Ngày nay có thể nóng đến kinh hoàng, thì Sahara vẫn từng là cái nôi của sự sống, bao bọc hàng ngàn cư dân cổ đại.
Dù nắng thiêu đốt kịch liệt cả ngày, Sahara ngày nay lại có cả tuyết rơi. Dù khiến người ta phải uống cả máu dơi, nước tiểu nếu lỡ chân lạc bước, Sahara lại làm ai nấy ngỡ ngàng trước vẻ ngây thơ, thánh thiện của những chú mèo cát tại hoang mạc.
Bạn có muốn thử một lần khám phá cả điều kỳ diệu lẫn sự điên rồ của sa mạc lớn nhất hành tinh này?
1. Nóng nhất hành tinh
Điều này là tất nhiên rồi, vì Sahara là sa mạc của Châu Phi mà. Nhiệt độ trung bình của nó thôi cũng đã suýt soát 40°C. Thậm chí vào năm 1961, người ta đo được nhiệt độ tại Semara - khu vực sa mạc phía Tây của Sahara lên tới 51 độ.
Tuy nhiên, đây không phải là kỷ lục nóng nhất tại Sahara. Năm 1922, tại El Azizia, thủ đô của Libya, nhiệt độ đã chạm mức 58°C. Nó đủ nóng để bạn vác chảo ra chiên trứng ngay trên vỉa hè.
2. Nhưng cũng từng xanh tốt
Theo các nghiên cứu địa chất thì khoảng 12.000 năm trước, một số ít người tiền sử đã phải tạm tới đây lánh nạn. Chiến tranh dữ dội là nguyên nhân khiến họ buộc phải rời bỏ Thung lũng Sông Nile màu mỡ, kiếm sống quanh các hồ nước trong sa mạc khô cằn.
Sa mạc cũng từng màu mỡ lắm
Nhưng như thể biết thương người, khoảng 10.500 năm trước, Sahara đón một đợt gió mùa lạ thường. Mưa ào ạt dội khắp sa mạc. Vùng đất chết trở mình, cây cỏ nảy mầm, trổ bông, đậu trái.
Mưa vẫn tiếp tục rơi đều đặn trên khắp Sahara suốt 5.000 năm kế tiếp. Người cổ đại lũ lượt kéo nhau tới, biết chăn nuôi, trồng trọt, phát triển vượt bậc.
Nhưng thiên nhiên vốn là cô nàng thất thường. Sau 5.000 năm vui vẻ với con người, Sahara đột ngột trở mặt. Gió mùa biến mất. Hạn hán kéo dài, nhiệt độ tăng chóng mặt.
Không thể làm gì để lấy lòng Sahara, người cổ đại đành gói ghém quay về Thung lũng Sông Nile. Chiến tranh, cướp bóc lần nữa bùng nổ, cuối cùng hình thành nhà nước quân chủ chuyên chế do các pharaoh đứng đầu.
3. Và giờ lại có tuyết rơi
Từ lần trở mặt với con người cách đây hơn 5.000 năm ấy, Sahara chưa bao giờ thôi nóng như thiêu như đốt. Thế nhưng vào tháng 12/2016, nó đột ngột đổ tuyết trắng trời ở khu vực sa mạc tại Ain Sefra, Algeria.
Thực tế, thị trấn Ain Sefra nằm ở nơi tương đối cao - khoảng 1.078m so với mực nước biển. Nếu không phải nằm trong Sahara, việc nó có tuyết rơi là hết sức bình thường.
Cứ ngỡ chuyện tuyết rơi trong sa mạc chỉ bất chợt đến một lần rồi thôi. Ai ngờ năm 2017, tuyết lại lần nữa vây kín Ain Sefra. Mùa đông nay cũng chẳng mấy nữa mà về. Nếu tuyết cũng theo mùa đông mà tới Ain Sefra, nhân loại có lẽ nên làm quen với một khái niệm bình thường mới mang tên "tuyết sa mạc".
4. Bão bụi dài hàng ngàn km
Vì Sahara quá ít nước nên đất không thể kết dính. Chúng biến thành bụi mịn. Nhiệt độ nóng bức sẽ tạo ra gió, cuốn bụi lên không trung.
Những cơn bão cát khủng khiếp
Sahara rất rộng lớn, tới 9.000.000 km vuông. Khi một cơn bão bụi hình thành, nó có thể dài đến hàng nghìn km và liên tục suốt 12 tiếng.
Tháng 5/2011, Cơ quan Không gian NASA ghi hình được cơn bão bụi dài đến 1.100 km tại Sahara. Chỉ cần thêm 500 km nữa là cơn bão bụi này đủ dài bằng cả dải đất hình chữ S của Việt Nam.
5. Nếu lỡ bị lạc, hãy chuẩn bị tinh thần uống máu dơi
Với những cơn bão bụi dài và lâu cỡ đấy, bạn sẽ bị lạc tức khắc nếu không may vướng phải. Dù nguy hiểm là thế, những cuộc thi chạy bộ đường dài băng qua Sahara vẫn được tổ chức rất thường xuyên.
Năm 1994, trong lúc tham gia cuộc đua marathon kéo dài 6 ngày ngang Sahara, vận động viên (VĐV) Mauro Prosperi xui xẻo bị tách khỏi đội hình. Nước uống dự phòng sớm không còn một giọt, Prosperi đành lấy chai không đựng nước tiểu để dành.
Mauro Prosperi - vận động viên trải qua 10 ngày địa ngục trong Sahara
Trong lúc lang thang tìm lối ra, Prosperi may mắn phát hiện một đền thờ đổ nát giữa sa mạc. Trong đền thờ ấy đầy dơi trú ẩn. Lập tức, anh chụp lấy vài con, rứt đầu, hút máu.
