Một số nhà khoa học chỉ ra rằng sự sống sớm nhất trên Trái đất ra đời cách đây khoảng 4 tỉ năm. Vào thời điểm đó, Trái đất liên tục bị bắn phá bởi những thiên thạch không gian, nhưng sự sống vẫn tiếp tục một cách mạnh mẽ.
Lịch sử Trái đất đã chứng kiến rất nhiều thảm họa, và mỗi lần đều như thể ngày tận thế. Các vụ nổ siêu tân tinh, va chạm với tiểu hành tinh, núi lửa phun trào quy mô lớn, khí hậu thay đổi đột ngột ... những sự kiện này đã cướp đi sinh mạng của vô số người. Trong một số sự kiện tuyệt chủng hàng loạt, hầu hết các loài vào thời điểm đó đã bị xóa sổ.
Tuy nhiên, cuối cùng thì sự sống vẫn tiếp diễn. Sẽ luôn có những loài mới trên Trái đất, và một chu kỳ mới sẽ lại bắt đầu. Mặc dù sự sống của con người có thể mong manh ngoài sức tưởng tượng, nhưng để biến cả Trái đất thành một vùng đất cằn cỗi thì không dễ dàng như vậy. Dưới đây là một số sự kiện có khả năng xóa sổ tất cả sự sống trên Trái đất (khả năng rất thấp và không xảy ra trong tương lai gần).
Tác động của tiểu hành tinh
Khi một tiểu hành tinh chạm vào Trái đất, nó giải phóng năng lượng đáng kinh ngạc.
Mặc dù tổ tiên loài người vẫn chưa được sinh ra vào thời điểm đó, nhưng đó có thể là sự kiện quan trọng nhất trong lịch sử loài người.
Nếu không có tác động của tiểu hành tinh này, khủng long có thể luôn là chúa tể của Trái đất, và các loài động vật có vú khác chỉ có thể tồn tại trong bóng tối của chúng.66 triệu năm trước, một tiểu hành tinh có kích thước bằng một thành phố đã va vào Vịnh Mexico và dẫn đến sự tuyệt chủng của loài khủng long. Khi đó, tất cả các sinh vật khác trên Trái đất gần như bị xóa sổ.
Theo đánh giá hồ sơ địa chất, tần suất Trái đất bị các tiểu hành tinh lớn va chạm vào khoảng 100 triệu năm một lần. Tuy nhiên, các tác động của tiểu hành tinh nhỏ hơn xảy ra thường xuyên hơn.
Thậm chí, có bằng chứng cho thấy một số người đã chết vì tác động của thiên thạch trong vài nghìn năm qua. Năm 1888, ở Sulaymaniyah, nay thuộc Iraq, thiên thạch rơi đã giết chết một người và làm bị thương một người khác. Đây là vụ tai nạn do thiên thạch sớm nhất từng được ghi nhận.
Nhưng xác suất Trái đất bị một tiểu hành tinh lớn va phải là bao nhiêu? Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature năm 2017 đã chỉ ra rằng để gây ra kết quả này, tiểu hành tinh phải đủ lớn. Chỉ những tiểu hành tinh lớn nhất trong hệ Mặt trời (như Pallas và Vesta) mới có thể làm được điều này.
Richard Binzel, một giáo sư về khoa học hành tinh tại MIT cho biết mặc dù một tiểu hành tinh có thể đến và hủy diệt chúng ta vào một ngày nào đó, khả năng đó là rất thấp.
Cạn kiệt oxy
 Hóa thạch của loài trilobite, một trong những loài động vật chân đốt sớm nhất trên Trái đất. Ảnh: Shutterstock |
Khả năng xảy ra tình huống sau cao hơn tình huống trước một chút. Trước tiên, chúng ta hãy quay lại lịch sử lâu đời.
Gần 2,5 tỉ năm trước, Trái đất đã trải qua một thời kỳ được gọi là "Sự kiện ôxy hóa vĩ đại" - tạo ra oxy trên phạm vi toàn cầu. Sự gia tăng đột biến của vi khuẩn lam đã làm cho lượng ôxy trong khí quyển tăng lên rất nhiều. Không có sự kiện này, sẽ không có loài động vật hô hấp nhờ oxy nào tồn tại và giới sinh vật sẽ không thể đa dạng, từ đơn bào bậc thấp đến động thực vật đa bào bậc cao, kể cả loài người.
Tuy nhiên, khoảng 450 triệu năm trước, một trong những sự kiện tuyệt chủng nghiêm trọng nhất trên hành tinh - vụ tuyệt chủng hàng loạt Ordovic -Silur xảy ra. Nguyên nhân có thể là do nồng độ oxy giảm đột ngột vào thời điểm đó, kéo dài hàng triệu năm.
Nhưng tại sao lại xảy ra tình trạng này? Trong thời kỳ Ordovic, tất cả các lục địa trên Trái đất được kết nối với nhau tạo thành siêu lục địa Gondwana.
Vào thời điểm đó, hầu hết sự sống trên Trái đất tồn tại ở đại dương, nhưng thực vật đã bắt đầu xuất hiện trên đất liền. Vào cuối kỷ Ordovic, khí hậu Trái đất đột ngột thay đổi khiến siêu lục địa này bị bao phủ bởi các sông băng. Chỉ riêng việc nhiệt độ toàn cầu giảm đột ngột cũng đủ gây ra sự biến mất của nhiều loài sinh vật.
