Một số phát ngôn của hai ứng cử viên Donald Trump và Joe Biden trước và trong mùa bầu cử 2020 có lẽ sẽ đi cùng lịch sử nước Mỹ trong nhiều thập kỷ tới. Chúng đáng được tập hợp lại trong một "Tiểu Sách Đỏ" (Hồng bảo thư – Sách tập hợp các câu nói của cố Chủ tịch Trung Quốc Mao Trạch Đông) để các thế hệ tương lai nghiên cứu!
Tôi lựa chọn ra đây một số trong hàng ngàn câu trích dẫn đang tràn lan trên các kênh truyền thông. Tôi không nói về những tuyên bố tràn trề lòng ái quốc bởi tôi tin rằng họ đã sao chép lại của Tổng thống George Washington và Abraham Lincoln.
Joe Biden
"Nước Mỹ là một ý tưởng… mà chúng ta chưa bao giờ đạt được…" – đó là ông Biden đang cố gắng truyền cảm hứng để người dân Mỹ xích lại gần nhau. Vậy nhưng đã có lúc, ông lại cáo buộc người Mỹ là phân biệt chủng tộc, kỳ thị người đồng tính, kỳ thị phụ nữ và bài ngoại. Ông Biden tin rằng người Mỹ cần phải thú nhận tội lỗi của họ để được cứu rỗi (bởi chính ông). Ngoài ra, nói một cách nguỵ biện là cứ cho là vậy thì dùng từ "ý tưởng" là từ sai, lẽ ra phải nói là "lý tưởng".
Cùng dòng tư tưởng này, ông Biden tuyên bố: "Antifa là một ý tưởng, không phải là một tổ chức." Antifa (Antifascists) là một nhóm vô chính phủ gồm những thanh niên da trắng bất mãn đối đầu với những kẻ phân biệt chủng tộc và phát xít. Chỉ trong sáu tháng, những người này đã đốt phá các thành phố trên khắp nước Mỹ, gây thiệt hại hàng tỷ đô la. Họ mặc trang phục đen toàn thân, mặc áo giáp, treo cờ và mang biểu tượng của những người vô chính phủ. Họ xuất hiện theo nhóm và kéo đi cùng nhau. Ông Biden từ chối lên án những hành động bạo lực, bạo loạn và cướp bóc của tổ chức này và cho rằng họ không thực sự tồn tại. Tại sao lại như vậy? – Là vì thành viên Antifa chính là những cử tri của phe Dân chủ. Thư ký báo chí Nhà Trắng Kayleigh Mcenany đã châm biếm: "Ý tưởng đâu có đốt phá nhà cửa. Ý tưởng đâu có giết hại những người dân Mỹ vô tội".
Ông Biden tuyên bố rằng ông đã thiết lập "… tổ chức gian lận bầu cử rộng lớn và bao quát nhất trong lịch sử chính trị nước Mỹ". Trong khi đó, phe Dân chủ lại đang tìm mọi cách để điều chỉnh các quy định và quy trình bầu cử năm 2020 nhằm tăng phiếu bầu cho ông Biden. Ông cũng đã tập hợp các luật sư, các nhà hoạt động và đội ngũ nhân viên ở mỗi tiểu bang để giữ thế sẵn sàng chiến đấu tại toà của bất kỳ tiểu bang nào nếu ông không giành được phần thắng. Vậy thì phải hiểu sao đây về câu nói trên của ông Biden?
Ứng cử viên Dân chủ tuyên bố rằng ông là người cứng rắn với Trung Quốc. Những tuyên bố ông ấy đưa ra trước và trong chiến dịch tranh cử lại cho thấy một Biden khác. "Trung Quốc ư? Họ không phải là đối thủ cạnh tranh của chúng ta". "Đừng nói với tôi rằng Trung Quốc sẽ sở hữu nước Mỹ. Không thể có chuyện đó." "Trung Quốc không phải là kẻ thù của chúng ta. Chúng ta muốn thấy họ trỗi dậy". "Một Trung Quốc đang trỗi dậy sẽ là một tài sản to lớn cho khu vực và thế giới, và Mỹ". Các thành viên phe Dân chủ đã không ủng hộ ông Trump trong chính sách đẩy lùi chủ nghĩa bành trướng của Trung Quốc.
