Vợ chồng tôi có một cô con gái đang học lớp 9. Trước đây, con rất ngoan, lúc nào cũng gọi dạ bảo vâng, nghe lời bố mẹ. Nhưng thời gian gần đây, con bỗng đổi tính nết. Tôi mà nhắc nhở điều gì là con cau có, khó chịu, kêu mẹ nói nhiều.
Trước đây, tôi góp ý gì con đều ngoan ngoãn nghe theo nhưng giờ con chẳng những không thèm nghe còn làm trái hẳn ý mẹ. Tôi cũng phát hiện ra, dạo này con không còn hào hứng kể chuyện trên lớp, chuyện bạn bè với tôi nữa. Nếu tôi hỏi dò, con sẽ cáu gắt, bực bội. Cảm giác con dễ nổi nóng vô cùng.
Có hôm, con còn nói "mẹ như cái kiềm, lúc nào kẹp chặt con". Câu nói của con khiến tôi ngỡ ngàng lắm, tôi đã quát lớn, mắng con hư hỗn. Hai mẹ con không nói chuyện với nhau suốt 3, 4 ngày. Chồng tôi biết chuyện thì chỉ nhẹ nhàng bảo vợ: "Em đừng nghĩ nhiều, con nó đang tuổi ẩm ương. Đứa nào ở tuổi đó chẳng thế".
Nghe thế nhưng tôi vẫn không hết buồn. Tôi cảm giác 2 mẹ con đang ngày càng xa cách. Điều đó khiến tôi không kìm được nước mắt. Cho đến khi tình ngờ ngồi xem phim Sex Education - một bộ phim trên Netlix, nổi tiếng từ mấy năm trước, tôi bất giác được "chữa lành" bởi 1 tình tiết.
Bộ phim Sex Education khiến tôi ngộ ra nhiều điều
Xem phim Sex Education, tôi ngộ ra cha mẹ nào cũng phải trải qua điều này!
Một buổi đêm, do mất ngủ vì tức chuyện con cái nên tôi bật máy tính xem phim và bộ phim được tôi bấm xem là Sex Education. Trong phi, Sex Education, Jakob Nyman – cha của nhân vật Ola đã chia sẻ với Jean Milburn, mẹ của nam chính Otis về khó khăn khi nuôi dạy con gái ở tuổi vị thành niên.
Ông ta nói: "Tôi có 2 đứa con gái. Chúng từng là thiên thần, nhưng giờ thì chúng như ác quỷ đến từ địa ngục".
Câu nói của người cha này khiến tôi ngỡ ngàng rồi cười rúc rích không ngừng. Ngay lập tức, tôi cảm thấy "đồng bệnh tương lân" với ông Jakob. Quả thật thời gian này, con gái tôi đúng là từ thiên thần biến thành "ác quỷ". Không còn đâu đứa con gái ngoan ngoãn, nghe lời mẹ răm rắp nữa. Tuy nhiên, xem phim, tôi như được tình ngộ và nhận ra rằng, từ Đông sang Tây, từ Á sang Âu, mọi đứa trẻ đều sẽ trải qua giai đoạn nhạy cảm của tuổi vị thành niên và mọi bậc cha mẹ đều phải đau đầu đối mặt với chuyện đó. Đây là một phần tự nhiên trong giai đoạn trưởng thành của trẻ.
Tôi cũng chợt nhớ ra, thời mình mới lớn, mình cũng bắt đầu thích tự quyết mọi thứ, chẳng còn thích bố mẹ xen vào quá nhiều chuyện của mình nữa. Ở tuổi đó, tôi cũng thích thì thầm to nhỏ với bạn hơn là với mẹ. Tôi thậm chí còn sợ mẹ biết được một vài bí mật nho nhỏ của mình.
Thức cả đêm xem phim Sex Education, tôi nhận ra 5 bài học đáng giá vô cùng:
1. Lắng nghe và không phán xét
Một trong những điều Jakob không làm tốt chính là giao tiếp với con một cách cởi mở. Trong khi ông dễ dàng mất kiên nhẫn với Ola, điều này càng đẩy cô xa ông hơn. Giai đoạn vị thành niên là thời điểm trẻ cần được lắng nghe mà không bị phán xét.
