Các nhà khoa học Úc đã phát triển một thiết bị mới để giúp họ theo dõi chim ác là, nhưng những con chim thông minh này lại thực hiện một hành vi khiến họ sửng sốt.
Theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí Australian Field Ornithology, một thử nghiệm của các nhà khoa học đã không diễn ra như kế hoạch, nhưng nó dẫn đến kết quả bất ngờ khác.
Điều khiến các nhà khoa học bất ngờ là những con chim này đã giúp nhau tháo các thiết bị, “đó là một dấu hiệu tiềm ẩn của lòng vị tha và bằng chứng mạnh mẽ về khả năng giải quyết vấn đề giữa những sinh vật thông minh và xã hội cao này”, nhóm nghiên cứu cho biết.
Các nhà khoa học gọi đây là “hành vi giải cứu”. Đối với con người, hành vi này xảy ra khi một người cố gắng giải cứu một cá nhân khác đang gặp nạn mà không mang lại lợi ích trực tiếp rõ ràng cho người giải cứu.
Hành vi này phổ biến ở loài có tính xã hội cao như loài kiến, nhưng nó cũng được ghi nhận ở chim chích Seychelles, chúng được biết là giải phóng nhau khỏi những hạt cây dính trên người. Trường hợp hành vi giải cứu ở loài chim ác là Úc là lần đầu tiên được ghi nhận.
Mục đích ban đầu của thí nghiệm là để tìm hiểu thêm về các hành vi và hoạt động xã hội của chim ác là, như chúng bay bao xa mỗi ngày và hành vi xã hội của chúng bị ảnh hưởng như thế nào bởi giới tính, tuổi tác và cấp bậc trong cộng đồng.
Nghiên cứu có mục đích thứ hai là kiểm tra thiết bị theo dõi mới được phát triển, nhưng chưa kịp làm gì thì những con chim đã tháo chúng ra. “Những con chim đã qua mặt chúng ta,” Dominique Potvin, nhà điểu học tại Đại học Sunshine Coast ở Queensland, Úc, cho biết.
Thiết bị theo dõi năng dưới 1 gram
Hầu hết các thiết bị theo dõi đều quá lớn để sử dụng với các loài chim có kích thước vừa và nhỏ, và các thiết bị theo dõi nhỏ lại thường bị bị hạn chế về khả năng lưu trữ dữ liệu, tuổi thọ pin và khả năng tái sử dụng.
Thiết bị theo dõi mới, có trọng lượng dưới 1 gram, được thiết kế để khắc phục những vấn đề này. Được gắn vào dây đeo quanh người chim, thiết bị có thể sạc không dây, truyền dữ liệu không dây và tách ra bằng cách sử dụng nam châm, có nghĩa là các nhà khoa học không cần phải tìm cách bắt lại con chim khi kết thúc thử nghiệm.
Nhóm đã huấn luyện những con chim đến tìm thức ăn tại một số địa điểm được chỉ định, họ sẽ gắn nam châm tại đây để thực hiện các chức năng trên.
Có 5 con chim kích cỡ vừa vặn với thiết bị, nhóm nghiên cứu đã “phấn khích trước thiết kế này, vì nó mở ra nhiều khả năng về tính hiệu quả và cho phép thu thập rất nhiều dữ liệu,” Potvin viết.
Nhưng mọi thứ bắt đầu sụp đổ, theo đúng nghĩa đen. Trong vòng 10 phút sau khi lắp bộ theo dõi thứ năm và cuối cùng, một con cái trưởng thành không có bộ theo dõi, đang cố tháo bộ theo dõi khỏi một con chim nhỏ hơn, cuối cùng nó đã thành công.
Điều này được lặp lại trong những giờ tiếp theo, và đến ngày thứ ba, thiết bị theo dõi cuối cùng đã được loại bỏ khỏi một con đực đầu đàn.
Để làm được điều này, những con chim cần phải tìm cách giải quyết vấn đề. Chúng cần kiểm tra độ chắc chắn ở các phần khác nhau của dây bằng mỏ của mình. Thiết bị mới rất bền, chỉ trừ một vị trí cần thiết để nam châm hoạt động.
Các nhà khoa học không chắc liệu cùng một con đã tháo tất cả dây hay những con có khác đến giúp đỡ hay không, nhưng họ cho biết đó là một dấu hiệu của hành vi giải cứu. Potvin nói rằng những con chim "sẵn sàng giúp đỡ những cá thể khác và chấp nhận sự giúp đỡ."
Một con chim trong nghiên cứu
Trí thông minh cao và khả năng giải quyết vấn đề thường được quan sát thấy trong các loài xã hội. Hợp tác trong những bối cảnh như thế này là điều rất tốt, vì nó tăng cơ hội sống sót của một thành viên trong nhóm và một nhóm hoạt động tốt nhất khi các thành viên khỏe mạnh.
Đối với những con chim ác là sống thành đàn với hàng chục con, những đặc điểm này cho phép chúng bảo vệ lãnh thổ chung và nuôi dạy con chung. Có khả năng thiết bị theo dõi bị coi là ký sinh trùng cần phải loại bỏ — điều mà các nhà nghiên cứu chưa tính đến khi thực hiện dự án.
Nhưng đôi khi một cánh cửa đóng lại, cánh cửa khác sẽ mở ra. Dù nhóm nghiên cứu không nhận được dữ liệu mà họ mong muốn, nhưng thử nghiệm của họ vẫn mang lại kết quả hết sức thú vị và giúp hoàn thiện hơn các thiết bị trong tương lai.
Theo dõi chim ác là rất quan trọng đối với các nỗ lực bảo tồn, vì loài chim này dễ bị tổn thương trước tần suất và cường độ ngày càng tăng của các đợt nắng nóng do biến đổi khí hậu.
