Cảnh báo về hội chứng "tự ngược đãi bản thân"
Tại Viện Sức khoẻ tâm thần - Bệnh viện Bạch Mai vừa tiếp nhận một trường hợp bệnh nhân là nữ sinh viên 21 tuổi. Nữ sinh này nhập viện trong tình trạng cổ tay có 16 vết cắt nông, đủ rỉ máu.
Khi được hỏi thăm về nguyên nhân của những vết cắt, nữ sinh cho biết cô gặp phải một số vấn đề áp lực trong cuộc sống nhưng không biết giải quyết thế nào. Bế tắc, cô bèn nảy sinh ý tưởng cắt tay.
Để thực hiện ý tưởng của mình, nữ sinh 21 tuổi này đã dùng dao lam rạch vào tay. Theo như mô tả lại, mỗi lần cắt tay như vậy cô không thấy đau mà ngược lại còn thấy trong lòng nhẹ nhàng hơn. Cô đã thực hiện hành vi này nhiều lần mỗi khi thấy có áp lực mà không biết cách giải quyết.
Ảnh minh họa.
Theo TS Nguyễn Doãn Phương, Viện trưởng Viện Sức khoẻ tâm thần, hành vi của nữ sinh kể trên xuất phát từ hội chứng tự ngược đãi bản thân. Đây chính là hình thức tự làm "đau" cả về thể chất và/hoặc tinh thần với mục đích loại trừ bản thân hay loại trừ những bất toại...
Khi một ai đó dùng dao (thường là dao lam), mảnh sành, sứ tự rạch vào da thịt cho chảy máu, giật tóc, tát vào má mình để được thỏa mãn là một trong nhiều biểu hiện của hội chứng ngược đãi bản thân. Trong trường hợp một người nào đó tự đặt ra những hình phạt không phù hợp cho mình… cũng được coi là biểu hiện của hội chứng ngược đãi bản thân.
TS Phương cho biết, trong bối cảnh áp lực cuộc sống như hiện nay, đây là vấn đề rất đáng quan ngại.
Những dấu hiệu nhận biết bệnh nhân mắc hội chứng tự ngược đãi bản thân
Theo TS Nguyễn Doãn Phương, có thể nhận biết một người mắc hội chứng tự ngược đãi bản thân nhờ những biểu hiện sau đây:
1. Có hành vi tự gây tổn hại: Bệnh nhân có xu hướng tự gây đau cho bản thân mình
- Hay gặp nhất là hình thức cắt tay, cắt cổ tay với những nhát sắc, nông đủ gây rỉ máu nhưng không gây tổn hại đến tính mạng. Bệnh nhân cũng có thể cắt ở nhiều vị trí khác nữa.
- Ngoài ra, bệnh nhân có thể tự lao đầu vào tường, tự đánh, tát, nhổ tóc, cào rách da hoặc nhịn ăn...
Ngược đãi bản thân là tự làm đau về thể chất và/hoặc tinh thần. Ảnh minh họa.
2. Trạng thái ức chế cảm xúc đi kèm
Bệnh nhân có xu hướng tự gây tổn hại về tinh thần như tự ngược đãi về tinh thần đưa mình vào nhiều hoàn cảnh cấm đoán, để chịu khổ sở.
Quan trọng nhất là sau mỗi lần làm tổn hại bản thân bệnh nhân thấy tâm trạng thoải mái hơn, nên có xu thế tái diễn hành động để giải phóng sự ức chế.
3. Các rối loạn chuyển di, dạng cơ thể
Người bệnh thường có những rối loạn sau:
- Cảm giác buồn, chán nản
- Mệt mỏi
- Dễ cáu giận
- Rối loạn giấc ngủ
- Cảm xúc ức chế hầu như chiếm hết thời gian của bệnh
- Đôi khi có thể kèm trạng thái lo âu
4. Các triệu chứng cơ thể
- Tim: Không đều, nhanh, hoặc đánh trống ngực, cảm thấy căng tức ở bầu ngực trái, tăng huyết áp
- Thần kinh cơ: Run, mỏi đầu gối,bức rức, căng cơ, cảm giác liệt, đau ở khớp, tay và chân, cảm giác kiến bò và tê...
- Hô hấp: Tăng thông khí, cảm thấy thở khó & nông, sợ chết ngạt
- Tiêu hoá: Có cục ở họng, và khó nuốt, buồn nôn, đau dạ dày, tiêu chảy
- Thần kinh thực vật: Vã mồ hôi, đồng tử giãn, tiểu nhiều lần
- Thần kinh trung ương: Chóng mặt, cảm giác ruồi bay trước mắt, nhìn khó, nhìn đôi, đau đầu, mất ngủ, tập trung kém, mệt, yếu,
5. Stress tâm lý
Người bệnh thường có stress mạnh hoặc không mạnh nhưng trường diễn. Nên thường trong trạng thái ức chế tâm lý kéo dài mà không được giải tỏa sẽ có xu thế muốn loại trừ. Tuy nhiên, đáng ra phải loại trừ stress thì bệnh nhân lại quay 180 độ để loại trừ bản thân mình. Ngoài mục đích loại trừ còn có mục đích gây sự chú ý của những người xung quanh.
TS Nguyễn Doãn Phương cho biết, các vấn đề stress thường gặp có thể gây nên hội chứng tự ngược đãi bản thân là những vấn đề đời sống, xã hội hoặc sự bất mãn bản thân, mâu thuẫn giữa mong muốn và được đáp ứng của cá nhân.
Hiện nay, trẻ vị thành niên là đối tượng hay gặp nhất vì nhà trường chủ yếu là giáo dục tri thức và vẫn nặng về kỷ luật. Ở nhà thì cha mẹ dùng quyền uy gây sức ép, áp lực để uốn nắn con theo ý mình. Điều đó ảnh hưởng không nhỏ tới sở thích, đam mê hoặc lối sống của trẻ vị thành niên với những suy nghĩ có phần lệch lạc, bi quan, bế tắc.
Đây là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến chứng/bệnh tự ngược đãi bản thân ở tuổi teen.
Đáng ra người bệnh khi gặp vấn đề căng thẳng thì phải chia sẻ và tìm kiếm sự trợ giúp của người khác, nhưng thay vì làm như vậy người bệnh lại tìm cách loại bỏ bản thân vì không muốn người xung quanh biết. Hoặc ngược lại, họ làm vậy để gây sự chú ý của người khác.
Nét nhân cách dễ bị tổn thương, và phô trương bao gồm: Nhân cách nghệ sỹ yếu, người cầu toàn hay đòi hỏi, nét nhân cách phô trương, những người hay lo lắng...