ái giá mà Long An phải trả cho những hành động đáng hổ thẹn của họ ở Thống Nhất như thế đã đủ chưa? Dẫu sao, gánh nặng ngàn cân như được trút bỏ phần nào, khi họ đã mời được Nguyễn Minh Phương - tượng đài một thời tại chính Long An nhưng trước đó đã phải tìm về tận quê hương Bình Phước, để xây dựng bóng đá đẹp từ con số 0…

Bóng đá cũng như bất cứ lĩnh vực nào khác của cuộc sống, thước đo chính xác nhất của thành công phải là thành tích. Xét về khía cạnh này thì Nguyễn Minh Phương là ngôi sao thành công bậc nhất trong lịch sử bóng đá Việt Nam.

Vì bảng vàng thành tích của Minh Phương đã nói lên điều đó. Người ta có cảm giác như cựu tuyển thủ gốc Bình Phước sinh năm 1980 là "con gà đẻ trứng vàng", khi đến đâu là ở đó có danh hiệu. Ở Cảng Sài Gòn và ĐT.LA, Minh Phương đều cùng đồng đội chinh phục được 2 danh hiệu quan trọng là giải VĐQG và Cúp QG.

Tới Đà Nẵng ở cái tuổi đã bước sang bên kia sườn dốc đời cầu thủ, Minh Phương tiếp tục gặt gái thành công với danh hiệu VĐQG năm 2012 và Á quân Cúp QG.

Tất nhiên, phải nhắc đến một Minh Phương ở ĐTQG, khi vào năm 2008, cái năm mà thủ quân Minh Phương cùng đồng đội đánh bại Thái Lan, để lần đầu tiên và cũng là duy nhất cho đến thời điểm này giúp ĐTVN đăng quang ở đấu trường khu vực.

Thành tích ấy cũng mang lại cho Nguyễn Minh Phương nhiều danh hiệu cá nhân, nhiều huy chương, cùng đủ loại Bóng Vàng, Bạc, Đồng. Nhưng thứ ấy, trong nhà của Phương, người ta có thể nhìn thấy chúng được bày la liệt, xen kẽ với hàng loạt đồ chơi của hai cậu con trai.

Trong suốt sự nghiệp của mình, từ Cảng Sài Gòn cho đến ĐT.LA rồi kết thúc sự nghiệp ở trận Đà Nẵng tiếp Thanh Hóa trong ngày hạ màn V.League 2015, người ta hiếm thấy Minh Phương đánh đầu, tắc bóng, vào bóng thô bạo hay chạy nước rút.

Thể lực và tốc độ của Phương cũng thuộc hạng bình thường. Vậy thì Minh Phương chơi bóng như thế nào và có kỹ năng gì mà có thể thành công đến như vậy? Cựu thủ quân ĐTQG thổ lộ: "Lối chơi của tôi thiên về kỹ thuật và luôn biết cách phân phối sức trong một trận đấu với những kỹ năng chuyền dài, ngắn và kiểm soát bóng. Tất nhiên thiên về kỹ thuật thì đỡ tốn sức hơn và kéo dài tuổi đời cầu thủ hơn"

Không chỉ được đồng đội cùng trang lứa, người hâm mộ, mà tài năng của Minh Phương cũng được những bậc đàn anh thuộc thế hệ vàng đầu tiên của bóng đá Việt Nam đánh giá rất cao. Nói về đàn em Minh Phương, cựu hậu vệ lừng danh Trần Công Minh cho biết: "Về năng lực chắc mọi người đã biết rồi, Minh Phương là một cầu thủ rất thông minh. Ở hàng tiền vệ, tôi nghĩ rằng bất cứ HLV nào cũng cần một cầu thủ như thế".

Trần Công Minh đánh giá Minh Phương thông minh. Hai đàn anh khác, hai HLV "sao số" nhất của bóng đá Việt Nam thời điểm này là Nguyễn Hữu Thắng và Hoàng Anh Tuấn cũng dùng tính từ trên để nói về cựu ngôi sao ĐT.LA.

Ông Nguyễn Hữu Thắng đánh giá: "Tôi nghĩ Minh Phương là cầu thủ chơi bóng rất thông minh, ngoài việc trời phú cho nhãn quan chiến thuật tốt, cậu ấy còn sở hữu kỹ thuật tuyệt vời. Các bạn thấy đấy, ở ĐTQG cậu ấy luôn là nhạc trưởng ở khu vực giữa sân".

