Sau gần 8 tháng chiến tranh chiến hào, các lực lượng của Ukraine đã bị bao vây từ 3 hướng, các tuyến hậu cần của Kiev bị đe dọa và Moscow đang kiểm soát gần một nửa Bakhmut. Tuy nhiên, Ukraine đã cam kết sẽ tăng cường tuyến phòng thủ của thành phố thậm chí cả khi hai bên chịu thương vong nặng nề.
Một số nhà phân tích quân sự phương Tây cho rằng Ukraine nên lui về một phòng tuyến mới nhưng Kiev không có dấu hiệu sẽ thực hiện kế hoạch đó trong thời điểm hiện nay.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã gọi "Pháo đài Bakhmut" là biểu tượng cho sự phản kháng của Ukraine nhằm làm hao hụt các lực lượng của Nga.
Với Moscow, sự sụp đổ của Bakhmut sẽ là thắng lợi lớn đầu tiên kể từ giữa năm 2022 và thúc đẩy các lực lượng của nước này mở rộng chiến dịch ở Ukraine.
Quyết chiến ở "tử địa" Bakhmut
Giao tranh ở Bakhmut đã gợi nhớ lại các trận chiến trong Thế chiến I khi các bên chiến đấu từ các chiến hào với những đợt nã pháo và tên lửa dồn dập vào đối phương. Giao tranh giữa hai bên cũng liên quan đến tác chiến đô thị.
Mặc dù con số thương vong của các lực lượng Nga và Ukraine không được công bố nhưng các quan chức Mỹ ước tính, hàng chục nghìn binh lính đã tử trận ở Bakhmut.
Trên thực tế, cả hai bên đều thừa nhận tình hình khó khăn và mức độ khốc liệt của giao tranh khi phạm vi chiến đấu tiến gần vào khu vực trung tâm.
"Các đơn vị tấn công của công ty quân sự tư nhân Wagner đang tiến công từ nhiều hướng, cố gắng chọc thủng các vị trí phòng thủ của chúng tôi và tiến vào trung tâm thành phố", quân đội Ukraine cho hay trong một thông báo. Tổng thống Zelensky cũng nhận định ngày 13/3 rằng giao tranh ở Bakhmut và toàn bộ mặt trận miền Đông Ukraine "vô cùng khó khăn".
"Tình hình rất khó khăn, rất đau đớn ở phía Đông. Chúng tôi cần phá hủy sức mạnh quân sự của đối phương và chúng tôi sẽ làm vậy. Bilohorivka, Maryinka, Avdiivka, Bakhmut, Vuhledar và Kamyanka - tất cả những nơi này sẽ quyết định tương lai của Ukraine”.
Người sáng lập công ty quân sự tư nhân Wagner Yevgeny Prigozhin cũng thừa nhận tình hình Bakhmut "rất khó khăn với những cuộc giao tranh giành từng mét đất".
"Càng tiến gần vào trung tâm thành phố, giao tranh càng khốc liệt với nhiều pháo binh hơn. Ukraine đang tung ra vô số lực lượng dự bị trên chiến trường".
Tính toán của các bên
Cố vấn của Tổng thống Zelensky - ông Mykhailo Podolyak cho biết Ukraine tiếp tục chiến đấu ở Bakhmut bởi những cuộc giao tranh này sẽ "cầm chân" các đơn vị giỏi nhất của Nga và làm suy giảm lực lượng này trước thềm cuộc phản công mùa xuân đã được Ukraine lên kế hoạch.
Konrad Muzyka, một nhà phân tích quân sự Ba Lan thì đánh giá, việc kiểm soát thành phố này không còn ý nghĩa về mặt quân sự.
"Quyết định phòng thủ Bakhmut có giá trị về mặt chính trị chứ không phải quân sự", ông Muzyka cho hay, đồng thời nói rằng quy mô và tổn thất của Ukraine hiện vượt quá lợi ích của việc kiểm soát thành phố này từ khía cạnh quân sự.
