Chuyên vai phản diện, chua ngoa
Nghệ sĩ Kim Xuyến sinh năm 1945 tại Hà Nội. 17 tuổi, nữ nghệ sĩ đã tham gia Đoàn Văn công Nhân dân Hà Nội nay là Nhà hát Kịch Hà Nội. Khoảng 5 năm đầu làm nghệ thuật, nghệ sĩ Kim Xuyến chủ yếu được giao vai phụ, vai quần chúng ít lời thoại hoặc lẫn vào đám đông nên dù rất đam mê nghề nhưng nhiều lần bà định từ bỏ để về quê làm nông.
Dấu mốc giúp sự nghiệp nữ nghệ sĩ thay đổi là khi đoàn tập vở "Hà Nội mùa đông năm 46", đạo diễn quên mang theo kịch bản và chỉ có mình bà nhờ lời thoại. Bà ngay lập tức được cho thử vai và đó chính là cơ hội để bà thể hiện khả năng diễn xuất của mình. Bà được tham gia vở diễn và từ đó đóng khung với vai cá tính thậm chí là chua ngoa đanh đá...
Nghệ sĩ Kim Xuyến.
Các vở diễn sau này ghi dấu ấn của nghệ sĩ Kim Xuyến như: Hoa và cỏ dại, Bức tranh mùa gặt, Tiền tuyến gọi, Kỷ niệm những ngày nghiệt ngã ... Ngoài ra, bà còn là nghệ sĩ quen thuộc trên sóng truyền hình với các phim như: Đông - Ky ra phố, Nửa vầng trăng còn lại, Con sẽ làm cô chủ, Năm ngày làm thượng đế, Canh bạc…
Dù chủ yếu đóng vai phụ nhưng nữ nghệ sĩ chưa bao giờ phiền lòng. Bà quan điểm, vai phụ mà hay nhiều khi còn ấn tượng hơn cả vai chính.
Hiện tại ở tuổi 78, nghệ sĩ Kim Xuyến vẫn hoạt động nghệ thuật bền bỉ. Bà vẫn tham gia phim hài Tết, quay quảng cáo... Nữ nghệ sĩ từng chia sẻ, bà rất yêu nghề, không được đi diễn là nhớ không chịu được chứ không phải nặng gánh cơm áo gạo tiền.
Và cuối cùng sau hơn 60 năm hoạt động nghệ thuật, nữ nghệ sĩ vừa chính thức được phong tặng danh hiệu NSƯT theo quyết định số 1431/QĐ-CTN do Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng ký ngày 28/11/2023. Có lẽ đây là món quà ý nghĩa nhất của bà ở tuổi 78.
Trước đó, nữ nghệ sĩ cũng nhiều lần chia sể về việc hay bị hỏi chuyện danh hiệu. Tuy nhiên với nghệ sĩ Kim Xuyến danh hiệu dù cao quý nhưng chưa đạt được bà cũng không cảm thấy thiệt thòi hay chạnh lòng. Với bà được khán giả nhớ đến đã là niềm hạnh phúc:
"Mỗi khi có người hỏi tôi lại bảo với người ta rằng, tôi là nghệ sĩ của nhân dân, chứ chẳng nghĩ gì đến danh hiệu”, nữ nghệ sĩ từng chia sẻ trên chương trình Chuyện đêm muộn.
Nghệ sĩ Kim Xuyến tận tụy, chăm sóc chồng suốt 18 năm ông bị bệnh.
18 năm chăm chồng tai biến
Không chỉ có sự nghiệp ấn tượng, nghệ sĩ Kim Xuyến còn có một gia đình hạnh phúc và chuyện tình đẹp với người chồng quá cố. Nữ nghệ sĩ gặp chồng vào năm 17 tuổi khi đi cổ vũ bóng đá. Ông là cầu thủ còn cao tới 1m75. Cả hai yêu và cưới khi bà tròn 20 tuổi. Dù cuộc sống thời đó khó khăn nhưng nữ nghệ sĩ cho biết, gia đình bà luôn tràn ngập tiếng cười.
"Cuộc sống của chúng tôi thời đó dù không được đủ đầy, sung sướng nhưng luôn tràn ngập tiếng cười, niềm vui. Vợ chồng, con cái luôn yêu thương nhau, nhường cho nhau mọi thứ", nghệ sĩ Kim Xuyến chia sẻ trên tờ Dân Việt.
Trái ngọt của tình yêu đó là 3 đứa con lần lượt ra đời, ai cũng khỏe mạnh và thành công.
Năm 2004, nghệ sĩ Kim Xuyến nghỉ hưu những tưởng ngày tháng an nhàn, hạnh phúc bên chồng sẽ khiến tuổi xế chiều của bà thêm nhiều màu sắc thì bất ngờ chồng bị tai biến trong lần sang Đức thăm con. Ngày đón chồng trở lại quê nhà, nhìn thấy ông một tay chống nạng, một tay buông thõng bà đã không kìm được nước mắt.
Từ đó, nữ nghệ sĩ dành phần lớn thời gian của mình để chăm sóc chồng. Bà học sử dụng các dụng cụ y tế, tìm hiểu các phương pháp vật lý trị liệu đề cùng chồng vượt qua bệnh tật. Phần thời gian còn lại bà vẫn tham gia đóng phim vì đó chính là "liều thuốc" để bà cân bằng cuộc sống của mình.
Tuy nhiên, bà chỉ nhận những phim ngắn, quay trong ngày và gần Hà Nội. Có những lần, 12h đêm mới quay xong bà vẫn bắt xe để về nhà vì biết chồng đang đợi. Mỗi lần đi như thế, nữ nghệ sĩ thường chuẩn bị trước đồ ăn và nhờ con cái đến giờ thì lấy cho bố.
Theo nữ nghệ sĩ từng chia sẻ, nhà có người bệnh như "sống chung với lũ" nhưng vì tình nghĩa vợ chồng và muốn làm gương cho con cháu, bà tận tụy chăm sóc ông chu đáo suốt 18 năm trời cho đến khi ông ra đi vào năm 2022.
Chồng qua đời dù rất buồn nhưng bà luôn tự động viên bản thân rằng, việc ông ra đi cũng là một sự giải thoát khỏi bệnh tật. Và bà thì chưa bao giờ quên ông. Bà luôn để hình cưới của hai vợ chồng trong ví để luôn nhớ về những ngày tháng hạnh phúc của mình.