Ngày thứ 10 lạc trong sa mạc, Prosperi gần như chỉ còn cái xác khô. Anh cắt cổ tay tự vẫn nhưng máu đã đặc đến mức không thể chảy ra nổi.
Rất may, đội cứu hộ đã tìm thấy Prosperi, chấm dứt chuỗi ngày uống máu, ăn thịt sống (thằn lằn hoặc rắn sa mạc) của anh. Prosperi òa khóc nhưng không phải vì vui mừng mà vì cuộc đua marathon đã kết thúc và anh là người duy nhất không hoàn thành chặng đua.
Sau thất bại đầy... ấm ức ấy, Prosperi liên tục tham gia chạy đua marathon băng sa mạc. Kỷ lục cao nhất của Prosperi là từng xếp thứ 12 vào năm 2001.
6. Bán mình cầu may
Dù có xúi quẩy đến mức bị lạc trong sa mạc ngày hôm nay, bạn vẫn có thể hy vọng được cứu bởi đội cứu hộ. Nhưng nếu là trước đây thì khác, chẳng ai đến cứu bạn đâu. Thêm vào đó, người ta vẫn còn tin các tộc thiểu số sống trong sa mạc Sahara là bộ tộc ăn thịt người.
Năm 1815, tàu thương buôn của James Riley (Mỹ) bị đắm gần bờ biển của Sahara. Cả thuyền trưởng lẫn thuyền viên cuống cuồng bơi vào bờ. Có lẽ sẽ tốt hơn nếu họ tạm sống sót trên bờ rồi tìm cách sửa tàu, nhưng, vì sợ tin đồn ấy mà đành quay ngược trở về thuyền.
Sau 9 ngày phơi nắng, dầm sương giữa biển, họ chịu hết nổi, lại bơi vào bờ. Địa ngục lúc này mới thật sự mở cửa. Một gã buôn nô lệ vô tình đi ngang và vớ bở. Một số thuyền viên bị bán, một số khác chết vì đói khát, bạo hành.
Không thể buông xuôi, Riley huy động toàn bộ mánh lới, cuối cùng thành công thuyết phục một thương gia mua cả ông lẫn 4 thuyền viên còn lại. Riley thề thốt sẽ hồi đáp gấp vạn lần số tiền thương gia nọ bỏ ra mua cả đám.
Xiêu lòng, thương gia nọ đồng ý giao dịch. Thêm 2 năm lóc cóc đi bộ, tận tình hầu hạ thương gia này nữa, Riley mới về tới quê hương.
7. Hoặc là tay không chế tạo xe gắn máy
Đam mê chinh phục Sahara chưa bao giờ rời khỏi tâm trí nhân loại. Năm 1993, Emile Leray, một thợ điện người Pháp quyết tâm thực hiện chuyến du lịch xuyên Sahara trên chiếc xe hơi chậm nhất thế giới Citroen 2CV.
Chưa hết một ngày băng sa mạc, chiếc Citroen 2CV ì ạch của Leray đã bất động. Không muốn ngồi im chờ chết, ông bèn tháo dỡ vỏ xe làm lều trú ẩn, nỗ lực biến mớ rác sắt còn lại thành một chiếc xe gắn máy.
Emile Leray và "quả" xe ngược cứu nạn
Nghe có vẻ viễn tưởng nhưng Leray thật sự thành công. Chỉ có điều, chiếc xe tự chế này không chịu chạy xuôi mà bắt chủ phải... lái lùi.
Leray nghĩ chỉ mất 2, 3 ngày là làm xong nhưng cuối cùng lại mất đến 12 ngày. Ông mệt phờ leo lên con xe cà tàng, chạy lùi (theo cả nghĩa bóng lẫn nghĩa đen) ra khỏi sa mạc.
Sau một ngày rưỡi ngoái đầu đến trẹo cả cổ, Leray chạm mặt cảnh sát tuần tra Ma-rốc. Họ cứu ông nhưng cũng phạt ông một khoản tiền lớn vì tội lái phương tiện không khớp với chiếc xe đã đăng ký trong hồ sơ xin nhập cảnh.
8. Nhưng vẫn dễ thương hết biết
Bạn đừng nghĩ sa mạc chỉ toàn mấy động vật mặc giáp xấu xí như kỳ nhông, thằn lằn và mấy câu chuyện sống còn lạnh gáy. Sa mạc còn có cả loài thú có lông siêu đáng yêu mang tên mèo cát.
Dẫu sa mạc có khiến bạn điêu đứng thế nào, mọi oán trách sẽ tan biến tức khắc khi chạm mặt một chú mèo cát. Cái đầu và đôi mắt to ngoại cỡ trên thân mình nhỏ bé khiến chúng đáng yêu không thể tưởng.
Rất khó để gặp mèo cát vì chúng cực kỳ cảnh giác. Với kích thước nhỏ, trọng lượng nhẹ và đệm chân có lông, chúng còn không để lại dấu vết nào trên cát. Lạ là dù sống giữa sa mạc nóng bức, mèo cát vẫn có lớp lông dày dặn và mềm mượt màu cát hoặc màu tro.
Trái tim của bạn sẽ lỡ nhịp trước vẻ ngây thơ, thánh thiện vô đối của mèo cát nhưng đừng vội nhầm lẫn nhé. Nó là loài ăn thịt dữ dằn nhất sa mạc đấy.
Đến cả rắn độc còn trở thành con mồi thảm thương dưới nanh vuốt của những ác miêu mang vẻ mặt thiên thần này.