Với NSƯT Mỹ Uyên, Nhà hát kịch Sân khấu nhỏ 5B Võ Văn Tần là một mối duyên nợ khó dứt, vừa giống một người tình "vũ phu", lại vừa như một đứa con cưng yếu đuối cần được bảo vệ, nâng niu và dốc lòng chăm sóc.
Bởi yêu thương quá nhiều mà Mỹ Uyên đắm đuối vào sân khấu với bao vui buồn, đôi khi mệt nhoài, đôi khi hạnh phúc.
Và, dù có thế nào, Mỹ Uyên cũng nuốt hết vào trong. Có tổn thương cũng tổn thương một mình. Có khóc cũng khóc một mình. Ngày mai đánh phấn tô son, lại xinh đẹp trước mọi người, lại lao vào sân khấu như con thiêu thân, dốc hết tin yêu như thể lần đầu và cũng là lần cuối, khờ dại một cách đẹp đẽ!
NSƯT Mỹ Uyên (ảnh: C.T.H)
"50% diễn viên nghĩ, họ về sân khấu là giúp tôi, ban ơn cho tôi"
NSƯT Mỹ Uyên tâm sự: "Ở giai đoạn nào cũng thế, diễn sân khấu là phải yêu nghề nhiều lắm. Lương một đêm có vài trăm ngàn, trong khi các show bên ngoài vài triệu, vài chục triệu. Thế nên, tôi luôn tôn trọng những người về sân khấu. Nhưng ngược lại, tôi cũng có nhu cầu được họ tôn trọng.
Tôi bỏ tiền ra làm vở, để người khác được thỏa thích trên sàn diễn. Ai không thích, không đủ lòng yêu sân khấu nữa thì dứt áo ra đi. Tôi đồng ý và tôn trọng điều đó. Nhưng đã về sân khấu thì hãy tôn trọng cái nơi mà họ nói yêu và muốn làm nghề, tôn trọng khán giả.
Tôi cũng là một nghệ sĩ. Tôi đứng ra đầu tư tác phẩm, phải bán từng chiếc vé với bao nhiêu áp lực nhưng hiện nay, 50% diễn viên nghĩ rằng, họ về sân khấu diễn là ban ơn cho tôi, theo kiểu "tôi diễn cho chị, tôi giúp chị, không có tôi thì chị chẳng thể làm gì".
Nhưng họ không nghĩ rằng, họ không làm thì tôi mời người khác. Với sân khấu mà không mặn mà, không tha thiết yêu thì không thể làm được.
Từ năm 2005 đến nay, nhờ các vở diễn tôi đầu tư mà nhiều người được Huy chương vàng, Huy chương bạc. Và những huy chương đó giúp nhiều người đủ tiêu chuẩn xét duyệt lên Nghệ sĩ ưu tú, Nghệ sĩ nhân dân...
Tôi đầu tư biết bao tiền làm vở diễn nhưng khi có huy chương, họ bỏ không diễn nữa. Tôi cũng không giận. Sắp tới, tôi làm vở mới nhưng để tránh bị động, phụ thuộc, tôi sẽ chọn hai diễn viên chính, vắng người này, còn người kia. Có thể bây giờ họ nói không bỏ mình nhưng ai biết được chuyện gì sẽ xảy ra ngày mai, tới lúc họ bỏ mình đi thì mình vẫn còn sống được.
Tôi nói không phải kể công vì tôi nghĩ mình cũng như người đưa đò. Đưa họ qua sông rồi, họ còn tới những bến mới, những con đường mới. Người ta không quay về thì mình cũng phải bản lĩnh vững vàng, bình tĩnh và chịu đựng".
Không nhận một đồng lương từ chức danh Giám đốc, bỏ tiền túi bù lỗ sân khấu
Người làm bầu sân khấu vào giai đoạn này giống như mang "nghiệp". Bởi nếu không "nặng nợ" thì chắc chắn, họ đã chọn một con đường khác nhẹ thân hơn, không phải nhọc lòng, nhọc sức mà hàng tuần, hàng tháng vẫn phải "ném" tiền đi.
Năm 2005, Mỹ Uyên đặt vấn đề với Ban giám đốc Nhà hát kịch Sân khấu nhỏ khi đó là nghệ sĩ Huỳnh Minh Nhị, cho chị đầu tư dựng vở và mướn sân khấu để biểu diễn.
Vở đầu tiên Mỹ Uyên làm là "Cõi tình". Vở diễn chỉ có 3 người là Mỹ Uyên, Thanh Hoàng và Công Ninh. Lý do kịch chỉ có 3 người là để phòng trường hợp thua lỗ, sẽ không mất quá nhiều tiền. Không ngờ, vở diễn cực kỳ "ăn khách" và gây tiếng vang tại Liên hoan Sân khấu xã hội hóa toàn quốc.
