Cá chết do tảo nở hoa chỉ là kết luận ban đầu
Như Tiền Phong đã đưa tin, trong các ngày 5-6/9, ngư dân xã Tĩnh Hải (huyện Tĩnh Gia), khi đánh bắt hải sản tại vùng biển gần bờ phía sau Dự án Nhà máy lọc hóa dầu Nghi Sơn, cách bờ biển từ 300 - 500m phát hiện một số loài hải sản (cá bơn, cá thèn, ghẹ…) bị chết bất thường và trôi dạt vào bờ (khoảng 100 kg).
Khoảng 7h ngày 8/9, tại khu vực nuôi cá lồng của nhân dân xã Nghi Sơn cũng xảy ra hiện tượng cá nuôi lồng quẫy nước mạnh và bị chết rất nhanh với số lượng lớn, xảy ra đồng thời ở các lồng nuôi, trong đó có nhiều lồng nuôi bị chết hoàn toàn.
Số lượng cá chết gần 50 tấn, gồm cá mú, hồng, vược (21/66 hộ nuôi có cá lồng chết).
Sau khi lấy mẫu nước gửi Viện TNMT biển Hải Phòng, kết quả phân tích sơ bộ cho thấy mẫu nước lấy tại khu vực cá lồng bị chết có phát hiện loài tảo Hairoi - Ceratium furca nở hoa gây thủy triều đỏ.
Bước đầu xác định nguyên nhân gây nên tình trạng cá tự nhiên và cá lồng bị chết là do tác động của loài tảo Hairoi - Ceratium furca trong nước biển bùng phát với mật độ cao ở quy mô rộng hay còn gọi là hiện tượng tảo nở hoa.
Nhiều mẫu nước có chất súc rửa đường ống vượt mức cho phép
Trả lời báo chí về nghi vấn việc cá chết do Công ty Lọc hóa dầu Nghi Sơn súc rửa đường ống dẫn dầu, ông Lê Văn Bình - Chi Cục trưởng Chi cục Bảo vệ Môi trường (Sở TNMT) cho biết: "Có việc Công ty TNHH lọc hóa dầu Nghi Sơn tiến hành súc rửa đường ống dẫn dầu từ ngoài biển vào.
Tuy nhiên, việc này diễn ra từ ngày 9/6/2016. Bộ TNMT đã có kết luận số 734/KLKT-TCMT, ngày 30/8".
Cụ thể, kết luận của Bộ TNMT, nêu: "Tại thời điểm kiểm tra, Công ty Lọc hóa dầu Nghi Sơn đang thực hiện thử áp lực và súc rửa đối với đường ống tiếp nhận dầu thô từ phao rót dầu không bến vào nhà máy, với chiều dài 35 km.
Hoạt động súc rửa nêu trên được tiến hành bằng cách bơm nước biển có hòa thêm hóa chất, gồm: 31.708 lít Hydrosure (O - 3670R) và 1.588 lít chất tạo màu (CH2Na3O4).
Vào lúc 15h ngày 9/6/2016, Công ty Lọc hóa dầu Nghi Sơn bắt đầu tiến hành xả trực tiếp ra biển, đến 17h, ngày 11/6 (thời gian xả là 3 ngày), thì dừng lại theo yêu cầu của đoàn kiểm tra của Sở TNMT Thanh Hóa.
Tổng lượng nước thải từ quá trình súc rửa là 75.100m3, đã xả trực tiếp ra biển hơn 42.000m3, còn lưu giữ lại khoảng 33.000m3 trong đường ống.
Kết quả đo đạc và phân tích mẫu môi trường, cụ thể: mẫu dung dịch thử thủy lực đường ống dẫn dầu thải ra biển, cho thấy thông số Fe =6,82 mg/l, vượt 1,5 lần quy chuẩn cho phép.
Mẫu nước thải sinh hoạt lấy tại hố ga sau hệ thống xử lý nước thải sinh hoạt trước khi thải ra môi trường cho thấy thông số NH4+ _N = 13,9 mg/l, vượt 1,4 lần quy chuẩn cho phép.
Mẫu nước biển tại vị trí xả thải dung dịch súc rửa đường ống dẫn dầu cho thấy thông số CN-, vượt 1,6 lần mức cho phép.
Theo ngành chức năng thì Công ty Lọc hóa dầu Nghi Sơn đã thực hiện không đúng một trong các nội dung báo cáo tác động môi trường đã được phê duyệt (không xử lý nước thải thủy lực đường ống tiếp nhận dầu thô trước khi xả thải ra biển). Xả thải nước (sinh hoạt) có chứa các thông số môi trường không nguy hại vào môi trường vượt quy chuẩn kỹ thuật về chất thải.
Xả nước thải (thử thủy lực) có chứa các thông số môi trường không nguy hại vào môi trường vượt quy chuẩn kỹ thuật. Ngoài ra, công ty không niêm yết công khai kế hoạch quản lý môi trường của dự án tại địa điểm thực hiện dự án và trụ sở UBND cấp xã nơi thực hiện việc tham vấn cộng đồng để nhân dân biết, kiểm tra, giám sát, theo quy định.
