Nóng bỏng cuộc chiến chống ma túy tại Nghệ An: Đừng gọi 'bản không chồng'

Trở lại Xốp Mạt

“Mọi người cứ gọi bản Xốp Mạt là bản không chồng, không phải thế đâu. Họ có chồng cả đấy chứ, nhưng chồng con dính vào ma túy nên nhiều người bị bắt đi tù, đi cai nghiện. Ở khía cạnh nào đó, cái tên này có thể không sai nhưng đến thời điểm hiện tại chúng tôi không còn muốn nghe, không muốn nhắc lại nữa.

Mọi người đều muốn quên đi những tháng ngày ảm đạm kia để hướng về cuộc sống mới vui vẻ, thanh bình, với những điều tốt đẹp. Đừng gọi Xốp Mạt là bản không chồng nữa!”, Bí thư Chi bộ bản, chị La Thị Miền tâm tình.

Dẫn chúng tôi đi thăm bản dọc bên dòng Nậm Nơn, cách đỉnh Pù Lôm không xa, Bí thư chi bộ bản Xốp Mạt nói trước khi chuyển đến khu tái định cư như bây giờ, cuộc sống của không ít người dân bản địa vật vã trong tâm bão ma túy. Trận “cuồng phong” bất thình lình ập đến, cuốn đi của người dân nhiều thứ, để lại sự đói nghèo, lạc hậu. Đó là những tháng ngày nặng nề, buồn bã nhất của Xốp Mạt.

Cơn gió độc từ đỉnh Pù Lôm tràn về khiến bản làng một phen tan tác, chỉ còn lại đàn bà, trẻ em... và vật vờ con nghiện. Giờ, khi nhắc đến Xốp Mạt, nhiều người vẫn nguyên cảm giác rùng mình, lo sợ.

Không lo lắng sao được khi Xốp Mạt chỉ có 39 hộ dân nhưng có tới hàng chục người nghiện ma túy, hơn 30 gia đình có người đi tù vì các tội danh liên quan đến ma túy. Có những gia đình liên tục 3, 4 thế hệ, ông bà, bố mẹ, con cái, cháu chắt vào tù vì dính đến “cái chết trắng”.

Theo chị La Thị Miền, những năm đầu thập niên 90, ở đây người ngoài không dám đặt chân đến.“Ngày đó ở Xốp Mạt, phần lớn đàn ông và cả trẻ em đều trở thành đối tượng buôn bán, vận chuyển và con nghiện”, chị Miên nhớ lại. Ban đầu chỉ xuất hiện nhỏ lẻ một số “ông mẹo” (người Mông Lào) cấu kết với dân bản địa vận chuyển ma túy từ bên kia biên giới rồi qua đường tiểu ngạch lén lút về bản. Dần dần, xuất hiện những đường dây ma túy số lượng lớn hơn, hình thành điểm trung chuyển ma túy từ Lào qua Kỳ Sơn sang Tương Dương rồi đi về xuôi. Hầu hết, đàn ông Xốp Mạt ngày đó không đi tù thì cũng nghiện ngập, không bị công an truy lùng cũng bỏ gia đình đi biệt xứ, nhiều phụ nữ sống cảnh không chồng và những đứa trẻ vừa mới sinh ra đã mồ côi cha. Chính vì vậy, người ta nhắc đến Xốp Mạt với cái tên không mấy vui “bản không chồng”.

Qua cơn bĩ cực

Sự vào cuộc “tổng lực” của cả hệ thống chính trị cơ sở đã dần dần giúp bản Xốp Mạt “thay da đổi thịt”. Người dân nhận thức được sự nguy hại, những hệ lụy đau lòng của tệ nạn ma túy và cùng nhau đoàn kết chủ động ngăn chặn “cái chết trắng” lây lan.

