Cân nhắc việc thu thập thông tin sinh trắc học về mống mắt
Điều 18 dự thảo Luật Căn cước trình Quốc hội cho ý kiến vào sáng nay nêu các trường thông tin thể hiện trên thẻ căn cước. Trong đó có ảnh khuôn mặt; số định danh cá nhân; họ, chữ đệm và tên khai sinh; ngày, tháng, năm sinh; giới tính; nơi đăng ký khai sinh; quốc tịch; nơi cư trú; ngày cấp thẻ và hạn sử dụng.
Như vậy so với Luật Căn cước công dân 2014, trường thông tin về quê quán, vân tay đã được bỏ ra khỏi nội dung cần thể hiện trên thẻ căn cước. Thay vào đó, quê quán của công dân sẽ được tích hợp vào Cơ sở dữ liệu quốc gia vào dân cư.
Bên cạnh đó, dự thảo mới nhất bổ sung vào dữ liệu căn cước công dân thông tin sinh trắc học gồm ảnh khuôn mặt, vân tay, mống mắt, ADN, giọng nói.
Phát biểu ý kiến về dự thảo Luật Căn cước tại phiên họp, đại biểu Lưu Bá Mạc - Đoàn ĐBQH tỉnh Lạng Sơn bày tỏ tán thành với phiên bản mới nhất của dự thảo Luật Căn cước, cũng như nội dung giải trình, tiếp thu đối với dự thảo Luật này.
Đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc bỏ quy định bắt buộc phải thu nhận thông tin sinh trắc học về mống mắt, như tại điểm b khoản 3 Điều 23 Dự thảo Luật. Đồng thời, có thể cân nhắc, bổ sung việc thu thập thông tin sinh trắc học về mống mắt này, vào điểm d khoản 1 Điều 16, tương tự như đối với ADN và giọng nói.
Đại biểu Quốc hội Lưu Bá Mạc. Ảnh: Quochoi.vn
Theo đại biểu, chỉ nên quy định việc thu thập thông tin sinh trắc học về mống mắt, theo hướng là khi người dân tự nguyện cung cấp hoặc trong quá trình giải quyết vụ việc theo chức năng, nhiệm vụ được giao, cơ quan tiến hành tố tụng, cơ quan quản lý người bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính, có thực hiện trưng cầu giám định hoặc thu thập thông tin sinh trắc học về mống mắt, như đối với ADN và giọng nói của người dân; và chia sẻ thông tin, dữ liệu đó cho cơ quan quản lý căn cước để cập nhật vào Cơ sở dữ liệu căn cước.
Tranh luận việc này, Phó chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Nguyễn Minh Đức (đoàn TP.HCM) cho biết thông tin thu thập bắt buộc về mống mắt là xuất phát từ thực tiễn. Bởi hiện có nhiều người có nhu cầu làm đẹp nên việc nhận dạng khuôn mặt khó khăn.
Trong khi đó, mống mắt là nhận dạng phổ biến do không thể chỉnh sửa, nên việc thu nhập thông tin này nhằm phục vụ tốt cho quản lý của người dân.
Đại diện cơ quan thẩm tra dự án luật, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng - An ninh Lê Tấn Tới khẳng định việc thu thập, cập nhật thông tin về ADN, giọng nói chỉ áp dụng đối với những người có tiền án, tiền sự để phục vụ công tác phòng, chống tội phạm, vi phạm pháp luật. Những thông tin này được lấy thông qua hoạt động tố tụng hoặc xử lý vi phạm hành chính, cơ quan quản lý căn cước không thu thập trực tiếp từ người dân.
Trước những lo ngại về an ninh thông tin khi cơ sở dữ liệu căn cước đều là bí mật đời tư, ông Lê Tấn Tới khẳng định Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư được kiểm soát an ninh mạng, bảo vệ ở mức cao nhất và hạn chế thấp nhất sự cố ngoài ý muốn.
Tích hợp cả QR code và chip điện tử trên thẻ căn cước có bị theo dõi không?
Về nội dung thể hiện trên thẻ căn cước, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng – An ninh Lê Tấn Tới cho biết, một số ý kiến đại biểu đề nghị rà soát để bảo đảm thống nhất với quy định của pháp luật hiện hành, chỉ nên thể hiện những thông tin mang tính chất ổn định, không trùng lặp; cân nhắc một số thông tin chưa phù hợp; đề nghị không nên sử dụng QR code, chỉ nên dùng chip điện tử trên thẻ căn cước.
Về vấn đề này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho hay, các thông tin thể hiện trên thẻ căn cước đã được đánh giá cụ thể, bảo đảm không trùng lặp giữa các trường thông tin, thống nhất giữa các loại giấy tờ tùy thân phổ biến hiện nay của công dân, tương thích với các quy định của pháp luật có liên quan.
Việc này đồng thời để tạo thuận lợi hơn cho người dân trong quá trình sử dụng thẻ căn cước; tích hợp cả QR code và chíp điện tử trên thẻ căn cước nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho cơ quan, tổ chức, cá nhân khai thác, sử dụng thông tin công dân khi thực hiện các thủ tục hành chính, giao dịch dân sự.
