Anh Quốc ở thời điểm hiện tại đã được xem là phòng thí nghiệm thực tế nhất để kiểm chứng khả năng lây lan và độc lực của một biến chủng Covid-19 mới trong cộng đồng. Đó biến chủng B.1.1.7, hiện tại đã được tìm thấy ở hơn 70 quốc gia và 40 tiểu bang riêng tại Hoa Kỳ. Nhưng cũng chính nhờ các số liệu tại Anh, giới khoa học đã hiểu hơn về chủng virus này và đưa ra được dự đoán tiến triển của nó ở những đất nước khác.
"Kể từ khi có biến chủng mới, chúng ta phải đối mặt với 2 đại dịch tách biệt," - trích lời Jason Leitch, giám đốc y tế của Scotland. "Đây là lời cảnh báo quan trọng đối với các quốc gia khác."
Biến chủng lây nhiễm vượt trội
Các nhà khoa học Anh Quốc đã xác định được biến chủng mới kể từ tháng 11/2020, và đầu tháng 12 thì truy vết xuất hiện của nó là ở hạt Kent phía nam đất nước hồi tháng 9. Vấn đề là hồi tháng 11, Anh Quốc tiến hành phong tỏa để ngăn chặn làn sóng dịch bệnh đầy chết chóc xuất hiện từ mùa thu năm đó. Các quan chức cảm thấy rất bối rối khi virus vẫn lây lan tại phía nam, bất chấp lệnh phong tỏa.
Khi giám định dữ liệu di truyền của virus corona, họ nhận thấy một lượng đột biến nhiều bất thường, trong đó có những biến đổi cho phép chủng mới lây lan nhanh hơn trước. Phân tích sau đó thì chỉ ra các bằng chứng cho thấy chủng mới có thể nhanh chóng chiếm "thượng phong" so với các chủng cũ như thế nào.
Khi lệnh phong tỏa được nới lỏng hồi đầu tháng 12/2020, chủng mới đã trở thành chủng phổ biến tại Anh. Tỉ lệ lây nhiễm trên mỗi 100.000 dân đã tăng gấp 5 lần ở London, và rồi chủng mới xuất hiện ở mọi hang cùng ngõ hẻm tại Anh. Rốt cục, một lệnh phong tỏa khác nghiêm ngặt hơn được ban hành vào ngày 4/1/2021, nhằm ngăn cản biến chủng tiếp tục lây lan. Kể từ đó, các ca nhiễm mới đang dần giảm đi, cộng thêm chương trình tiêm chủng mà chính phủ đặt cược vào, cho phép họ lên kế hoạch tái mở cửa trong những tháng kế tiếp.
Các quan chức y tế bắt đầu tiến hành tìm hiểu cách thức chủng bệnh mới - B.1.1.7 - lây lan. Họ phát hiện các bằng chứng cho thấy người nhiễm chủng mới dễ lan truyền virus hơn hẳn so với trước, qua đó khẳng định các phân tích trước kia về một phiên bản bệnh phẩm dễ lây lan hơn.
"Chúng tôi chưa từng chứng kiến thứ gì tương tự như vậy tại Anh, từ tỉ lệ tăng trưởng đến khả năng lây nhiễm," - Nick Loman, giáo sư di truyền sinh học tại ĐH Birmingham nhận xét.
Đáng ngại hơn, khi các quan chức y tế tiến hành kiểm tra dữ liệu từ những nạn nhân nhiễm B.1.1.7, họ nhận thấy dấu hiệu cho thấy rủi ro tử vong có thể sẽ cao hơn.
Một phân tích sơ bộ từ Scotland chỉ ra rằng chủng mới có thể khiến rủi ro nhập viện tăng tới 65%, và tỉ lệ tử vong tăng thêm 37% nữa. Nhưng phân tích này không mang tính chất khẳng định, và một số nghiên cứu khác cũng cho thấy mối liên hệ giữa tỉ lệ tử vong cao với chủng mới là khá yếu. Thậm chí, chủng mới còn cho tỉ lệ tử vong thấp vì độc lực yếu hơn.
Dẫu vậy, các bằng chứng là đủ để chính phủ Anh phải đưa ra lời cảnh báo, rằng sẽ có rủi ro nhập viện và tử vong cao hơn với biến chủng này. Trong đó, các dữ liệu còn cho thấy chủng B.1.1.7 mang đến những triệu chứng khá khác lạ cho người nhiễm, qua đó hỗ trợ thêm cho các bác sĩ xác định ca nhiễm chỉ bằng chẩn đoán.
Ví dụ triệu chứng là sốt, ho và thở ngắn dường như phổ biến ở chủng mới hơn so với chủng cũ. Bệnh nhân mất đi cảm nhận ở vị giác và khứu giác thì không phổ biến bằng. Và các triệu chứng về đường ruột cũng dễ thấy hơn.
Phòng thí nghiệm thực tế nhất
Theo các chuyên gia, điều... an ủi ở chủng bệnh mới này là nó chiếm ưu thế quá nhanh nhờ khả năng lây lan dễ dàng, qua đó khiến các chủng bệnh đáng ngại khác tại Nam Phi và Brazil không có đất diễn. Một điều đáng để lạc quan nữa là những thí nghiệm và thử nghiệm lâm sàng, cộng thêm chương trình tiêm chủng áp dụng quyết liệt tại Anh đang cho thấy chủng bệnh mới hoàn toàn có thể trung hòa nhờ vaccine hiện hành.
Tiến sĩ Philip Dormitzer, giám đốc nghiên cứu vaccine của Pfizer cho biết công ty đang theo dõi khả năng bảo vệ của vaccine với chủng virus của Anh, dựa trên số liệu thực tế của Israel và chính Anh Quốc. kết quả cho thấy mức độ bảo vệ của vaccine "tương đương với kết quả ghi nhận trong thử nghiệm lâm sàng từ trước thời điểm chủng mới này lây lan."
Dẫu vậy, việc chủng mới có khả năng lây nhiễm nhanh cùng nhiều yếu tố bất thường khác vẫn sẽ là một mối lo, đặc biệt là nếu việc tiêm chủng không đạt đủ tốc độ cần thiết.
"Đây là một con quái thú mới," - trích lời Eric Topol, giáo sư tại Scripps Research ở California. Ông cho biết mình không nghĩ con "quái thú" này nhận được sự quan tâm rằng nó có thể tạo ra một đại dịch mới, với thứ virus khó chống lại hơn.
Nguồn: WSJ