Sau đó, khi mức oxy toàn cầu giảm mạnh, sự sống trên Trái đất trải qua làn sóng tuyệt chủng thứ hai. Các nhà khoa học có thể tìm thấy bằng chứng về sự thay đổi mạnh mẽ này trong các mẫu trầm tích dưới đáy biển.
Một số nhà nghiên cứu cho rằng các sông băng vào thời điểm đó đã gây ra sự thay đổi cơ bản về sự phân tầng của đại dương, đồng thời nhiệt độ và nồng độ oxy của mỗi lớp nước biển là khác nhau. Tuy nhiên, về nguyên nhân chính xác của việc giảm đáng kể lượng oxy này vẫn đang được tranh luận.
Bất kể lý do là gì, hơn 80% số loài trên Trái đất đã biến mất trong vụ tuyệt chủng hàng loạt Ordovic.
Những sự việc như vậy đã xảy ra trong quá khứ, liệu lịch sử có lặp lại trong tương lai? Trên thực tế, một nghiên cứu gần đây được công bố trên tạp chí Nature Communications đã chỉ ra rằng biến đổi khí hậu làm giảm mức độ oxy trong đại dương, có thể gây ra sự tuyệt chủng của một số sinh vật biển.
Vụ nổ tia gamma
 Vụ nổ tia gamma có thể bắt nguồn từ các hệ sao đôi. Ảnh: Đại học Warwick |
Vụ nổ tia gamma xảy ra khi một ngôi sao khổng lồ chết đi, phát nổ như một siêu tân tinh và sụp đổ thành lỗ đen. Nó phun ra các dòng tia với tốc độ ánh sáng trong vũ trụ. Bất cứ hành tinh nào nằm trên đường đi của dòng tia này sẽ mất bầu khí quyển ngay lập tức và bị đốt cháy.
Khi những tia gamma trong vụ nổ chạm đến khí quyển của hành tinh xanh, chúng sẽ tác động khiến các nguyên tử oxy và nitơ tự do va đập vào nhau, và một số sẽ kết hợp lại trở thành hợp chất N2O, kẻ phá hủy tầng ozone. N2O tồn tại lâu trong khí quyển, và chúng cứ tiếp tục hủy diệt ozone cho đến khi rơi xuống đất thông qua những trận mưa.
Nếu có một vụ nổ tia gamma trong dải Ngân hà, nó có khả năng gây ra sự tuyệt chủng của một số lượng lớn các loài sinh vật trên Trái đất. Nếu vụ nổ tia gamma nhằm vào hướng của Trái đất, dù chỉ kéo dài 10 giây, nó sẽ phá hủy ít nhất một nửa tầng ôzôn của Trái đất.
Nghiên cứu khoa học trong những thập kỷ gần đây chi ra rằng dù chỉ một phần nhỏ của tầng ôzôn bị phá hủy cũng đủ làm suy yếu "lớp bảo vệ tự nhiên" của Trái đất và gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng. Và nếu tầng ôzôn bị suy yếu ở một mức độ nhất định, chuỗi thức ăn của Trái đất sẽ bị hủy hoại nghiêm trọng, dẫn đến sự tuyệt chủng của một số lượng lớn các loài sinh vật.
Cái chết của Mặt Trời
 Khi mặt trời tiếp tục già đi, ngày càng nhiều năng lượng được giải phóng, điều này cuối cùng có thể quét sạch oxy trong bầu khí quyển của Trái đất. Ảnh: Nasa |
Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature Geoscience vào tháng 3 năm nay đã chỉ ra rằng bất kể vụ nổ tia gamma có xảy ra hay không, trong khoảng 1 tỉ năm nữa, hầu hết sự sống trên Trái đất sẽ chết do thiếu oxy.
Một nhóm các nhà khoa học hợp tác cùng NASA cho rằng bầu khí quyển giàu oxy này sẽ không tồn tại mãi mãi. Trong một tỉ năm nữa, hoạt động của Mặt trời sẽ khiến lượng oxy trên Trái đất giảm trở lại mức trước khi xảy ra "Sự kiện ôxy hóa vĩ đại".
Nhóm nghiên cứu mô tả khoảnh khắc cuối cùng trước khi Trái đất mất khả năng hỗ trợ sự sống như sau: "Chúng tôi thấy rằng quá trình khử oxy trong tương lai là hệ quả tất yếu của việc gia tăng bức xạ nhiệt từ Mặt Trời.
Thời gian chính xác của quá trình này sẽ được điều chỉnh bởi dòng oxy hóa khử thay đổi giữa lớp phủ địa chất và hệ thống đại dương – khí quyển và lớp vỏ Trái Đất".
Kết luận được đưa ra sau khi lập mô hình và chạy mô phỏng dựa vào thuật toán hàng trăm ngàn lần.
Thời gian bắt đầu và thời gian của quá trình này sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, và có thể ngắn nhất là 10.000 năm. Nhưng các nhà nghiên cứu chỉ ra rằng đối với Trái đất, sau cùng thì số phận này là không thể tránh khỏi. May mắn thay, loài người vẫn còn 1 tỉ năm nữa để tìm ra một lối thoát khác.