Bộ TNMT cũng yêu cầu Công ty Lọc hóa dầu Nghi Sơn phải có biện pháp xử lý khoảng 33.000m3 nước thải thử thủy lực còn lại đã được bơm chuyển vào tank chứa dầu thô từ đường ống tiếp nhận dầu thô; gửi hồ sơ, thiết bị, công nghệ xử lý lượng nước thải nêu trên về Bộ TNMT để báo cáo và chỉ được phép thực hiện khi có chấp thuận của Bộ TNMT…".
Tiếp tục lấy các mẫu nước để xác định nguyên nhân
"Những loài hải sản này sinh sống ở tầng đáy, có sức chống chọi với biến đổi của tự nhiên tốt nhưng cũng chết là điều bất thường. Hiện nay, cơ quan chức năng nghi vấn, ngoài hiện tượng tảo nở hoa, hải sản chết có thể còn do nguyên nhân khác. Do đó, cơ quan chức năng đang kiểm tra thêm các nguồn nước thải.
Ngày 13/9, đoàn công tác của Trung tâm Quan trắc Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) đã về Tĩnh Gia để lấy mẫu nước tại 9 điểm ở: tầng mặt, tầng giữa và tầng đáy tại các khu vực đường ống xả thải của Nhà máy lọc hóa dầu Nghi Sơn.
Đồng thời, đoàn công tác cũng lấy mẫu nước ở một số khu vực lồng bè có cá chết để làm rõ thêm về nguyên nhân cá chết.
Cũng trong ngày 13/9, các chuyên gia của Viện Nghiên cứu hải sản (Bộ NN&PTNT) đã về các xã Nghi Sơn, Tĩnh Hải và Hải Yến, lấy mẫu nước tại vùng biển của 3 xã nêu trên để đưa về kiểm nghiệm.
Cũng theo ông Bình, hiện nay, ở Khu kinh tế Nghi Sơn đang có 67 cơ sở sản xuất, nhưng chưa có hệ thống xử lý nước thải tập trung, mà chủ yếu được doanh nghiệp xử lý trong hệ thống nội bộ, sau đó xả ra môi trường.
Về thông tin, Công ty CP môi trường Nghi Sơn (Công ty Nghi Sơn, thuộc Khu kinh tế Nghi Sơn, huyện Tĩnh Gia) và Công ty TNHH Hưng Nghiệp Formosa đã ký cam kết xử lý 400 tấn chất thải nguy hại.
Số chất thải trên sẽ được vận chuyển từ Vũng Áng (Hà Tĩnh) ra Nghi Sơn để xử lý, ngày 5/9, Công ty CP môi trường Nghi Sơn đã có văn bản thông báo chấm dứt hợp đồng.
Theo văn bản này, đến ngày 5/9, Công ty Nghi Sơn vẫn chưa tiến hành thu gom, vận chuyển và xử lý 400 tấn bùn thải nói trên do số lượng bùn thải này đang là tang vật của vụ án bàn giao trái phép chất thải và hiện chưa có kết luận chính thức của cơ quan Công an tỉnh Hà Tĩnh về vụ án.
Yêu cầu báo cáo chi tiết về súc rửa đường ống của Lọc hóa dầu Nghi Sơn
Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) Trần Hồng Hà vừa chỉ đạo làm rõ nguyên nhân hiện tượng cá chết tại khu vực biển xã Nghi Sơn, huyện Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hóa, trong đó có nghi vấn liên quan đến việc súc rửa đường ống của Công ty lọc hóa dầu Nghi Sơn.
Ông Hà chỉ đạo Tổng cục Môi trường: Khẩn trương tham mưu trình Bộ TN&MT ký văn bản gửi UBND tỉnh Thanh Hóa báo cáo tình hình bảo vệ môi trường đối với các cơ sở có xả thải ra sông, ra biển trên địa bàn tỉnh, đặc biệt về tình hình cá nuôi lồng bè chết hàng loạt, gây thiệt hại cho các hộ dân nuôi trồng thủy sản trong khu vực; Có văn bản yêu cầu Công ty lọc hóa dầu Nghi Sơn báo cáo chi tiết việc súc rửa đường ống dẫn dầu từ ngoài biển, trách nhiệm của công ty và các nhà thầu có liên quan.
Ông Hà cũng đề nghị Tổng cục Môi trường kiểm tra rà soát các cơ sở có nguồn thải ra biển tại khu vực nêu trên, tập trung làm rõ có hay không việc xả nước thải chưa qua xử lý hoặc xử lý chưa đạt quy chuẩn kỹ thuật về môi trường của các cơ sở sản xuất, kinh doanh, là nguyên nhân dẫn đến hiện tượng cá chết; Thành lập ngay tổ công tác, có mời các chuyên gia, nhà khoa học tham gia; tăng cường tần suất, vị trí lấy và phân tích mẫu nước biển, mẫu cá để xác định nguyên nhân cá chết, báo cáo Bộ trưởng trước ngày 20/9/2016.
Nguyễn Hoài