Ông Hoàng Anh Tuấn cũng cho rằng: "Minh Phương là cầu thủ thông minh, toàn diện về chuyên môn và sinh hoạt cũng như ảnh hưởng của cậu ấy với tập thể đội bóng. Như các bạn thấy ở ĐTQG Minh Phương là đội trưởng lâu năm, ở cấp độ CLB thì cậu ấy cũng có những đóng góp rất lớn".

Những bậc đàn anh hiện đang thành danh trong nghiệp cầm quân như Công Minh, Hữu Thắng, Anh Tuấn quả không quá lời khi cô đọng hai từ "thông minh" dành cho Minh Phương.

Bởi mỗi nhà khoa học đều có cách lý giải khác nhau về trí thông minh, nhưng mọi lý giải cũng đều có mẫu số chung, ấy là trí thông minh là sức mạnh tổng hợp của nhiều năng lực, gồm khả năng quan sát, khả năng trí nhớ, sức suy nghĩ, óc tưởng tượng, kỹ năng thực hành và sự sáng tạo. Những khả năng này đều hội tụ ở Minh Phương khi anh chơi bóng.

Đơn cử như trong trận chung kết lượt về AFF Cup năm 2008 ở Mỹ Đình, vì toan tính chiến thuật do Việt Nam đang có lợi thế dẫn trước Thái Lan 2-1 sau trận lượt đi, HLV Calisto đã cất Minh Phương lên băng ghế dự bị để sử dụng Minh Châu.

Tuy nhiên khi Việt Nam bị gỡ hòa, Calisto buộc phải sử dụng cái đầu sáng tạo của Minh Phương. Từ ấy, thế trận dần thay đổi. Từ giữ sân, Minh Phương thực hiện đường chuyền thông minh mang thương hiệu của mình, tìm đến đúng địa chỉ của Công Vinh, khiến hậu vệ Thái Lan phải phạm lỗi với tiền đạo Việt Nam.

Và ở chấm đá phạt lịch sử, không ai khác, lại là Minh Phương thực hiện cú sút phạt kiến tạo. Cú sút ấy cũng là minh chứng cho yếu tố thông minh của Minh Phương, vì nó hội tụ được những năng lực như quan sát, óc tưởng tượng, kỹ năng và sự sáng tạo.

"Từ năm 2004, Công Vinh đã có rất nhiều bàn thắng từ những tình huống Phương chuyền như thế. Vinh cũng hiểu được cách chơi của mình, khả năng của mình có thể thực hiện được tình huống đó", Quả bóng Vàng Việt Nam 2010 cho biết.

Và hẳn trong ký ức về bóng đá Việt Nam, Minh Phương là cầu thủ mà Calisto nhớ nhất. Nhớ vì chính ông đã nâng Phương lên một tầm cao mới, nhớ vì những đường kiến tạo quyết định từ đôi chân ngoan, được tạo ra từ sự thông minh và tư duy chơi bóng cấp tiến.

Nhà cầm quân người Bồ Đào Nha thổ lộ: "Là cầu thủ thông minh, khéo léo và sáng tạo, Minh Phương không chỉ hiểu tôi cần cậu ấy chơi như thế nào mỗi khi vào sân, ở mỗi trận đấu cụ thể, mà còn hiểu từng đồng đội để có thể tung ra những đường chuyền tốt nhất cho họ".

Minh Phương hiểu từng đồng đội thì cố nhiên họ được hưởng lợi nhiều từ những đường chuyền quyết định từ anh. Và người được hưởng lợi nhiều nhất từ Minh Phương không phải Công Vinh, mà là tiền đạo Nguyễn Việt Thắng, khi họ gắn bó với nhau từ ĐTLA cho đến ĐTQG.

Vì người ta cứ kháo nhau rằng, Việt Thắng di chuyển không cần nhìn Minh Phương, anh cứ chạy tới đâu là bóng từ đôi chân của Minh Phương sẽ chuyền tới đó cho anh.