Trên đà chiến thắng, Mỹ Uyên làm tiếp vở thứ hai "Bàn tay của trời", Ái Như đạo diễn, quy tụ gần 20 diễn viên. Vở tiếp tục thắng vé. Ban Giám đốc nhìn thấy sự tâm huyết của Mỹ Uyên, tình yêu, sự gắn bó của chị dành cho sân khấu nên bổ nhiệm làm Phó Giám đốc phụ trách truyền thông.
Thế nhưng, đây cũng là thời điểm Nhà hát kịch Sân khấu nhỏ bắt đầu đi xuống. Mỹ Uyên nhớ lại: "Thời điểm đó, Nhà hát đầu tư làm những kịch bản không hay nên dần mất khán giả, cứ bù lỗ rồi cụt vốn.
Thêm một phần nữa, đổ thừa mà cũng không phải đổ thừa là internet lên ngôi, khán giả ở nhà vẫn coi được nhiều chương trình giải trí mà không tốn tiền. Chưa kể, nạn cướp giật hoành hành, khán giả ngại ra đường về đêm nên không đi xem kịch...
Đêm nào sân khấu cũng bù lỗ. Ba anh em nằm trong ban giám đốc là anh Thanh Hoàng, anh Việt Anh và tôi... không ai nhận một đồng lương nào ở chức danh này, thậm chí còn bỏ tiền túi ra bù lỗ cho sân khấu sáng đèn.
Đùng cái, anh Thanh Hoàng không làm Giám đốc nữa, Nhà hát không có kinh phí. Tôi và anh Việt Anh, mỗi người bỏ ra 50 triệu để làm vở. Đầu tư kịch bản, tìm gương mặt mới về làm nhưng cũng chỉ được vài suất. Những suất sau đều phải bù lỗ, mà mình đâu chỉ làm mỗi vở đó, phải đầu tư làm tiếp vở khác..."
Nhà hát kịch Sân khấu nhỏ là sân khấu của Hội Nghệ sĩ nhưng hơn chục năm nay, các vở diễn đều là tiền Mỹ Uyên đầu tư và đem về không biết bao nhiêu huy chương cho các anh chị nghệ sĩ như anh Việt Anh, anh Thanh Hoàng, anh Công Ninh, Cát Tường, Tuyết Thu, Quý Bình...
Năm 2015, Nhà hát đóng cửa nhưng vẫn quyết định đưa Mỹ Uyên lên làm Giám đốc vì nghệ sĩ Việt Anh nghỉ. Nhà hát đóng cửa 3 năm, từ 2015 đến tháng 4/ 2018 thì Mỹ Uyên mở lại.
Chị chia sẻ: "3 năm đóng cửa sân khấu, không ngày nào, không tuần nào, không tháng nào tôi không lên sân khấu. Vì hễ trời mưa là sân khấu bị dột. Tôi đội mưa lên, kêu 1, 2 bạn làm hậu đài lên cùng rồi gửi tiền các bạn uống cà phê. Nóc nhà bị tốc mái tôn, cũng tôi mua từng tấm tôn che chắn.
Và 3 năm đó, tôi vẫn nhận chỉ đạo từ Hội làm vở tuyên truyền. Tôi phải thuê sân khấu khác tập để có vở báo cáo cho Hội. Hàng năm, Hội Sân khấu nhận tiền từ Thành ủy, rót chi phí cho trại sáng tác, có kịch bản mới trình Nhà nước xin kinh phí dàn dựng rồi chỉ đạo tôi làm. Lẽ ra, Hội phải đi xin kinh phí biểu diễn nhưng cũng tôi trực tiếp đi xin.
Tôi làm đơn, đứng chầu chực gửi từng người xin kinh phí. Chưa được duyệt nhưng tôi vẫn đưa đoàn đi diễn ở Bình Chánh bằng tiền của mình. Số tiền đó, nếu người ta không trả thì tôi mất.
Tôi làm sân khấu xã hội hóa, đầu tư 100% tiền và đưa vào kịch mục thương hiệu của Nhà hát Sân khấu nhỏ 5B. Tôi không nhận một đồng xu cắc bạc nào ở chức danh Giám đốc Nhà hát, còn phải bù tiền ra làm sân khấu".