Tuy nhiên, trên cơ sở nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của các đại biểu, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo nghiên cứu, chỉnh sửa một số trường thông tin; bổ sung quy định cụ thể về thông tin được mã hoá, lưu trữ trong bộ phận lưu trữ trên thẻ căn cước, bảo đảm phù hợp và khả thi.
Ông Lê Tấn Tới - Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng - An ninh của Quốc hội. Ảnh: Quochoi.vn
Thảo luận về vấn đề trên, Phó trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu Huỳnh Thị Phúc bày tỏ sự đồng tình về việc sử dụng thẻ căn cước gắn chip để tích hợp thông tin, tạo sự thuận tiện trong quản lý và sử dụng giấy tờ, dữ liệu, nhằm bảo mật an toàn thông tin.
Tuy nhiên, đại biểu cho rằng cần đẩy mạnh truy cập, quản lý thông tin và tuyên truyền để sử dụng căn cước đạt hiệu quả.
Về sử dụng mã QR, đại biểu Phúc kiến nghị việc không nên tích hợp QR trên thẻ căn cước. Lý do là hiện những vụ việc lộ lọt thông tin cá nhân diễn ra ngày càng nhiều, trong khi tội phạm công nghệ cao rất tinh vi, tiềm ẩn nguy cơ lộ lọt thông tin.
Phát biểu tham gia thảo luận, đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa (đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp) thống nhất với sự cần thiết cấp thẻ căn cước điện tử cho công dân mang lại nhiều tiện lợi khi được tích hợp nhiều thông tin. Tuy nhiên, đại biểu Phạm Văn Hòa cho biết nhiều công dân phản ánh lo ngại căn cước gắn chíp, căn cước điện tử liệu có bị theo dõi. Để công dân an tâm, vị đại biểu Quốc hội đề nghị Bộ Công an giải thích làm rõ, thông tin tuyên truyền về vấn đề này.
Về ý kiến băn khoăn khi sử dụng thẻ căn cước có gắn chíp, mã QR, căn cước điện tử thì có bị theo dõi hay không?, Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm nói: "Chúng tôi khẳng định việc sử dụng thẻ căn cước có gắn chip điện tử, mã QR và căn cước điện tử không theo dõi và không thể theo dõi được".
"Bộ hay bất cứ cơ quan nào cũng không được và không thể theo dõi. Chúng tôi có trách nhiệm đảm bảo an toàn, an ninh cho công dân, cho người sử dụng thẻ không bị theo dõi từ bất cứ tổ chức, cá nhân nào; bảo mật an ninh, an toàn dữ liệu của công dân đã được khai báo và tích hợp" - Đai tướng Tô Lâm cho biết thông tin trên có thể do đối tượng xấu tung ra nhằm gây hoang mang dư luận.
Trước đó, theo Bộ Công an, khi sử dụng thẻ căn cước, thông tin cá nhân được bảo mật cao, khó làm giả, bảo đảm độ tin cậy trong thực hiện các giao dịch. Không bị lộ thông tin khi bị mất thẻ. Chip trên thẻ không có chức năng định vị, theo dõi để xác định vị trí của công dân và không có điện.
Việc xác thực danh tính có thể thực hiện "offline" mà không cần kết nối Internet tạo thuận lợi rất nhiều khi thực hiện các giao dịch, kiểm tra hay giám sát thông tin bằng các thiết bị khác.
Đối với thẻ căn cước gắn chip, nếu chụp ảnh lại đưa lên mạng cũng không thể hoạt động được, không thể rút tiền, không bị mạo danh...
Trao đổi với báo CAND, Thiếu tá Hoàng Văn Dũng, Phó Giám đốc Trung tâm Dữ liệu quốc gia về dân cư cho biết, công nghệ triển khai trên thẻ căn cước tuân thủ theo tiêu chuẩn bảo mật của thế giới và của Việt Nam đảm bảo thẻ không thể bị theo dõi ngầm, không bị đọc trộm thông tin trên thẻ nếu công dân không tự xuất trình thẻ căn cước để tiếp xúc với đầu đọc thẻ. Chip trên thẻ chỉ hoạt động khi tiếp xúc trực tiếp hoặc tiếp xúc gần với các thiết bị đầu đọc chip trong phạm vi 10cm. Trong quá trình trao đổi dữ liệu giữa đầu đọc và chip của thẻ căn cước, mọi thông tin đều được mã hóa nhằm chống lại việc nghe lén, lấy trộm thông tin của công dân.
Dữ liệu công dân bên trong chip khó có thể làm giả và thay đổi được sau khi phát hành thẻ với các thuật toán mật mã tuân thủ theo tiêu chuẩn của Ban Cơ yếu Chính phủ cũng như tiêu chuẩn bảo mật quốc tế. Đồng thời, nếu có tác động bất hợp pháp can thiệp, chip sẽ có cơ chế tự bảo vệ dữ liệu. Công nghệ phần cứng của chip cũng như các công nghệ phần mềm triển khai trên thẻ căn cước đảm bảo chống lại việc làm giả thẻ cũng như làm giả dữ liệu của công dân.
Không những vậy, ảnh được in trên thẻ căn cước là ảnh được lưu trong chip trong quá trình sản xuất, do vậy hoàn toàn có thể phát hiện khi đối sánh sinh trắc, nên việc lấy trộm thẻ căn cước để sử dụng vào các mục đích bất hợp pháp là không thể thực hiện.