Ông Thăng xin thay đổi biện pháp ngăn chặn
Buổi sáng nay, ông Thăng mong VKS xem xét lại về vấn đề quy trách nhiệm bổ nhiệm là "lợi ích nhóm".
"Ở đây, từ anh Thực trở xuống là bị cáo bổ nhiệm, bản thân bị cáo cũng được người khác bổ nhiệm. Không thể cứ quy kết bổ nhiệm là lợi ích nhóm", ông Thăng nói. Ông Đinh La Thăng cũng khẳng định đã chỉ đạo phải sử dung tiền tạm ứng đúng mục đích.
Chiều 16/1, bị cáo Đinh La Thăng tiếp tục được HĐXX cho lên nêu ý kiến bổ sung phần tranh luận. Bị cáo Thăng đã đề nghị VKS xem xét phát biểu xác nhận của giám định viên Bộ Tài chính về việc nếu không có việc sử dụng tiền sai mục đích thì không có thiệt hại cho PVN, nhưng trong phần luận tội của VKS lại không thấy nói điểm này.
"Xin HĐXX và các cơ quan công tố xem xét cho các bị cáo của vụ này bị khởi tố, truy tố về tội cố ý làm trái được thay đổi hình thức ngăn chặn vì một số bị cáo được tại ngoại rồi và đối với bị cáo và một số bị cáo khác chắc là không có những hành vi gây nguy hiểm cho xã hội.
Mong HĐXX xem xét, trong điều kiện giam giữ hiện nay, nhất là trong trại T16 cơ sở vật chất xuống cấp nghiêm trọng, có nhiều khó khăn," ông Đinh La Thăng nói.
Sau đó, HĐXX yêu cầu bị cáo Thăng đi thẳng vào vấn đề thì ông Thăng cho hay, chỉ nêu thêm các đề xuất như vậy rồi cảm ơn HĐXX và về chỗ.
Ngay sau bị cáo Đinh La Thăng, bị cáo Phùng Đình Thực, nguyên Tổng giám đốc PVN được cho phép lên nêu ý kiến bào chữa bổ sung.
Bị cáo Đinh La Thăng tự bào chữa cho mình. (Ảnh: Doãn Tấn/TXVN)
Bị cáo Thực mong đại diện VKS xem xét rõ ràng hơn hành vi bị cáo không cố ý làm trái, không quyết định PVC làm tổng thầu, khi biết hợp đồng 33 sai yêu cầu kiểm tra ngay.... Khi phát hiện việc sử dụng tiền tạm ứng sai mục đích đã yêu cầu hoàn lại số tiền này cho PVN. Trong quá trình bị báo Thực trình bày, HĐXX cũng yêu cầu không nhắc lại những gì đã nêu trước đó.
Nguyên Phó tổng giám đốc PVN xin được tại ngoại
Bị cáo Nguyễn Quốc Khánh, nguyên Phó tổng giám đốc PVN xin được trình bày thêm việc bị cáo hoàn toàn nhận thức, nhận trách nhiệm về sai phạm, ân hận về lỗi lầm của mình. Trong lỗi lầm này, bị cáo không có tư lợi, tơ hào nào. HĐXX nhắc vấn đề này luật sư đã trình bày rồi.
Bị cáo Khánh cho biết đã tự nguyện khắc phục hậu quả, mong HĐXX, VKS ghi nhận để được hưởng tình tiết giảm nhẹ, xin cho bị cáo được hưởng khoan hồng. Hiện nay, tình trạng sức khỏe của bị cáo bị bệnh tim mạch, huyết áp cao. Khi khởi tố và bắt tạm giam đã phải đi cấp cứu.
Hiện nay bị cáo có nhiều bệnh, sức khỏe yếu. Bị cáo có mẹ già năm nay đã 80 tuổi, chỉ mình bị cáo là con trai. Hành vi của bị cáo không gây nguy hiểm cho xã hội. Bị cáo nguyên là ĐBQH khóa 14, luôn có ý thức tuân thủ pháp luật và bị cáo xin được thay đổi biện pháp ngăn chặn, cho tại ngoại như bị cáo Thực.
Bị cáo Trịnh Xuân Thanh và đồng phạm tại phiên tòa chiều 15/1/2018. (Ảnh: An Đăng/TTXVN)
Sau phần bào chữa bổ sung, HĐXX mời đại diện VKS đối đáp, tranh luận. Liên quan đến hành vi tham ô tài sản, đại diện VKS cho rằng đã đưa ra những ý kiến phân tích, đánh giá chứng cứ hết sức khách quan, phù hợp với chứng cứ tài liệu có trong hồ sơ vụ án.