Mang giấy tờ nhà đi "cầm", vay 400 triệu làm sân khấu
Tháng 4 năm 2018, Nhà hát Sân khấu nhỏ 5B Võ Văn Tần mở cửa hoạt động trở lại. Mỹ Uyên bỏ ra hơn 800 triệu để sửa sang sân khấu. 3 năm bỏ không, sân khấu giống như nhà kho, bụi bặm, dơ dáy, Mỹ Uyên cho dọn dẹp, sơn sửa lại hết.
Nguyên dàn âm thanh, dàn đèn bị hư phải mua mới, máy lạnh mua mới, trang trí lại lối đi, gia cố, sửa cửa, toilet, chỉ có ghế là vẫn thế. Cùng với tiền đầu tư vở diễn lên tới gần 1 tỉ và số tiền đó, Mỹ Uyên chưa lấy lại được một đồng.
Mỹ Uyên bộc bạch: "Từ tháng 4 năm 2018 đến nay, hơn 2 năm, tháng nào tôi cũng bù lỗ gần 100 triệu đồng. Mình đã lỡ thì phải theo, phải làm vở mới để lôi kéo khán giả.
Trước Tết, tôi cầm giấy tờ nhà ra ngân hàng vay 400 triệu để lấy tiền đầu tư vở diễn mới. Làm vở mới, diễn Tết được vài ngày thì bùng nổ dịch covid-19.
Mới mùng 6 là khán giả đã thưa vắng. Thời điểm đó là cuối tháng 2 dương lịch, đầu tháng 3, sân khấu đóng cửa theo lệnh của Nhà nước. Cuối tháng 5 mới mở lại".
Mới sáng đèn lại sau mùa dịch, cuộc sống đang dần ổn định nhưng người thất nghiệp đi tìm việc làm, họ phải lo chén cơm manh áo, sau đó mới đến giải trí. Họ xả stress sau dịch bằng những bữa nhậu, gặp gỡ bạn bè, đồng nghiệp, tìm cách làm ăn, mấy ai đi xem kịch. Thế nên dù có dựng vở mới thì diễn suất nào Mỹ Uyên vẫn bù lỗ suất đó.
"Thời gian giãn cách xã hội, cứ cách một, hai ngày, tôi lại lên sân khấu thắp nhang khấn Tổ. Hàng ngàn lần tôi nói với Tổ, hay là cho con buông sân khấu này. Đêm nào cũng bù lỗ, tôi mệt nhoài. Thế mà khi sân khấu được hoạt động trở lại, tôi lại cuống cuồng tìm kịch bản, hô hào anh chị em làm vở mới mà quên bẵng đi rằng, mình đã từng muốn dừng lại vì quá mệt mỏi.
Tôi thấy mình giống như yêu một người mà người đó đánh đập mình tơi tả vẫn cắm đầu vào yêu. Nhưng nếu chỉ mình tôi yêu thì tôi cũng đã cố buông nhưng xung quanh tôi, còn biết bao diễn viên, đạo diễn, tác giả, nhân viên điện đài... ai ai cũng yêu nên tôi lại lao vào như con thiêu thân", Mỹ Uyên nói.
"Tôi không nợ nần gì nơi này nhưng vì tôi thương mà không bỏ được. Nói vậy, không phải là tôi có ý đụng chạm gì các thế hệ đàn anh đàn chị thành danh từ 5B. Chỉ là tôi cứ bị băn khoăn, bị đắn đo, bị dày vò, nếu tôi đi thì nó sẽ ra sao.
Tôi không ngồi ghế gameshow. Người ta mời tôi làm giám khảo, mỗi số 12 triệu, quay một ngày được biết bao nhiêu tiền nhưng tôi không làm. Nhiều spa, thẩm mỹ viện mời tôi làm hình ảnh đại diện, tôi cũng từ chối vì ngại. Mọi người chửi tôi ngu. Nhưng giờ tôi phải nhận để lấy tiền làm sân khấu.
Tuổi xuân, sức khỏe, nhan sắc của tôi đều dồn hết cho Nhà hát Sân khấu nhỏ 5B. Tôi là nghệ sĩ biểu diễn, tôi đam mê biểu diễn, tại sao tôi phải ôm sân khấu làm gì? Nhưng vì cái tình, tôi dứt không được.
Tôi chỉ mong Hội Nghệ sĩ ngó tới sân khấu. Chúng ta có một cái hội nghề nghiệp, có ban chấp hành, chúng ta vào đó không phải để cho vui mà để làm, đừng tránh nặng tìm nhẹ, đừng chối bỏ trách nhiệm. Khi chúng ta quyết tâm làm và làm không phải cho mình mà cho cái chung thì mới thấy điều mình làm ý nghĩa vô cùng", Mỹ Uyên buồn bã chia sẻ.