo ý kiến của Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải "đồng ý để TISCO thanh toán các khoản chi phí trả cho MCC (vật tư thiết bị hư hỏng bởi gỉ sét, lão hóa do lưu kho lâu ngày)".
Về nội dung này, Thanh tra chính phủ đã kết luận: “Những nội dung nêu tại hai văn bản này không đúng với hợp đồng EPC (Hợp đồng thiết kế, cung cấp thiết bị công nghệ và thi công xây dựng công trình), quy định pháp luật về đầu tư”.
Ông Hoàng Trung Hải từng nhận định thế nào về dự án TISCO II?
Trước đó, vào tháng 4 và tháng 7/2014, Văn phòng Chính phủ cũng có các thông báo về kết luận của Phó Thủ Tướng Hoàng Trung Hải khi đó chủ trì các cuộc họp về dự án mở rộng sản xuất giai đoạn II của Công ty Gang thép Thái Nguyên.
Dự án Nhà máy gang thép Thái Nguyên.
Trong thông báo số 309 ngày 4/8/2014 nêu rõ, ngày 28/7/2014, trong cuộc họp về dự án này do Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải chủ trì có sự tham gia của đại diện lãnh đạo các cơ quan: Bộ Công Thương, Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Văn phòng Chính phủ, Ngân hàng Phát triển Việt Nam...
Sau khi nghe Tổng Công ty thép Việt Nam và Công ty cổ phần Gang thép Thái Nguyên báo cáo, ý kiến của các cơ quan, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải khi đó đã kết luận với một số nội dung như: "Báo cáo của Bộ Công Thương, của Công ty CP Gang thép Thái Nguyên về rà soát, đánh giá lại hiệu quả dự án, ý kiến của Tổng Công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước, Ngân hàng Phát triển Việt Nam, Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam về tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đối với cơ chế tài chính cho Dự án cho thấy Dự án còn hiệu quả. Do vậy, cần tính toán kỹ các phương án để tháo gỡ khó khăn cho Dự án, báo cáo Thường trực Chính phủ xem xét, quyết định".
Theo thông báo số 309, ông Hải cũng giao Bộ Tài chính phối hợp với các cơ quan liên quan và Tổng Công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước báo cáo Thủ tướng về việc cấp 1.000 tỷ đồng từ Quỹ Hỗ trợ sắp xếp và phát triển doanh nghiệp cho Tổng Công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước để đầu tư vào Dự án.
Đồng thời, phối hợp với Ngân hàng Phát triển Việt Nam nghiên cứu, đề xuất cơ chế điều chỉnh mức lãi suất cho vay tín dụng đầu tư đối với các khoản vay đã giải ngân của Dự án, bảo đảm phù hợp với diễn biến lãi suất của thị trường; trường hợp cần thiết, đề xuất sửa đổi các quy định có liên quan, báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định.
Giao Ngân hàng Phát triển VN và Ngân hàng TMCP Công Thương VN căn cứ đánh giá của Bộ Công Thương về hiệu quả Dự án và khả năng trả nợ của Công ty CP Gang thép Thái Nguyên, xây dựng phương án tiếp tục cho Công ty CP Gang thép Thái Nguyên vay vốn theo phương thức hợp vốn và xem xét cơ cấu lại các khoản nợ hiện hành của Công ty CP Gang thép Thái Nguyên; trường hợp vượt thẩm quyền, báo cáo Bộ Tài chính và Ngân hàng NN Việt Nam để trình Thủ tướng để xem xét, quyết định.
"Đối với các khoản vay vốn tín dụng đầu tư của Nhà nước, Ngân hàng Phát triển Việt Nam xem xét cơ cấu lại các khoản nợ hiện hành và tiếp tục cho vay theo nguyên tắc cơ chế vay vốn đối với giai đoạn II của Dự án áp dụng theo cơ chế vay vốn đối với giai đoạn I của Dự án.
Thời gian vay vốn là 15 năm, lãi suất vay áp dụng theo quy định hiện hành.
Giao Bộ Công Thương chỉ đạo Tổng Công ty Thép Việt Nam, Công ty cổ phần Gang thép Thái Nguyên đánh giá kỹ các phương án trả nợ, phối hợp với Ngân hàng Phát triển Việt Nam và Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam tháo gỡ các vướng mắc để Dự án tiếp tục được thực hiện", văn bản nêu rõ.
Dự án TISCO II (1 trong 12 đại dự án thua lỗ ngàn tỷ) được phê duyệt năm 2005 với tổng vốn hơn 3.800 tỷ đồng (hơn 242 triệu USD) với hai gói thầu chính.
Gói thầu mỏ sắt Tiến Bộ đã hoàn thành đưa vào sử dụng với giá trị thanh toán là trên 224 tỷ đồng.
Gói thầu EPC dây chuyền công nghệ luyện kim được tổ chức đấu thầu và tập đoàn xây lắp luyện kim Trung Quốc (MCC) trúng thầu với giá hơn 160 triệu USD.
Năm 2013, dự án được Chủ tịch HĐQT Công ty gang thép Thái Nguyên phê duyệt điều chỉnh tổng mức đầu tư hơn 8.100 tỷ đồng (tăng trên 4.200 tỷ đồng). Tuy nhiên, kết luận Thanh tra Chính phủ vào tháng 2/2019 cho rằng việc điều chỉnh này "không có cơ sở".
Tại thời điểm cơ quan thanh tra vào cuộc (năm 2017), tổng giá trị TISCO thanh toán cho dự án là hơn 4.400 tỷ đồng; trong đó thanh toán cho MCC trên 92% giá trị hợp đồng nhưng các hạng mục đều chưa hoàn thành.
Năm 2013, MCC và các nhà thầu đã dừng thi công. "Hiện một số thiết bị đã gỉ sét, hư hỏng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ, chất lượng dự án, thiệt hại vốn đầu tư", kết luận thanh tra nêu.
Tháng 4/2019, Cơ quan cảnh sát điều tra (C03) thông báo đã khởi tố vụ án về tội Vi phạm quy định về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng và Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí khi điều tra mở rộng 4 vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật xảy ra tại dự án.
Đã có 5 bị can liên quan vụ án bị khởi tố, bắt tạm giam.