Tranh luận với các luật sư của bị cáo Trịnh Xuân Thanh về hành vi cố ý làm trái, đại diện VKS cho rằng: Đối đáp của luật sư không có gì mới, chỉ là quan điểm đánh giá chứng cứ của VKS và quan điểm đánh giá của luật sư.
Bị cáo Đinh La Thăng xin tòa cho một số bị cáo tại ngoại
Vị đại diện dề nghị HĐXX căn cứ các tài liệu, chứng cứ trong hồ sơ vụ án, căn cứ vào quá trình thẩm vấn công khai tại phiên tòa để quyết định. Theo ông, những vấn đề đã được phân tích, đánh giá có đủ cơ sở xác định hành vi phạm tội của bị cáo Trịnh Xuân Thanh.
Về ý kiến của luật sư Nguyễn Hải Hương cho rằng bị cáo Trương Quốc Dũng không phạm tội, theo đại diện VKS: Hành vi của bị cáo Dũng đã được thể hiện rõ trong cáo trạng, trong đó, xác định bị cáo Trương Quốc Dũng là đồng phạm.
VKS: PVC thừa nhận không đủ năng lực, mà người ngoài lại bảo đủ rồi
Trong phần đối đáp, đại diện VKS cho rằng việc truy tố bị cáo Nguyễn Quốc Khánh với hành vi như cáo trạng của VKSND Tối cao là có căn cứ, đồng thời cũng có cơ sở để khẳng định, bị cáo Phùng Đình Thực biết về tình trạng pháp lý của Hợp đồng 33. Trước các lập luận của luật sư, vị này cho rằng không có nhiều ý kiến để trao đi đổi lại.
Đại diện VKS khẳng định không chỉ nhăm nhăm vào các chứng cứ buộc tội bị cáo mà đều là có cơ sở khách quan. Ông nói:
"Vụ án này xuất phát điểm là việc chỉ định PVC. Ngay trong hồ sơ, lời khai của các bị cáo tại tòa đều khẳng định, PVN chỉ định thầu cho PVC là không đúng nghị quyết HĐTV. Việc này, trong hồ sơ vụ án quy kết cho bị cáo Đinh La Thăng. Quá trình lập luận chúng tôi có cá thể hóa trách nhiệm.
Về năng lực tài chính, kinh nghiệm, chúng tôi đã nêu rõ, chính Ban Giám đốc PVC đều thừa nhận là thời điểm ký hợp đồng chúng tôi không đủ năng lực, kinh nghiệm đối với dự án Thái Bình 2.
Lạ là bản thân người trong cuộc thừa nhận không đủ nhưng người ngoài lại bảo đủ rồi", vị đại diện VKS nhấn mạnh. VKS tiếp tục nêu quan điểm rằng phát triển phải có lộ trình không phải chỉ có nguồn vốn mà còn là công nghệ, nguồn nhân lực. Nếu đưa một dự án quá sức cho họ thì sẽ để lại hậu quả và thực tế hậu quả đã xảy ra.
Bên cạnh các ví dụ của luật sư về cầu Chương Dương, về thủy điện Sơn La, vị đại diện VKS nêu ra dẫn chứng dự án Ethanol Phú Thọ - dự án nhiên liệu sinh học trị giá gần 2.500 tỷ đồng nhưng bị phá sản để phản biện quanh vấn đề "năng lực". Ông nói: Nếu dẫn chứng Ethanol Phú Thọ sẽ thấy xót xa như thế nào.
Liên quan đến vấn đề xác định thiệt hại, đại diện VKS cho biết các bị cáo trong đó có những chuyên gia tài chính như bị cáo Nguyễn Xuân Sơn cũng thừa nhận có thiệt hại, có điều mức độ thiệt hại được đánh giá khác nhau.
"Cách đánh giá của cơ quan giám định là hợp lý, đúng nguyên tắc, có cơ sở. Thiệt hại này đã xảy ra chứ không phải trong tương lai", ông nói.
Đại diện VKS khẳng định đã xem xét vai trò của từng bị cáo không phải đánh giá theo "bảng lương" và cho rằng trong đối đáp, tranh luận nếu các bên bình tĩnh, ý kiến rõ ràng thì phiên tòa sẽ thành công. "Trong vụ án này vai trò chủ mưu, xuyên suốt là của bị cáo Đinh La Thăng mà đại diện VKS đã nêu ra. Các bị cáo sau ở PVN là biết nhưng vẫn thực hiện, đó là hành vi cố ý làm trái", đại diện VKS nhấn mạnh.
