Sau vụ rò rỉ tài liệu mật mang tên Panama Papers hồi năm ngoái, giới siêu giàu thế giới lại "rung chuyển" bởi 1 vụ rò rỉ mới. Lần này, bộ hồ sơ mang tên Paradise Papers tiếp tục hé lộ những bí mật về cách thức mà giới siêu giàu sử dụng để cất giấu tài sản tại các thiên đường thuế.
Paradise Papers là gì và có ý nghĩa như thế nào?
13,4 triệu tài liệu rò rỉ cho chúng ta biết quy mô của các trung tâm tài chính hải ngoại (còn gọi là thiên đường thuế) và những người liên quan đến hệ thống này, từ Nữ hoàng Anh cho đến Facebook.
Một số công ty đa quốc gia lớn nhất nổi bật trong vụ rò rỉ lần này bao gồm Apple, Nike và Facebook. Bên cạnh đó là những nhân vật giàu nhất trên thế giới, từ nữ hoàng Anh đến Bono (ca sĩ của nhóm nhạc U2), từ các ngôi sao phim sitcom của Anh đến các ngôi sao có tên trên đại lộ Hollywood.
Bộ hồ sơ rò rỉ này gồm 13,4 triệu văn bản bao gồm dữ liệu từ năm 1950 đến 2016. Hầu hết các tài liệu (6,8 triệu văn bản) liên quan tới một công ty luật tên là Appleby cung cấp dịch vụ đăng ký pháp nhân cho các công ty. Năm ngoái, bộ phận cung cấp pháp nhân của công ty này là đối tượng trong 1 thương vụ mua đứt bán đoạn và hiện tên là Estera.
Hồ sơ còn bao gồm nhiều thông tin từ 19 cơ quan quản lý đăng ký kinh doanh tại Antigua và Barbuda, Aruba, Bahamas, Bardados, Bermuada, quần đảo Cayman, đảo Cook, Dominica, Grenada, Labuan, Lebanon, Malta, quần đảo Marshall, St Kitts and Nevis, St Lucia, St Vincent, Samoa, Trinidad và Tobago, Vanuatu. Đây là những khu vực thẩm quyền tài phán bí mật, tức là có rất ít hoặc không có trách nhiệm về thuế.
Chuyển giao của cải
Tiền chảy đến các thiên đường thuế từ khắp mọi nơi. Khó có thể xác định ai hay công ty nào đứng đằng sau các vụ việc đó.
Hồ sơ rò rỉ từ Appleby cung cấp dữ liệu khách hàng của công ty này từ năm 1993 đến 2014, bao gồm tên của hơn 120.000 cá nhân và doanh nghiệp, nhưng không phải tất cả đều liên quan đến việc chuyển thuế.
Bộ hồ sơ cho thấy có nhiều khách hàng đến từ Anh, Trung Quốc và Hongkong, nhưng con số lớn nhất là 30.000 khách hàng của Mỹ.
Những công ty giấu mình
Các "công ty ngoài khơi" (hay còn gọi là "công ty vỏ bọc", là công ty đăng ký thành lập và được bảo hộ bởi một địa chỉ ngoài biên giới quốc gia mà nó đang hoạt động) được thành lập để cất giữ tài sản như của cải, máy bay, du thuyền và các khoản đầu tư cổ phiếu, trái phiếu. Dữ liệu của Appleby ghi nhận khoảng 25.000 "công ty ngoài khơi".
Những nơi phổ biến nhất để thành lập công ty vỏ bọc là các thiên đường thuế Bermuda và quần đảo Cayman (lãnh thổ hải ngoại của Anh). Ngoài ra còn có quần đảo British Virgin - lãnh thổ trên hải ngoại của Anh, và Isle of Man - vũng lãnh thổ phụ thuộc của hoàng gia Anh.
Nguồn gốc của bộ hồ sơ
Bộ hồ sơ rò rỉ được thu thập bởi tờ báo Süddeutsche Zeitung của Đức, tờ báo này cũng nhận được hồ sơ Panama vào năm ngoái. Sau đó họ chia sẻ tài liệu với tổ chức nhà báo điều tra quốc tế đặt tại Mỹ. Suddeutsche Zeitung đã và sẽ không bàn luận các vấn đề liên quan đến nguồn gốc của bộ hồ sơ. "Hồ sơ thiên đường" này do 381 nhà báo từ 67 quốc gia phân tích.
Đây là bộ hồ sơ rò rỉ lớn thứ hai trên thế giới (sau hồ sơ Panama).
Đa số mọi người không hiểu mức độ phức tạp của các thương vụ liên quan đến thiên đường thuế. Họ không cần hiểu bởi vì họ không có đủ tiền để cân nhắc đến hệ thống và sự sắp đặt mà các thiên đường thuế cung cấp. Thế giới "bình thường" và thế giới "ngoài khơi xa" (chỉ các thiên đường thuế) đã song song tồn tại trong nhiều thế kỷ bị phân chia bởi một bí mật quan trọng đối với các khu vực ẩn thuế.
Trong 40 năm qua, các thiên đường thuế phát triển nhanh chóng; trở lại những năm 70s, đây là nơi mà các cá nhân cất giấu tiền của họ khỏi những chính quyền tham ô và cướp bóc ở các nước không ổn định, hoặc các ngân hàng chuyển tiền vòng quanh để tránh biến động tỉ giá.
Sau đó, sự thiếu minh bạch và hệ thống thuế thuận lợi khiến những vùng này trở thành nơi đầu tư theo lựa chọn của những người giàu và nổi tiếng. Họ muốn những khoản đầu tư hợp pháp nhưng tiết kiệm thuế.
Từ một ngành đơn sơ đã phát triển thành một lĩnh vực lớn mạnh dành cho người giàu, và ngày càng ít chính trị gia quan tâm đến những gì đang diễn ra ở lĩnh vực mới này.
Điều này bắt đầu thay đổi từ tháng 3 năm ngoái khi hồ sơ Panama bị lộ. Hồ sơ Panama cho thấy cách mà các cá nhân và doanh nghiệp giàu nhất trên thế giới có thể cất giữ tiền ở các công ty không đứng tên họ, mua sắm hàng hóa xa xỉ và nhà cửa với giá rẻ hơn, hoặc đầu tư vào xe cộ để giữ số thuế họ phải đóng ở mức tối thiểu.
Hầu hết các thương vụ là hợp pháp, nhưng đó không phải là vấn đề. Như tổng thống Obama nói" Vấn đề là rất nhiều hoạt động là hợp pháp."