Nhắc đến một người học giỏi, trong đầu chúng ta bao giờ cũng nghĩ ngay đến hình ảnh những kẻ mọt sách với cặp kính cận dày, trong đầu ngoài học ra chẳng có thú vui nào khác; nhưng khi tiếp xúc nhiều với thế hệ 10x, tôi nhận ra rằng, việc học và việc chơi của họ bây giờ rất cân bằng, một người nghiện game hoàn toàn có thể giành Huy chương Vàng Olympic Quốc tế và một fan cuồng Kpop lại trở thành người có điểm thi Sinh học cao nhất thế giới, phá vỡ kỷ lục của Việt Nam trong suốt hàng chục năm tham gia đấu trường này. Người mà tôi đang nhắc đến chính là cô gái Nguyễn Phương Thảo - chủ nhân của 2 tấm huy chương vàng và bạc trong kỳ thi Olympic Sinh học Quốc tế năm 2017 và 2018.

Ấn tượng đầu tiên khi tiếp xúc với Thảo chính là sự tự tin, mạnh dạn vượt qua khỏi ranh giới của một người được cho là học rất nhiều. Đây là người duy nhất chịu trò chuyện, trả lời tất cả các câu hỏi của chúng tôi trong khi các học sinh đạt huy chương khác đều né tránh vì lý do: Bọn em chẳng có gì để nói.

Thảo là fan cuồng KPOP, là một V.I.P chính hiệu! Big Bang đã truyền cho Thảo cảm hứng rất nhiều trong việc theo đuổi đam mê nghiên cứu Y Sinh. Big Bang debut được 12 năm thì Thảo cũng hâm mộ nhóm được quá nửa thời gian ấy. Ngay từ khi mới học lớp 5, Thảo đã mê tít 5 chàng trai tài năng và "thừa muối" của nhóm nhạc đình đám nhất nhì K-pop này. BigBang chính là liều thuốc vực dậy tinh thần Thảo sau những giờ học, ôn thi mệt nhọc.

Người khác cảm thấy mệt mỏi buồn chán thường đi dạo, đi ăn hoặc hẹn hò bạn bè, còn Thảo chọn cách đeo tai nghe và đắm chìm trong những bài hát của Big Bang hoặc cười thả ga với loạt show thực tế mà thần tượng có góp mặt. Có đôi khi, chỉ cần được ngắm ảnh của 5 người, Thảo cũng thấy vui, có động lực, có sức mạnh hơn rất nhiều.

Cuộc sống của Thảo ngoài thời gian đắm chìm vào Sinh học là những giây phút làm những điều mà người ta cho là “thừa thãi", “nhảm nhí": cập nhật tất cả những thông tin về thần tượng, từng chi tiết nhỏ từ sở thích, khả năng, cung hoàng đạo, thói quen của 5 chàng trai. Big Bang thay đổi hình ảnh từ những chàng trai đường phố bụi bặm thành những người đàn ông trưởng thành và Thảo cũng thay đổi bản thân theo đó. Từ một cô gái chỉ biết nghe theo lời bố mẹ, thầy cô, chăm chỉ học khối A, học Toán Lý Hoá rất giỏi và bước chuyển mình đột ngột sang môn Sinh học khiến tất cả đều bất ngờ. Thảo từng thi vào đội tuyển học sinh giỏi với điểm số cao nhất toàn trường môn Toán nhưng lại chọn Chuyên Sinh của Khoa học Tự nhiên - ĐHQG Hà Nội làm nơi gắn bó suốt 3 năm cấp 3.

“Sống là phải chạy, người ta đi thì mình phải chạy mới thành công được, nhưng cũng có những khoảnh khắc mình phải biết dừng lại, ngẫm xem bản thân thích gì, làm tốt điều gì. Nếu ngày đó không mạnh dạn chọn môn Sinh, sẽ không có mình ngày hôm nay. Mình đã từng đắn đo rất nhiều là học vì thầy cô, bố mẹ hay học vì bản thân. Đến bây giờ, mình chưa từng một giây hối hận và sau này cũng sẽ không hối hận” - Thảo nói.

Năm lớp 11, là thí sinh nhỏ nhất trong đoàn Việt Nam, chỉ vì mắc chứng run tay mà Nguyễn Phương Thảo đánh mất vài điểm quý giá trong phần thi thực hành dẫn đến tuột mất Huy chương Vàng, nhận về tấm Huy chương Bạc Olympic Sinh học Quốc tế. Ấy vậy mà sau một năm miệt mài ôn luyện từ hết phòng thí nghiệm này đến phòng thí nghiệm khác, Thảo đã đổi màu được huy chương.

“Sinh học về cơ bản là thứ gần gũi nhất trong cuộc sống của chúng ta, nó dạy cho mình hiểu tại sao luộc rau nước lại có màu xanh, tại sao nín thở sẽ không bao giờ chết hay khi yêu sẽ yêu bằng não chứ không bằng trái tim” , Thảo chia sẻ.