Thay vì chỉ tập trung vào những vấn đề của con hay áp đặt quan điểm của mình, cha mẹ nên lắng nghe một cách chân thành, cố gắng thấu hiểu cảm xúc và lý do đằng sau hành động của trẻ.
2. Tạo không gian cho con phát triển độc lập, nhưng vẫn đặt ra giới hạn
Tuổi vị thành niên là lúc trẻ bắt đầu muốn tự quyết định nhiều hơn và cha mẹ cần phải học cách tôn trọng sự độc lập của con. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là cha mẹ hoàn toàn buông lỏng.
Jakob thường xuyên bất đồng với Ola bởi ông muốn kiểm soát mọi việc, từ mối quan hệ của con cho đến cách con sống. Thay vì cố gắng kiểm soát, cha mẹ nên tập trung vào việc đặt ra những giới hạn rõ ràng và hợp lý, đồng thời khuyến khích con tự chịu trách nhiệm với lựa chọn của mình.
3. Không kỳ vọng con hoàn hảo
Jakob thường thất vọng vì Ola không làm đúng những gì ông kỳ vọng. Đây là một sai lầm mà nhiều cha mẹ mắc phải – kỳ vọng quá cao và muốn con mình là hình mẫu hoàn hảo.
Tuy nhiên, giai đoạn vị thành niên là lúc trẻ phạm sai lầm, học hỏi từ những trải nghiệm và phát triển bản thân. Cha mẹ cần học cách chấp nhận những khuyết điểm của con và yêu thương con vô điều kiện.
4. Cha mẹ cũng cần học cách kiểm soát cảm xúc
Sự thất thường của trẻ vị thành niên đôi khi khiến cha mẹ mất kiên nhẫn, dễ bực bội và có những hành động thiếu kiểm soát. Jakob là một ví dụ điển hình, khi ông để sự cáu giận làm xấu đi mối quan hệ với con gái.
Cha mẹ cần học cách kiểm soát cảm xúc của mình, bởi cách bạn phản ứng với hành động của con sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến mối quan hệ gia đình. Thay vì trách mắng hay nổi nóng, hãy tìm những cách giao tiếp bình tĩnh và mang tính xây dựng.
5. Đừng quên tình yêu và sự kiên nhẫn
Giai đoạn vị thành niên có thể là thời điểm khó khăn cho cả cha mẹ lẫn con cái. Nhưng dù có mâu thuẫn, cha mẹ hãy luôn cho con thấy rằng tình yêu của bạn dành cho con không thay đổi. Sự kiên nhẫn và yêu thương chính là cầu nối giúp bạn và con vượt qua những thử thách trong giai đoạn này.
Nhờ những bài học này mà mối quan hệ của tôi và con gái đã dịu đi rất nhiều. Chẳng hạn như tôi đã bớt áp đặt suy nghĩ của mình vào sở thích, phong cách của con. Hôm trước khi con tôi đi chơi và thử làm một kiểu tóc mới, trông khá phá cách. Thay vì lập tức áp đặt suy nghĩ của mình và yêu cầu con nên để tóc suôn dài như mọi khi, tôi đã hỏi con "liệu đây có phải một kiểu tóc đang "trend" hay không và đưa ra những lời nhận xét vui vẻ".
Hay tôi cũng không còn tỏ vẻ "mẹ là mẹ, mẹ có quyền biết mọi thứ nữa". Thay vào đó, tôi nhẹ nhàng bảo con "Ai cũng có những bí mật nhỏ. Chính bố mẹ cũng có những chuyện không kể cho con. Tuy nhiên chỉ cần con muốn kể thì lúc nào bố mẹ cũng sẵn sàng lắng nghe và luôn ở bên để giúp con",... Khi tôi nói câu đó, trong ánh mắt con hiện rõ sự bất ngờ và vui vẻ. Con cũng "vâng ạ" đầy hào hứng, không còn tỏ thái độ khó chịu, cọc cằn với mẹ nữa.
Tuổi dậy thì đúng là một giai đoạn khó khăn, cả với con cái lẫn cha mẹ. Nhưng tôi tin rằng, nếu chúng ta sẵn sàng thay đổi, sẵn sàng lùi lại để lắng nghe con, thì mọi khó khăn rồi sẽ qua. Câu chuyện của tôi và con cái chính là một ví dụ!