Được chế tạo để theo kịp Mỹ và thúc đẩy ngành hàng không đang bùng nổ của Liên Xô, những chiếc máy bay do tổng công trình sư Valentin Bliznyuk thiết kế là tuyệt tác kỹ thuật thực thụ của thời đại.
Hãng tin RT đã điểm danh những máy bay mang tính biểu tượng nhất của ông Valentin Bliznyuk, người vừa qua đời hôm 30-12 ở tuổi 91.
Phòng thiết kế Công ty Hàng không và quốc phòng Tupolev của Nga xác nhận ông Valentin Bliznyuk qua đời hôm 30-12 do bệnh nặng và kéo dài, đồng thời gửi lời chia buồn tới gia đình ông.
“Ông ấy là một nhà thiết kế máy bay kiệt xuất, một nhà tổ chức tài ba, một nhà lãnh đạo ân cần và chu đáo, cũng là một người bạn luôn có những đóng góp vô giá cho ngành công nghiệp máy bay của Nga” - phòng thiết kế Tupolev tỏ lòng tôn kính nhà thiết kế hàng không Nga.
Sinh ra ở đông Kazakhstan vào ngày 12-4-1928, ông Bliznyuk gia nhập ngành thiết kế nổi tiếng này vào đầu những năm 1950, vài năm trước thời kỳ hoàng kim của ngành hàng không Liên Xô.
Tuy nhiên, khi Chiến tranh lạnh ở giai đoạn cao trào, quân đội Liên Xô muốn tìm kiếm một máy bay ném bom chiến lược có thể vươn đến bờ biển Mỹ trong trường hợp nổ ra một cuộc chiến tranh hạt nhân toàn diện.
Và từ đó, những chiếc máy bay ném bom chiến lược huyền thoại của Nga do tổng công trình sư Bliznyuk thiết kế, phát triển đã ra đời.
Sau đây là một số máy bay ném bom chiến lược của Nga gắn liền với tên tuổi của nhà thiết kế hàng không này.
Video Nga trình làng phiên bản nâng cấp Tu-160M. Nguồn: YouTube
Tu-95
Là một kỹ sư trẻ ở độ tuổi ngoài 20, ông Bliznyuk đã tham gia thiết kế và chế tạo máy bay có động cơ tua bin cánh quạt huyền thoại Tu-95 . Máy bay này đã trở thành xương sống của Liên Xô và Không quân Nga trong nhiều thập niên.
Được Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) gọi là “Gấu”, Tu-95 thực hiện chuyến bay đầu tiên vào năm 1952 và đi vào biên chế bốn năm sau đó.
Máy bay Tu-95 của Nga. Ảnh: REUTERS
Trong hàng thập niên qua, “Gấu” Tu-95 liên tục được nâng cấp để đáp ứng những đòi hỏi của chiến tranh hiện đại. Hệ thống điện tử hàng không của Tu-95 được nâng cấp tinh vi hơn và hệ thống vũ khí uy lực hơn.
Tu-95 ban đầu được chế tạo để mang bom hạt nhân nhưng qua nhiều lần nâng cấp, máy bay ném bom này đã được trang bị thêm để phóng tên lửa hành trình tầm xa Kh-101.
Không quân Nga dự kiến tiếp nhận phiên bản mới nhất của Tu-95 là Tu-95MSM trong vài năm tới. Tu-95MSM được cho trang bị các thiết bị điện tử và dẫn đường hiện đại, cũng như động cơ mới và tiết kiệm nhiên liệu hơn.
Tu-144
Gần hai thập niên sau khi “Gấu” Tu-95 đi vào hoạt động, kỷ nguyên siêu thanh mở ra. Nhiều quốc gia phương Tây tin rằng những chiếc phi cơ chở khách di chuyển với tốc độ Mach 2 hoặc nhanh hơn sẽ định hình tương lai của du lịch hàng không và Liên Xô đã không đứng ngoài cuộc chơi.
Máy bay hành khách siêu thanh Tu-144 của Nga đậu tại sân bay Moscow năm 1968. Ảnh: RIA Novosti
Khi liên minh Pháp - Anh phát triển máy bay của riêng họ, máy bay siêu thanh nổi tiếng Concorde, đội ngũ Tupolev do ông Bliznyuk đồng dẫn đầu đã nghiên cứu phát triển dự án dân sự đột phá của riêng mình, được biết đến với tên gọi Tu-144.
Bên trong khoang máy bay Tu-144 . Ảnh: RIA Novosti
Tu-144 đã thể hiện khả năng chế tạo máy bay tốt nhất của Liên Xô, song “sự nghiệp bay” của nó sớm kết thúc do một loạt sai sót và rủi ro. Tu-144 “nghỉ hưu” vào năm 1978 sau hai vụ rơi máy bay với vòng đời ngắn ngủi, chỉ với 55 chuyến bay.
Nhà thiết kế máy bay Bliznyuk trở nên nổi tiếng vào cuối thập niên 1970, khi ông được bổ nhiệm làm nhà thiết kế chính của dự án siêu thanh quan trọng nhất của Tupolev, Tu-160.
Tu-160 được thiết kế để mang và phóng tên lửa hạt nhân hạng nặng sau khi chọc thủng tuyến phòng thủ của NATO ở tốc độ Mach 2.05.
"Thiên nga trắng" Tu-160 của Nga. Ảnh: RT
Tu-160 sử dụng thiết kế cánh cụp cánh xòe, một đặc điểm độc đáo cho phép máy bay bay an toàn với vận tốc siêu thanh hoặc cận âm.
Trong khi NATO gọi Tu-160 là Blackjack thì các phi công Nga lại ưu ái gọi Tu-160 bằng cái tên lãng mạn hơn - White Swan (Thiên nga trắng) bởi lớp sơn chống phản xạ ánh sáng bên ngoài và kiểu dáng thiết kế thanh mảnh của nó.
Tu-160 có khả năng mang theo 16 tên lửa hạt nhân và 40 tấn vũ khí, có thể đạt đến tốc độ 2.200 km/giờ và phạm vi hoạt động 13.200 km.
Là máy bay quân sự siêu thanh lớn nhất và nặng nhất từng được chế tạo trên thế giới, Tu-160 tự tin bước vào tương lai. Nga đã bắt đầu nâng cấp phiên bản Tu-160M vào giữa những năm 2010 và máy bay hiện đại đầu tiên này đã được trình làng năm 2017.
Theo Bộ Quốc phòng Nga, quân đội Nga dự kiến sẽ tiếp nhận Tu-160M vào năm 2021.
Bên cạnh việc chế tạo máy bay mới, Nga sẽ nghiêm túc hiện đại hóa máy bay hiện có của mình.