Nhìn Sinh học bằng con mắt của một người bình thường chứ không phải thứ gì quá xa vời như các nhà khoa học, bởi lẽ, người lớn nhất truyền cảm hứng để Thảo học Sinh chính là người bà đã mất vì căn bệnh ung thư.

Bà Thảo là một người phụ nữ cực kỳ đặc biệt, bà từng tham gia chiến tranh với vai trò là y sĩ, Thảo coi bà như một nhà thực vật học thực thụ, chỉ cần nhìn qua là bà đã biết cây nào là cây thuốc, cây nào có độc, cây nào có tác dụng ra sao. Bà có một khu vườn nhỏ, mỗi tối cuối tuần được về nhà ngủ với bà, Thảo nằm nghe bà kể về tất tần tật những cây cỏ hoa lá trên đời, sáng dậy lại cùng bà đi chăm cây.

Không may một thời gian sau đó, bà của Thảo qua đời vì ung thư đại tràng. Và hai căn bệnh trong nhà mà Thảo nghĩ có thể là bệnh di truyền là tiểu đường và ung thư, trước đó, em trai của bà Thảo cũng mất vì căn bệnh ung thư đại tràng. Ngay từ lúc đó, Thảo nghĩ rằng mình cần tìm hiểu về nó, để hiểu về chúng và biết đâu sau này chính Thảo cũng mắc căn bệnh này nên việc nghiên cứu sâu sẽ giúp được cho cả gia đình và chính bản thân Thảo. Thảo còn khao khát tìm ra một hướng đi mới cho căn bệnh này để giúp đỡ nhiều người khác nữa.

“Mình sẽ theo đuổi ngành di truyền học ung thư để không còn ai bị cướp đi tính mạng như bà và ông trẻ mình nữa”, Thảo tâm sự.

Động lực học Sinh cũng từ đó mà ra, chẳng phải do ai xúi giục hay thúc bảo, chính câu chuyện buồn trong gia đình đã đưa Thảo đến với ngành học này. Tuy nhiên, Thảo không chọn theo ngành Bác sĩ để trực tiếp cứu chữa và đi theo con đường Y sinh. Thảo nói rằng với bác sĩ, mình chỉ thu nhận phương pháp chữa bệnh, thuốc, pháp đồ mà người ta đã có sẵn từ trường; còn với một nhà khoa học nghiên cứu trong ngành Y sinh, mình có cơ hội lớn hơn khám phá ra những hướng đi mới để các bác sĩ khác áp dụng vào thực tế.

Châm ngôn sống yêu thích của Thảo chính là: Đam mê nào cũng phải cố gắng, khả năng nào cũng cần rèn giũa mới thành công. Khi mình đã giỏi rồi thì càng phải nổ lực gấp hai, gấp ba người khác vì chỉ một phút ngưng nghỉ là họ sẽ bỏ xa mình ở phía sau.

Thảo học Sinh học từ những điều đơn giản nhất trong cuộc sống, tạo cho môn học này một màu áo mới gần gũi hơn những gì người ta vẽ ra về môn học toàn là ADN, sinh sản, vi sinh, tế bào này. Cô gái này thích ngâm cồn động vật, côn trùng đã chết, sưu tầm hết tất cả những loại chai lọ đẹp, đổ cồn vào và ngâm động vật chết hoặc xác thực vật rồi ngồi ngắm nghía chúng say sưa cả ngày không biết chán. Thảo xem chúng như đồ vật trang trí trên bàn học vì khi ngâm cồn, mọi thứ sẽ giữ được rất lâu mà chẳng mất thời gian chăm sóc.

Với Thảo, học được gì là áp dụng luôn cái đấy từ cuộc sống. Có những ngày cô bạn này chỉ ngồi học cách tách ADN từ tất cả những thứ xung quanh, từ cỏ cây, thực vật đến động vật. Chỉ cần có cồn, nước rửa bát, dứa là có thể tách được những sợi ADN từ bắp cải thành những thứ có thể nhìn thấy bằng mắt thường.

Học trên sách vở thì học xong sẽ trả lại cho sách vở, học vì điểm số thì bản thân sẽ miệt mài chạy theo điểm số, học vì thầy cô, bố mẹ thì chỉ đối phó, chống chế mà thôi. Vì thế, Thảo chọn con đường học cho mình, học vì mình, học những thứ mình thích và biến chúng thành những thứ gần gũi như cách Thảo biến những con côn trùng đáng sợ trong môn Sinh thành vật trang trí vậy.

Thảo chưa bao giờ tự nhận mình giỏi, mình hơn người hay có một bộ óc khác biệt, vì với Thảo: “Mỗi người đều là một cá thể đặc biệt theo một cách nào đấy. Có nhiều kiểu thông minh khác nhau, không chỉ đơn thuần thông minh là phải học giỏi. Có những người học không quá tốt nhưng tư duy tốt trong những công việc khác. Giống như em trai của mình, mình chinh chiến hết đấu trường học thuật này đến đấu trường học thuật kia nhưng em chỉ là học sinh trung bình, học sinh khá. Ngược lại, em đam mê nấu ăn và được bố mẹ sẵn sàng cho theo học một trường về đầu bếp ngay sau khi tốt nghiệp cấp 2.”