Trong cuộc phỏng vấn với tạp chí Time vào tuần trước, Tổng thống Mỹ Joe Biden cho biết, ông chưa sẵn sàng ủng hộ "NATO hóa Ukraine".
"Hòa bình", ông Biden nói, "không có nghĩa là NATO".
Đúng hơn, một phần của điều kiện hòa bình ở Ukraine là xây dựng quan hệ với Kiev, bao gồm cả những đảm bảo an ninh dẫn đến việc"chúng tôi [Mỹ] cung cấp vũ khí để họ có thể tự vệ trong tương lai", ông Biden nói.
Tổng thống Mỹ Joe Biden và người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelensky tại Nhà Trắng. Ảnh: Getty
Theo Business Insider, đây là một đòn giáng mạnh vào giới chức Ukraine - những người luôn thúc đẩy việc nhanh chóng gia nhập NATO sau khi chiến tranh kết thúc.
Đầu tuần trước, một bài báo của Financial Times tiết lộ rằng, việc Ukraine không đạt được tiến bộ trong việc trở thành thành viên NATO là vấn đề chính tạo ra căng thẳng trong quan hệ Mỹ - Ukraine.
Niềm hy vọng của Ukraine giờ đây được đặt vào cuộc họp của NATO tại Washington, dự kiến diễn ra từ ngày 9 đến 11/7, nhằm mang đến một tín hiệu rõ ràng hơn về tư cách thành viên sau chiến tranh của Ukraine.
Ông Biden sẽ không làm suy giảm cơ hội tái đắc cử
Julianne Smith - Đại sứ Mỹ tại NATO - nói với các phóng viên vào tháng 5 rằng, Kyiv khó có thể nhận được lời mời trở thành thành viên NATO tại Hội nghị thượng đỉnh của liên minh này vào tháng 7, nhưng hứa sẽ cung cấp gói an ninh làm "cầu nối" cho tư cách thành viên.
Cây cầu này "sẽ được chiếu sáng tốt và được làm bằng thép, chúng tôi sẽ làm mọi thứ có thể để giúp những người bạn Ukraine của chúng tôi, từng bước một, bước qua cây cầu đó để trở thành thành viên", bà Smith nói.
Tuy nhiên, việc không đạt được những tiến triển sẽ khiến hy vọng trở thành thành viên NATO của Ukraine bị lung lay.
Leo Litra - thành viên khách mời tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Châu Âu (ECFR) - nói với Business Insider rằng, "ông Biden đang cố gắng củng cố với công chúng Mỹ về ý tưởng rằng Mỹ sẽ không can dự, để ông ấy không làm suy giảm cơ hội tái đắc cử của mình".
Đề cập đến bình luận trên tạp chí Time của Tổng thống Biden, Litra nói: "Không ai ở NATO và đặc biệt là ở Mỹ, muốn thử Điều 5".
Điều 5 của NATO đề cao nguyên tắc phòng thủ tập thể và sẽ buộc Mỹ và các quốc gia phương Tây phải triển khai lực lượng quân sự của mình để bảo vệ Ukraine.
Đảm bảo an ninh có phải là 'nhân tố thay đổi cuộc chơi'?
Theo Business Insider, hiện tại Ukraine phải chấp nhận một loạt "đảm bảo an ninh".
Ngoài Tuyên bố chung G7 được đưa ra tại Hội nghị thượng đỉnh NATO ở Vilnius vào tháng 7 năm ngoái, Ukraine đã ký 15 hiệp định an ninh song phương với các nước thành viên NATO. Tất cả các thỏa thuận đều có nhiều cam kết khác nhau cho năm nay cũng như các điều khoản soạn sẵn trong suốt thời gian có hiệu lực của thỏa thuận.
Stefan Meister, người đứng đầu Chương trình Đông Âu tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Đức nói với Business Insider rằng, thất bại trong cuộc phản công của Ukraine vào mùa hè năm ngoái là một lời cảnh tỉnh lớn đối với cộng đồng quốc tế.
Meister cho biết, những gói này sẽ cung cấp cho Ukraine "sự hỗ trợ an ninh và quân sự lâu dài đáng tin cậy hơn từ các quốc gia thành viên NATO".
Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại cuộc họp báo ngày 28/9/2023 tại Kyiv. Ảnh: Getty
Một số quan chức Ukraine tin rằng những đảm bảo này là một "nhân tố thay đổi cuộc chơi".
Ngay sau khi Ukraine ký thỏa thuận an ninh với Anh vào tháng 1, Oleksandr Lytvynenko - Thư ký Hội đồng An ninh và Quốc phòng Ukraine - đã viết trên tờ The Economist rằng: "Các thỏa thuận về hợp tác an ninh đang dần đưa Ukraine vào không gian an ninh phương Tây mà không cần đến sự hiện diện của quân đội phương Tây trên đất Ukraine".
Ông Lytvynenko nói thêm: "Những thỏa thuận như vậy tạo cơ sở cho việc Ukraine gia nhập NATO, được quyết định vào năm 2008 tại Bucharest", khi NATO hoan nghênh nguyện vọng gia nhập liên minh của Ukraine.
Người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Mỹ xác nhận với Business Insider rằng một thỏa thuận an ninh Mỹ - Ukraine đang được thực hiện.
Người phát ngôn cho biết, các thỏa thuận an ninh song phương của Mỹ sẽ tập trung vào việc hỗ trợ phòng thủ cho Ukraine trong cuộc xung đột với Nga, "xây dựng khả năng răn đe đáng tin cậy cho lực lượng tương lai của Ukraine và cung cấp các phương án ứng phó khẩn cấp trong trường hợp Nga gây hấn trong tương lai".
Trợ lý Tổng thư ký NATO David van Weel nói với các phóng viên hôm 4/6 rằng, một đề xuất được xác nhận sẽ được đưa ra tại Hội nghị thượng đỉnh NATO vào tháng 7 năm nay sẽ là một thỏa thuận giữa NATO với Ukraine để mở rộng hợp tác về công nghệ quốc phòng và trao đổi thông tin tình báo liên quan đến khả năng tác chiến điện tử của Nga.
Tuy nhiên, chuyên gia Meister tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Đức nói rằng, việc thiếu các cam kết viện trợ quân sự ổn định sau năm 2024 "phản ánh những thách thức hiện tại mà Ukraine cũng như các đồng minh và sự chia rẽ trong NATO" phải đối mặt.
Ông cho biết, những gói này là một phản ứng trước thực trạng không có thỏa thuận nào giữa các quốc gia thành viên về việc hội nhập NATO. Mỗi quốc gia thành viên NATO phải tự mình "lập kế hoạch nhiều hơn để hỗ trợ lâu dài cho Ukraine".