Đại diện VKS cũng nêu rõ đã xem xét rất kỹ các tình tiết giảm nhẹ cho các bị cáo trong quá trình luận tội. Về vấn đề cáo buộc phạm tội có tổ chức thì VKS không đặt vấn đề các bị cáo phạm tội có tổ chức hay không mà chỉ đặt vấn đề rằng "có sự liên kết nhưng không có tổ chức".
Đến 14h40, đại diện VKS kết thúc phần đối đáp lại và đề nghị HĐXX tiếp tục xem xét. HĐXX hỏi luật sư có ý kiến không.
Luật sư Đào Hữu Đăng, bào chữa cho bị cáo Đinh La Thăng cho rằng, không phải trách nhiệm cao nhận hình phạt cao mà phải xác định hành vi nào nghiêm trọng nhất thì phải chịu hình phạt cao nhất. Luật sư Đăng cho hay, VKS trong phần đối đáp lại đã đưa ra buộc tội mới, kết luận nặng nề hơn cho rằng ông Đinh La Thăng là chủ mưu trong vụ án này. Đây là cách đánh giá tùy tiện, cảm tính, không có cơ sở chứng minh điều này.
VKS khẳng định buộc tội có cơ sở, khách quan
VKS nêu rõ, việc truy tố bị cáo Nguyễn Quốc Khánh với hành vi như cáo trạng của VKSND Tối cao là có căn cứ. Đối với các ý kiến đối đáp của luật sư bào chữa cho bị cáo Phùng Đình Thực, đại diện VKS cho rằng, không có ý kiến nhiều để trao đi, đổi lại với ý kiến của các luật sư. Có cơ sở để khẳng định, bị cáo Phùng Đình Thực biết về tình trạng pháp lý của Hợp đồng 33.
Bị cáo Đinh La Thăng: " Không thể quy kết cứ bổ nhiệm là lợi ích nhóm "
Đại diện VKS khẳng định không chỉ nhăm nhăm vào các chứng cứ buộc tội bị cáo mà đều là có cơ sở khách quan.
Vụ án này xuất phát điểm là việc chỉ định PVC. Ngay trong hồ sơ, lời khai của các bị cáo tại tòa đều khẳng định, PVN chỉ định thầu cho PVC là không đúng nghị quyết HĐTV. Việc này, trong hồ sơ vụ án quy kết cho bị cáo Đinh La Thăng. Quá trình lập luận chúng tôi có cá thể hóa trách nhiệm.
Về năng lực tài chính, kinh nghiệm, chúng tôi đã nêu rõ, tôi thấy lạ một điều là chính Ban Giám đốc PVC đều thừa nhận là thời điểm lý hợp đồng chúng tôi không đủ năng lực, kinh nghiệm đối với dự án Thái Bình 2.
"Lạ là bản thân người trong cuộc thừa nhận không đủ nhưng người ngoài lại bảo đủ rồi", vị đại diện VKS nêu. VKS tiếp tục nêu quan điểm rằng phát triển phải có lộ trình không phải chỉ có nguồn vốn mà còn là công nghệ, nguồn nhân lực. Nếu đưa một dự án quá sức cho họ thì sẽ để lại hậu quả và thực tế hậu quả đã xảy ra.
Luật sư trước đó đã dẫn ví dụ về cầu Chương Dương, về thủy điện Sơn La… nhưng nếu luật sư dẫn chứng dự án Ethanol Phú Thọ sẽ thấy xót xa như thế nào. Về thiệt hại, xác định có hay không có thiệt hại, mức độ thế nào?
Các bị cáo trong đó có những chuyên gia tài chính như bị cáo Nguyễn Xuân Sơn cũng thừa nhận có thiệt hại, có điều mức độ thiệt hại được đánh giá khác nhau.
Cách đánh giá của cơ quan giám định là hợp lý, đúng nguyên tắc, có cơ sở. Thiệt hại này đã xảy ra chứ không phải trong tương lai.
Đại diện VKS khẳng định đã xem xét vai trò của từng bị cáo không phải đánh giá theo "bảng lương" và cho rằng trong đối đáp, tranh luận nếu chúng ta bình tĩnh, nêu rõ thì phiên tòa sẽ thành công. "Trong vụ án này vai trò chủ mưu, xuyên suốt là của bị cáo Đinh La Thăng mà đại diện VKS đã nêu ra. Các bị cáo sau ở PVN là biết nhưng vẫn thực hiện, đó là hành vi cố ý làm trái", đại diện VKS nhấn mạnh.
Đại diện VKS cũng nêu rõ đã xem xét rất kỹ các tình tiết giảm nhẹ cho các bị cáo trong quá trình luận tội. Về vấn đề cáo buộc phạm tội có tổ chức thì VKS không đặt vấn đề các bị cáo phạm tội có tổ chức hay không mà chỉ đặt vấn đề rằng "có sự liên kết nhưng không có tổ chức".
