Khoa học gia người Đức Adolph Whitman là người có tầm nhìn xa trông rộng trong lĩnh vực AI và người máy. Phát minh nổi tiếng nhất giúp ông phá vỡ ranh giới của ngành robot là Occultus, được phát triển năm 1909. Nó là một trong những loại robot đầu tiên hiểu được ngôn ngữ của con người. Nó có thể tự di chuyển, phản hồi các mệnh lệnh cũng như tương tác với con người một cách dễ hiểu.
Kỳ tích công nghệ
Tại thời điểm ra đời, Occultus đã thu hút sự chú ý rộng rãi của giới phát minh vì khả năng vô song của nó so với robot cùng thời. Whitman đã giúp người máy này có thể đi lại, cử động, hay nói chuyện, hát, huýt sáo và cười. Với vẻ ngoài là một người đàn ông râu quai nón, Occultus giống con người đến nỗi khi đứng cách một thước là không thể phân biệt được.
Bức ảnh hiếm chụp lại robot Occultus và "cha đẻ" Adolph Whitman. Ảnh: History of Yesterday
Nó được cấu thành bởi nhiều bánh răng và máy móc phức tạp. Phần ngực được bố trí một số máy quay đĩa, nhưng những máy móc này được điều khiển như thế nào là điều bí mật của người phát minh. Người ta nói rằng sóng điện không dây chính là phép màu đằng sau Occultus. Mỗi bộ phận của robot được điều khiển bởi một động cơ điện nhỏ.
Quan trọng hơn hết, Occultus được trang bị một loạt cảm biến và động cơ cho phép nó di chuyển dễ dàng. Hai camera được cài đặt trong cơ thể cho phép robot này phát hiện các vật thể xung quanh cũng như nhận diện khuôn mặt. Ngoài ra, nó có bốn cảm biến tiệm cận hồng ngoại nằm ở mỗi góc của cơ thể giúp nó không bị va chạm với các vật thể hoặc người khác khi di chuyển quanh không gian chật hẹp.
Occultus cũng sở hữu một công cụ trí tuệ nhân tạo cho phép phân tích lời nói và đưa ra quyết định dựa trên những lời nói đó. Điều này giúp Occultus phản ứng thích hợp với mệnh lệnh của con người, cũng như nhận ra các cử chỉ đơn giản như vẫy tay hoặc chỉ tay.
An toàn là một yếu tố quan trọng khi Adolph Whitman thiết kế Occultus. Ông đã đưa vào tính năng cảm biến tiệm cận để phát hiện nếu có thứ gì đó hoặc ai đó đến quá gần robot và tự động tắt tất cả các động cơ cho đến khi mối đe dọa không còn nữa. Hơn nữa, những cảm biến này cũng giúp Occultus học các nhiệm vụ đơn giản mà không có nguy cơ bị thương hoặc hư hỏng do va chạm.
Ngoài việc là một kỳ tích kỹ thuật mở đường cho công nghệ robot AI hiện đại ngày nay, nó còn sức ảnh hưởng quan trọng đến ngành AI hiện đại và truyền cảm hứng cho những nhà khoa học khác theo đuổi sự đổi mới và tiến bộ hơn nữa trong suốt thế kỷ 20.
Sáng tạo của Whitman cũng đã nêu bật những cân nhắc mới về vấn đề đạo đức, vì nó cho thấy robot có thể được lập trình xa đến đâu mà không vi phạm nhân quyền hoặc quyền tự chủ. Đây là một vấn đề quan trọng đối với các nhà nghiên cứu kể từ đó, khi công nghệ tiến bộ với tốc độ chưa từng thấy và robot ngày càng trở nên thông minh.
Một bài báo của Thổ Nhĩ Kỳ cho rằng Occultus là một người máy thời kỳ đầu của Đế chế Ottoman được chế tạo làm quà tặng cho người Nhật Bản dưới cái tên Alamet, song thông tin này không được xác thực. Ảnh: CyberneticZoo
Tương lai của ngành AI
Một thế kỷ trước, việc Adolph Whitman phát minh ra Occultus là một cột mốc quan trọng trong lịch sử AI. Ở thế kỷ 21, robot điều khiển bằng AI đã đạt được những bước tiến lớn cho phép chúng ngày càng trở nên tự chủ và có khả năng thực hiện các nhiệm vụ phức tạp mà không cần sự trợ giúp của con người. Sự phát triển này đã cách mạng hóa nhiều ngành và lĩnh vực khác nhau, từ chăm sóc sức khỏe đến sản xuất năng lượng, bằng cách tự động hóa các quy trình sử dụng nhiều lao động.
Robot lấy cảm hứng từ Occultus đang được sử dụng trong nhiều ngành công nghiệp khác nhau, bao gồm các lĩnh vực sản xuất, chăm sóc sức khỏe và dịch vụ khách hàng. Ví dụ, cánh tay robot đang được sử dụng cho các nhiệm vụ sản xuất lặp đi lặp lại trên sàn nhà máy; robot y tế đang được triển khai cho các hoạt động phẫu thuật; và các bot chăm sóc khách hàng đang cung cấp các dịch vụ hỗ trợ tự động trực tuyến hoặc thông qua chatbot.
Trong tất cả các trường hợp trên, những cỗ máy này có thể giúp nâng cao hiệu quả, đồng thời giải phóng nhân công để tập trung vào các hoạt động có giá trị cao hơn như giải quyết vấn đề hoặc quản lý quan hệ khách hàng.
Tuy nhiên, sự gia tăng tự động hóa đã dẫn đến một loạt các mối quan tâm về đạo đức. Chủ yếu là lo sợ rằng người máy có thể đảm nhận công việc của con người. Do đó, các nhà hoạch định chính sách nên cân nhắc kỹ lưỡng những lợi ích và rủi ro mà điều này mang lại cho xã hội nói chung.