Còn theo nhà quan sát Rob Lee nhận định trên Twitter, trong khi có một vài lý do để Ukraine tiếp tục phòng thủ Bakhmut thì khả năng của Kiev nhằm gây tổn thất nặng nề hơn cho đối phương đã suy giảm sau khi các lực lượng của Nga kiểm soát sườn Bắc vào tháng trước.
Tháng này, Tổng thống Zelensky thừa nhận, ông lo ngại các lực lượng của Nga sẽ có một "con đường mở" vào hai thành phố Kramatorsk và Sloviansk nếu Moscow giành được Bakhmut, cũng như khẳng định việc bảo vệ Bakhmut là một quyết định chiến lược.
Là một trung tâm vận chuyển và hậu cần trong khu vực, Bakhmut có vai trò hữu ích với quân đội Nga. Quan trọng hơn, thành phố này sẽ là bước đệm để Nga tiến công vào hai thành phố lớn hơn ở Donetsk là Kramatorsk và Sloviansk.
Giành được Bakhmut, cả hai khu vực trên đều nằm trong tầm bắn của pháo Nga. Moscow cần kiểm soát cả hai thành phố để hoàn thành việc mà nước này gọi là "giải phóng nước Cộng hòa Nhân dân Donetsk".
Thị trấn Chasiv Yar ở phía Tây Bakhmut có thể sẽ là mục tiêu tiếp theo trong cuộc tấn công của Nga, mặc dù nó nằm ở khu đất cao và các lực lượng Ukraine đã xây dựng các pháo đài phòng thủ gần đó.
Một số nhà phân tích phương Tây bày tỏ thái độ hoài nghi về việc Nga có thể nhanh chóng giành được Bakhmut bởi Moscow đã chiến đấu ở đây suốt từ tháng 5/2022 và đã tiến hành một cuộc tấn công vào tháng 8.
Thậm chí, cựu cố vấn của Tổng thống Nga Vladimir Putin - ông Sergey Markov cho rằng chiến lược quân sự của Nga không còn là "tấn công" phía Đông Ukraine bởi vì Kiev đã "giải quyết được một số vấn đề" bằng cách bổ sung nguồn lực.
Theo ông, việc Ukraine tập trung vào Bakhmut cho phép Kiev có thêm thời gian để huy động, huấn luyện và trang bị cho quân đội để chuẩn bị cho cuộc phản công lớn hơn. Trong khi đó, các lực lượng của Nga phải "chờ đợi một cuộc tấn công lớn" và sau đó "cố gắng đánh bại cuộc tấn công đó".
Tháng này, Tổng thống Zelensky đã yêu cầu các quan chức quân sự cấp cao "tìm kiếm các lực lượng phù hợp để hỗ trợ quân đội ở Bakhmut" khi Kiev khẳng định quyết tâm bảo vệ thành phố này. Ông Markov nhận định, bằng việc tập trung vào Bakhmut, ông Zelensky đang cố gắng "câu giờ" để củng cố phòng tuyến của các thành phố Kramatorsk và Sloviansk.
Với Nga, việc giành được Bakhmut đánh dấu thắng lợi lớn sau thời gian dài và thúc đẩy tinh thần binh lính. Nhưng với Ukraine, việc để mất Bakhmut có thể khiến nhuệ khí chiến đấu của quân đội suy giảm, thậm chí cả khi các quan chức phương Tây cho rằng điều đó không tạo nên khác biệt chiến lược.
Cả Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin và Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg đều hạ thấp mức độ nghiêm trọng của việc Bakhmut thất thủ. Tuy nhiên, Tổng thống Zelensky hiểu rõ, việc bảo vệ được Bakhmut sẽ giúp Ukraine duy trì sự ủng hộ từ phương Tây, ông Michael Kofman - chuyên gia về quân sự Nga tại think tank CAN có trụ sở tại Mỹ cho hay.