Năm 2014, Nhà thơ Trương Minh Nhật đăng bài thơ "Gánh mẹ" lên trang thơ văn Facebook. Ngày 28/9/2019, trong một lần xem youtube, anh phát hiện bài thơ "Gánh mẹ" được phổ nhạc nhưng không có tên mình trong phần tác giả lời hát. Anh liên hệ với nhạc sĩ Quách Beem để yêu cầu điền tên anh vào phần tác giả bài thơ, lời bài hát nhưng Quách Beem không đồng ý.
Ông Trương Minh Nhật đã nộp đơn kiện Quách Beem vi phạm tác quyền vào đầu năm 2020. Phiên sơ thẩm kết thúc 25/4/2022. Kết quả xác định ông Trương Minh Nhật là tác giả bài thơ "Gánh mẹ", tác giả phần lời ca khúc "Gánh mẹ".
Phiên phúc thẩm kết thúc 27/6/2023 vừa qua. Y án sơ thẩm. Trong suốt thời gian tiến hành điều tra và xử án, Quách Beem hoàn toàn vắng mặt. Đến nay, tiếp tục im lặng chưa thực thi phán quyết của tòa.
Vào ngày 11/9/2023, đại diện cho ông Trương Minh Nhật đã nhận được phúc đáp từ Cục bản quyền tác giả Việt Nam. Theo đó, cơ quan này đã hủy bỏ hiệu lực giấy chứng nhận bản quyền cấp cho Quách Beem ngày 24/4/2019. Và ra quyết định cấp mới giấy chứng nhận bản quyền ngày 7/9/2023 bổ sung tên tác giả Trương Minh Nhật vào vị trí tác giả ca khúc "Gánh mẹ".
Song song đó, cục bản quyền tác giả Việt Nam gửi công văn yêu cầu công ty cổ phần VNG đơn vị tổ chức trao giải thưởng ZMA lời ca khúc "Gánh mẹ" hay nhất năm 2019 cho Quách Beem, trao đúng cho cha đẻ lời thơ tức ông Trương Minh Nhật.
Nhân dịp này, chúng tôi có buổi trò chuyện với tác giả Trương Minh Nhật về những sự việc liên quan vụ tranh chấp bản quyền lời ca khúc "Gánh mẹ".
Nhà thơ Trương Minh Nhật - tác giả phần lời ca khúc "Gánh mẹ"
Bật khóc khi đứa con tinh thần được trả về đúng nơi
- Anh đã mất hành trình 5 năm tranh đấu với ca nhạc sĩ Quách Beem để đòi lại tác quyền lời thơ "Gánh mẹ" trong ca khúc "Gánh mẹ" và giờ, anh đã được cơ quan thẩm quyền xác nhận là sở hữu tác quyền lời thơ "Gánh mẹ" trên tất cả các sản phẩm âm nhạc, điện ảnh và mọi thứ liên quan. Cảm giác anh thế nào?
Kết quả đã có vào ngày 7/9/2023, nhưng ngày 10/9/2023 đại diện pháp lý của tôi mới nhận được thông báo và ngày 11/9/2023, tôi được luật sư đại diện thông báo kết quả, tôi đã bật khóc.
Vậy là sau cùng, đứa con tinh thần do tôi khai sinh, dựa trên hình ảnh và cuộc đời của mẹ tôi đã trở về với đúng nơi, đúng chỗ. Tôi cảm ơn quan tòa và có niềm tin vào luật pháp.
- Anh có thể thuật lại chi tiết phán quyết của tòa về vụ tranh chấp pháp lý của anh?
Tòa ra phán quyết nhà sản xuất Lý Hải phải điền tên tác giả Trương Minh Nhật vào vị trí tác giả phần lời bài hát "Gách mẹ" trong bộ phim "Lật mặt nhà có khách" và yêu cầu tất cả các bên liên quan có sử dụng sản phẩm này phải thực thi điều đó.
Bên phía Lý Hải Production đã nhanh chóng thực hiện yêu cầu của tòa. Tôi tôn trọng Lý Hải về tinh thần thượng tôn pháp luật.