“Bản Xốp Mạt bây giờ không có con nghiện mới, an ninh trật tự ổn định, đời sống kinh tế người dân từng bước khá lên trông thấy. Về khu tái định cư mới, mỗi hộ đều được giao đất sản xuất, bà con yên tâm hơn vì đường sá không còn cách trở, không còn lo ma túy, không còn nơm nớp lo lở đất lở núi mùa mưa”, trưởng bản Lô Văn Phê thoáng mỉm cười.

Tháng 5/2019, bản Xốp Mạt đã được công nhận và đón danh hiệu “Làng Văn hóa”. Năm 2020, Xốp Mạt cơ bản đạt được 14/15 tiêu chí xây dựng nông thôn mới khu vực miền núi, dự kiến quý II năm 2021 sẽ đón nhận danh hiệu chuẩn nông thôn mới. Đây quả là sự đổi thay kỳ diệu ở mảnh đất từng là điểm nóng về tệ nạn xã hội.

Bà Vi Thị Lan (bản Xốp Mạt) cho hay, cơn lốc ma túy đã mang đi 5 người trong gia đình bà: Chồng và hai con trai chết, 2 con gái đang thụ án trong tù. Riêng bản thân người phụ nữ này sau 4 năm chấp hành án phạt tù, được sự vận động tuyên truyền của chính quyền bà Lan quyết tâm không tái phạm, không “tơ vương” đến ma túy và làm lại cuộc đời. Gần đây, gia đình bà được hỗ trợ 20 triệu đồng xây dựng ngôi nhà mới.

Sát nhà bên, anh Lô Văn Chôm đang hì hục sửa lại cái ti vi đã cũ. Từng “ăn cơm tù, mặc áo số” 3 lần, trở về địa phương anh Chôm tu chí làm ăn. Không chỉ có bà Vi Thị Lan, anh Lô Văn Chôm mà các hộ dân tại bản Xốp Mạt giờ đều đã đồng sức đồng lòng quyết tránh xa ma túy, không sa ngã vào các tệ nạn xã hội.

Trong bản, nhiều thanh niên đang theo học cao đẳng, đại học, một số khác lựa chọn con đường đi xuất khẩu lao động để nâng cao thu nhập kinh tế cho gia đình.

Chủ tịch xã Lượng Minh Vi Đình Phúc cho hay, tình hình an ninh trật tự ở “thủ phủ” ma túy Xốp Mạt về cơ bản đã ổn định, nhờ đó đời sống kinh tế, văn hóa tinh thần khởi sắc; các ngành nghề, phong tục tốt đẹp nơi đây đang dần được khôi phục, hồi sinh.

Có được thành quả đó, ngoài sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị thì thế trận lòng dân, sự quyết tâm của khối đại đoàn kết toàn dân đã tạo thành sức mạnh đẩy lùi mọi khó khăn, trở ngại. “So với thời điểm nóng bỏng chuyện “bản không chồng”, số tụ điểm ma túy lẫn số người nghiện trên địa bàn hiện đã giảm 90%.

Hệ lụy của cơn bão ma túy càn quét qua đây là không tránh khỏi, tuy nhiên chúng ta hoàn toàn có thể tin rằng một ngày gần nhất, ma túy ở bản Xốp Mạt nói riêng và xã Lương Minh nói chung sẽ biến mất, thật sự biến mất vĩnh viễn trên mảnh đất này”, Chủ tịch xã Lượng Minh hy vọng.

Từ ngày được công nhận “Làng Văn hóa”, bà con bản trên, mường dưới ở Xốp Mạt ai ai cũng hồ hởi, phấn khởi. Chúng tôi cũng thật sự mừng vui khi trở lại mảnh đất đầy sương gió, bước chân vào bản mới không còn thấy sự trống vắng, cô quạnh và bớt đi những ngôi nhà sàn xiêu vẹo, vách nứa thủng lỗ chỗ.

Tiếng chào mời, nụ cười thân thiện hiếu khách vốn có của bản Thái đã râm ran trở lại. Trên đỉnh Pù Lôm, nắng gió cứ mải miết, trải dài… (còn nữa)