Trong cuộc tranh luận lần thứ ba, ông Biden định nói rằng nước Mỹ sẽ không thể chịu đựng thêm bốn năm nữa của ông Trump ở chiếc ghế Tổng thống. Nhưng ông lại nói "… bốn năm nữa của George." Trước đó, ông Biden đã hai lần mắc lỗi này. Một số người cho rằng ông ấy đã nhầm lẫn ông Trump với Tổng thống George W. Bush. Tôi lại nghĩ ông ấy đã nhầm lẫn ông Trump với Tổng thống George Washington. Đã có lần, khán giả nghe thấy bà Jill, vợ của ông Biden cố gắng nhắc chồng khi ông đang nói trước ống kính mà không kịp.
Và rồi tiếp đó là một tuyên bố tai hại nhất của ông từ trước đến giờ. Liên minh của những người Da đen thường vẫn bầu cho đảng Dân chủ đang bắt đầu tan rã. Người da đen phàn nàn rằng đảng Dân chủ chỉ lợi dụng họ để đạt được mục đích rồi sau đó bỏ rơi họ. Ông Trump đã làm rất nhiều việc để tiếp cận được cộng đồng này. Ông Biden nói với một người dẫn chương trình phát thanh nổi tiếng rằng "…nếu các bạn thấy khó quyết định được là ủng hộ tôi hay ủng hộ ông Trump thì các bạn không phải là người da đen".
Trước đó, ông đã liên tục tuyên bố nhóm này, nhóm kia không cần phải bỏ phiếu cho dảng Dân chủ.
Donald Trump
Ông Trump đã bị giới truyền thông chỉ trích gay gắt vì quản lý yếu kém đại dịch Covid-19. Còn ông thì phàn nàn rằng báo chí đoạn tuyệt đưa tin về những thành tựu khác của ông, đặc biệt là trong các vấn đề đối ngoại. Trong một cuộc vận động tranh cử, ông ấy đã nói về về việc CNN là thủ phạm gieo rắc sự hoang mang, sợ hãi virus: "chẳng ai tin điều đó đâu CNN, lũ khốn ngu ngốc".
Ông Trump nổi tiếng với việc không đeo khẩu trang và chê bai người khác khi họ đeo khẩu trang. Mới đây, ông và nhiều nhân viên Nhà Trắng đã nhiễm virus. Đảng Dân chủ và giới truyền thông nói rằng ông chủ Nhà Trắng và nhân viên của mình đáng bị như vậy. Sau khi được chữa khỏi bằng "những loại thần dược", ông Trump tuyên bố: "Nhiễm bệnh là một ân phước của Đức Chúa Trời ban cho". Hàng triệu người dân Mỹ đã và đang nhiễm bệnh nhưng họ không có thuốc điều trị - liệu ông ấy có nghe thấy đâu đây tiếng thở dài của họ.
Trong một cuộc tranh luận, ông Trump đã được yêu cầu lên án các nhóm dân tộc chủ nghĩa cánh hữu phát sinh để đối chọi với nhóm vô chính phủ cánh tả. Ông Trump nói cần một cái tên cụ thể. Ông Biden nêu tên nhóm Proud Boys. Ông Trump nói: "Proud Boys, hãy lùi lại và chờ đợi." Không được rồi! "Chờ đợi" có nghĩa là chờ các mệnh lệnh tiếp theo. Lại một lần nữa, ông chủ Nhà Trắng hứng chịu trận mưa chỉ chích cho rằng ông là một kẻ phân biệt chủng tộc. Vấn đề là người lãnh đạo của Proud Boys là người da đen và phần lớn thành viên là người da đen. Đây cũng không phải nhóm phân biệt chủng tộc, họ là những người chống đối chính phủ. Nhóm này ngay lập thức thể hiện sự hài hước bằng cách sản xuất những chiếc áo phông khoe khoang "sự ủng hộ" dành cho ông Trump.
Đối với những người của phe Dân chủ tin rằng ông Trump là gián điệp của Nga thì hồ sơ thuế của ông ấy luôn là nỗi đau nhức nhối hành hạ họ suốt mấy năm qua. Trong 4 năm, đảng Dân chủ đã tìm mọi cách để tiếp cận những giấy tờ này. Ông Trump vẫn không công bố. Ông ấy nói: "Sở thuế vụ đối xử với tôi có khác gì cách đối xử với Phong trào Tiệc trà đâu, chỉ khác là còn tệ hơn thế. Và tôi còn đang chưa xong vụ kiểm toán thuế từ mấy năm nay rồi" (từ năm 2016). Ở đây, ông nói đến một vụ bê bối của Sở thuế vụ năm 2013 khi cơ quan này quyết định áp dụng cơ chế giám sát đặc biệt đối với một số nhóm chính trị chỉ dựa trên tên gọi hoặc phạm vi hoạt động chính trị của họ, trong đó hầu hết là các nhóm bảo thủ mà trong tên có dính đến chữ Tiệc trà. Trong trường hợp này, nhắm vào Sở Thuế vụ không phải là ý hay, nhưng quả là ông Trump đã bị cơ quan này cầm chân nhiều năm rồi.