Nhà thơ Trương Minh Nhật mất 5 năm theo đuổi vụ kiện Quách Beem để lấy lại được quyền sở hữu trí tuệ của mình với ca khúc nổi tiếng này.
Về phía Quách Beem, tòa yêu cầu Quách Beem bồi thường cho tôi 122.400.000 đồng và chỉnh sửa thông tin trên tất cả các hồ sơ đăng ký bản quyền nhạc phẩm "Gánh mẹ", ghi tên ông Trương Minh Nhật vào vị trí tác giả phần lời thơ. Tuy nhiên, đã gần 2 tháng, phía Quách Beem vẫn không thực thi, hoàn toàn im lặng, đặc biệt là đã chuyển nhà đi khỏi nơi cư trú.
Tất cả hồ sơ phán quyết của tòa được gửi về địa chỉ đăng ký tạm trú của Quách Beem đã khai với tòa đều bị trả lại vì không có người nhận. Tôi đã trực tiếp đến chung cư Tín Phong, nơi Quách Beem đăng ký với tòa, để xác thực. Bảo vệ cho biết Quách Beem đã rời đi cách đây 2 năm, ngay khi phiên sơ thẩm tuyên tôi chiến thắng.
Tôi báo lại với luật sư của tôi và luật sư của tôi tiếp tục thảo một công văn yêu cầu thi hành án, nhưng công văn tiếp tục bị trả về. Tôi nghĩ rằng Quách Beem đã cố tình né tránh. Tôi kêu gọi Quách Beem hãy dũng cảm đối diện với kết quả xét xử và thực hiện nó bằng thành ý tốt nhất.
Mong muốn được đưa bài thơ "Gánh mẹ" vào sách giáo khoa
- Qua vụ việc này, anh có muốn gửi đi thông điệp gì đến những người đang hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật, thưa anh?
Việc tôi tiến hành kiện Quách Beem suốt 5 năm không phải nhắm vào việc được bồi thường tiền, mà là lấy lại quyền sở hữu trí tuệ. Đây là điều rất quan trọng đối với bất kỳ ai làm công việc sáng tạo nghệ thuật nói riêng và sáng tạo nội dung nói chung.
Các luật sư của tôi cũng đang thảo luận về việc thành lập một phiên tòa đặc thù để xử lý tất cả những ai vi phạm luật sở hữu trí tuệ nghệ thuật. Đó là cách để hạn chế việc bị đánh cắp ý tưởng.
Tôi cũng mong rằng giới nghệ thuật nên sẵn sàng tinh thần kiện bất kỳ ai vi phạm quyền sở hữu trí tuệ ra tòa. Tuy mất thời gian nhưng pháp luật sẽ giành lấy lại công bằng cho chủ sở hữu.
Nhà thơ Trương Minh Nhật cho biết, sau khi có phán quyết của tòa, Lý Hải đã thượng tôn pháp luật, thực hiện ngay yêu cầu của tòa nhưng Quách Beem thì không làm gì.
- Sau vụ kiện này, kế hoạch trong hoạt động thơ ca của anh là gì?
Tôi vẫn làm nhân viên phòng hành chính cho Bệnh viện nhi đồng TPHCM tại huyện Bình Chánh, và sẽ sáng tác thơ vì đó là niềm vui của tôi. Tôi đã gửi một bức thư về Nhà xuất bản Bộ giáo dục để thỉnh cầu việc đưa trích đoạn bài thơ "Gánh mẹ" vào sách giáo khoa vì đây là bài thơ ca ngợi đạo hiếu làm con và nó đã được phồ biến rộng khắp.
Tôi biết rằng sẽ có người phản đối hành động này của tôi, vì họ cho rằng tôi là ai mà dám đặt ra yêu cầu như thế. Tôi xin các nhà văn, nhà giáo dục đừng chỉ trích tôi, bởi tôi làm điều này nhằm cổ xúy cho lòng hiếu đạo của giới trẻ trong bối cảnh ngày nay.
Cảm ơn anh về buổi trò chuyện và chúc anh luôn có những sáng tác hay!