Đến 14h40, đại diện VKS kết thúc phần đối đáp lại và đề nghị HĐXX tiếp tục xem xét. HĐXX hỏi luật sư có ý kiến không.
Luật sư Đào Hữu Đăng, bào chữa cho bị cáo Đinh La Thăng cho rằng, không phải trách nhiệm cao nhận hình phạt cao mà phải xác định hành vi nào nghiêm trọng nhất thì phải chịu hình phạt cao nhất. Luật sư Đăng cho hay, VKS trong phần đối đáp lại đã đưa ra buộc tội mới, kết luận nặng nề hơn cho rằng ông Đinh La Thăng là chủ mưu trong vụ án này. Đây là cách đánh giá tùy tiện, cảm tính, không có cơ sở chứng minh điều này.
Kết thúc tranh luận, 8h sáng mai các bị cáo nói lời sau cùng
Lúc 16h21, sau khi các luật sư tranh luận trở lại, HĐXX hỏi các bị cáo có ý kiến gì không? Bị cáo Thăng lên bục nêu ý kiến về việc, từ khi diễn ra phiên tòa, bị cáo rất băn khoăn, mỗi lần VKS luận tội bị cáo lại thêm một tội mới, hoặc tình tiết mới tăng nặng. HĐXX ngắt lời và nói đây là quan điểm đánh giá chứng cứ của VKS.
Bị cáo Thăng cho hay, ý của bị cáo là việc VKS đối đáp cho rằng, bị cáo là chủ mưu trong vụ án mong HĐXX xem xét giúp cho.
Bị cáo Đinh La Thăng: " mỗi lần VKS luận tội bị cáo lại thêm một tội mới, hoặc tình tiết mới tăng nặng"
Vấn đề thứ 2, theo bị cáo Thăng, là trưa nay bị cáo hoàn toàn đồng tình với cơ quan điều tra, VKS không xem xét trách nhiệm hình sự đối với PVPower và HĐXX mong muốn các bị cáo khác, đơn vị cũng được xem xét như vậy. Sau đó, bị cáo Trịnh Xuân Thanh đã được HĐXX cho phép lên nêu ý kiến.
Bị cáo Trịnh Xuân Thanh cho rằng, khi đối đáp với luật sư của bị cáo, VKS đã giữ nguyên quan điểm nhưng đối với tội tham ô thì không thể là quan điểm mà phải khách quan, chứng cứ.
"Quan điểm là cố ý, thiếu trách nhiệm còn trong tội tham ô thì rõ ràng mình phải lấy đồng tiền", bị cáo Thanh nói.
HĐXX sau đó đã ngắt lời bị cáo Thanh và cho rằng, bị cáo này không hiểu việc VKS đưa ra. Cụ thể, VKS đề cập là quan điểm đánh giá chứng cứ chứ không phải quan điểm về tội danh.
Bị cáo Thanh cho biết, hiểu điều đó nhưng chứng cứ VKS đưa ra với bị cáo về tội tham ô là rất mơ hồ. "Cứ cho ông Toàn cầm gói giống tiền đi thì nó không thể là 3 – 4 tỷ hay 1 – 2 tỷ mà nó chỉ chênh 1 cái là bị cáo đối diện với tử hình. Như thế phải rất thận trọng", bị cáo Thanh nói.
Bị cáo Thanh cũng nêu, trước đó có nói "một người anh đáng kính" mà không nói tên ở đây cũng bảo là "mày phạm tội thì mày nhận đi". Đó cũng là một câu do ý chí cũng không phải chứng cứ.
Bị cáo muốn HĐXX xem xét thực hiện theo pháp luật với đầy đủ chứng cứ. Bị cáo đã nộp lại tiền rồi và đối diện với mức án như thế thì bị cáo cũng chấp nhận nếu bị cáo lấy nhưng đây là danh dự của gia đình. Bị cáo ở trong tù nhưng còn 4 người con, vợ bị cáo còn sống, phần đấu.
Bị cáo kính đề nghị HĐXX xét xử những người phạm tội hay không phạm tội cũng công minh, có tình, có lý", bị cáo Thanh nêu.
Đến 16h30 HĐXX cho rằng, sau thời gian tranh luận, HĐXX thấy việc tranh luận đã đủ không cần phải tiếp tục thêm. Do đó, HĐXX quyết định kết thúc phần tranh luận, chuyển sang phần nghị án. Trước khi vào nghị án các bị cáo được nói lời sau cùng. Tuy nhiên, do thời gian cuối giờ muộn nên tòa tạm nghỉ, sáng mai 8h phiên tòa tiếp tục và các bị cáo bắt đầu nói lời sau cùng.