Ông Trump gọi các tướng lĩnh quân đội là "những con tốt thí của ngành công nghiệp". Ông ấy không thích các tướng lĩnh của mình, những người mà ông cho rằng "đang đi đêm" với các tập đoàn công nghiệp quốc phòng. Vào những năm 1950, Tổng thống Dwight Eisenhower cũng đưa ra những lời chỉ trích tương tự đối với cái được gọi là "tổ hợp công nghiệp-quân sự". Ông Trump còn gọi các tướng của mình bằng từ ngữ không tiện nhắc ra ở đây. Nhưng ông lại rất yêu quý những quân nhân chuyên nghiệp, đặc biệt là các cựu chiến binh. Mặc dù vậy việc chỉ trích những người đang được trang bị toàn vũ khí hạng nặng và có khả năng huỷ diệt mọi thứ không phải là ý hay.
Thông điệp quan trọng
Từ việc điểm lại những phát ngôn của cả hai ứng cử viên, điều quan trọng nhất rút ra được là cả hai đều cần có những chuyên gia viết diễn văn tốt hơn, hoặc ít nhất cũng cần những người biên tập giỏi để đọc bản bông cho họ. Là nói cho vui vậy thôi.
Nhưng nhìn nhận một cách nghiêm túc thì những câu trích dẫn này đã phản ánh điểm mạnh và điểm yếu của cả hai ứng cử viên.
Ông Trump là một diễn giả được sinh ra cho những cuộc vận động tranh cử đầy sức sống và là một bậc thầy trong nghệ thuật chinh phục đám đông. Ông có xu hướng phát ngôn gây tranh cãi mỗi khi không sử dụng kịch bản nội dung đã được chuẩn bị sẵn cho các cuộc phỏng vấn với báo chí hoặc toạ đàm. Ông Trump là người cực kỳ biết cách "tự bắn vào chân mình" khi trả lời phỏng vấn của các phóng viên chính trị, những người sẽ dùng thông tin của ông để viết sách tấn công ông. Ông ấy luôn coi họ như bạn bè; thực thế không phải vậy.
Điểm mạnh của ông Trump cũng chính là điểm yếu của ông. Dường như, ông luôn thẳng thắn khi đưa ra ý kiến cá nhân. Điều đó giúp ông ấy trở thành người hoàn toàn minh bạch, nhưng lại khiến ông gặp rắc rối bởi vì những phát ngôn đó thường là gây sốc. Người ủng hộ ông thì không để ý đến điều này. Thậm chí nhiều người còn thích. Phe Dân chủ thì ghét và quyết tâm báo thù.
Ông Biden lại có kỹ năng đọc văn bản từ máy nhắc chữ đặt ở xa, chỉ có điều những bài diễn văn này thiếu vắng cảm xúc. Ông Trump đặt cho đối thủ của mình biệt hiệu "Joe buồn ngủ". Khi phát biểu, ông thường xuyên nói sai điều mình định nói. Ông Biden cũng không có khả năng ứng biến tốt trong các cuôc phỏng vấn không định trước hoặc khi trả lời câu hỏi của báo chí. Các nhà phê bình gọi ông ấy là "cỗ máy hoạt động một cách vô thức". Điều này đã trở thành một vấn đề nổi cộm của chiến dịch tranh cử, đến nỗi ngay cả phe Dân chủ cũng thấy lo ngại.
Giải pháp của ông Biden là tổ chức các sự kiện chiến dịch rất ít người tham dự và chủ yếu chỉ trả lời các câu hỏi đã chuẩn bị sẵn. Kế hoạch này được truyền thông hậu thuẫn tối đa. Hầu như cả chiến dịch tranh cử ông ấy chỉ ngồi trong nhà, không giao tiếp với bên ngoài, thậm không trả lời phỏng vấn trực tuyến. Số ngày vắng mặt của ông Biden trong lịch tranh cử quả là nhiều. Ông Trump liền đặt cho ông ấy biệt hiệu "Biden ẩn nấp".
Có một nhận xét luôn đúng về bầu cử là các ứng cử viên chưa bao giờ nhàm chán!