Thực hư thế nào? Việt Thắng tiết lộ: "Tôi chỉ nói đơn giản là tôi rất, rất may mắn được chơi bóng cạnh Minh Phương, tiền vệ có khả năng tung ra đường chuyền mang tính sát thương cao nhất. Tôi nhớ không nhầm thì ít nhất 50% bàn thắng của tôi trong sự nghiệp xuất phát từ đường chuyền của Minh Phương".

Cũng theo cựu tiền đạo ĐTQG, nay là HLV ở PVF: "Năm 2008 khi tập trung ĐTQG có khoảng hơn 10 đội trưởng đến từ các CLB nhưng Minh Phương vẫn được BHL chọn làm đội trưởng, điều đó phần nào có thể thấy phẩm chất thủ lĩnh của anh ấy".

Các nhà báo thể thao lâu năm, uy tín cũng đánh giá rất cao phẩm chất và năng lực của Minh Phương. Nhà báo Trần Hải (Thể thao & Văn hóa) cho rằng: "Tôi đánh gia Minh Phương là cầu thủ chơi bóng có tư duy, một tư duy chơi bóng cấp tiến của bóng đá Việt Nam trong khoảng 20 năm đổ lại".

"Trước đây người ta hay ví Minh Phương với Nguyễn Hồng Sơn nhưng cái cách họ chơi bóng khác nhau. Minh Phương xuất phát từ hậu vệ phải cho đến khi được Calisto kéo vào giữa sân và thành công mỹ mãn với vai trò của một tiền vệ tổ chức, có khả năng chuyền bóng một phát ăn ngay".

"Từ thành công ở ĐT.LA, tới Đà Nẵng cho tới các cấp độ ĐTQG, Minh Phương đã cho thấy vai trò rất lớn của mình mà bóng đá Việt Nam cứ khoảng 15 năm sẽ sản sinh ra một cầu thủ như thế".

Vậy cá nhân Minh Phương nghĩ gì khi được người ta nhìn nhận là thông minh và anh có thần tượng một ai đó, kiểu như Andrea Pirlo - mẫu cầu thủ thông minh, chơi bóng bằng tư duy nổi tiếng thế giới?

Minh Phương thổ lộ: "Có lẽ mọi người yêu quý nên mới nói về tôi như vậy. Thần tượng thì không nhưng tôi thích Zidane, Pirlo sau nay là những cầu thủ có lối chơi kỹ thuật, sáng tạo như Xavi, Iniesta".

Nhưng Minh Phương không chỉ thông minh trên sân cỏ, mà còn thông minh trong lối sống, một lối sống lành mạnh, tránh xa ồn ào, thị phi để tập trung tối đa cho sự nghiệp thi đấu. Đó cũng là lý do giúp cựu đội trưởng ĐTQG luôn giữ được phong độ cao cho tới khi giải nghệ ở tuổi 35.

"Sinh hoạt lành mạnh đóng vai trò rất quan trọng đối với thể lực và phong độ của cầu thủ. Phương luôn ăn uống giữ gìn. Nhưng quan trọng hơn tất thảy là cái đầu, cái đầu phải thỏa mái thì mình mới chơi bóng được như ý muốn", Minh Phương chia sẻ.

Nhà báo Trần Hải cho biết thêm: "Phàm là cầu thủ đi xa thi đấu có rất nhiều môi trường cám dỗ nhưng Minh Phương đủ tỉnh táo để biết, để tự cách ly mình khỏi những cám rỗ ấy. Và chúng ta có thể thấy một điểm xử lý rất thông minh nữa của Minh Phương là anh rất ít khi phát biểu trên mặt báo và chỉ nói khi cần thiết, đồng thời hạn chế khi nói về người khác".

Vậy ngoài thời gian dành cho sân cỏ, Quả bóng Vàng Việt Nam năm 2010 thường làm gì? Với Nguyễn Minh Phương, gia đình mới là nền tảng, là động lực lớn nhất cho anh trong sự nghiệp. Vậy nên mỗi khi có thời gian rảnh, anh dành phần lớn để bù đắp cho vợ con.

Minh Phương nói: "Không chỉ tôi mà bất cứ cầu thủ nào cũng vậy, gia đình mới là nền tảng của thành công. Mỗi khi rảnh rỗi, tôi phải bù đắp cho gia đình, như trông con hay làm việc nhà. Rảnh rỗi hơn nữa thì café với bạn bè. Những lúc ở bên gia đình, người thân như thế tôi cảm thấy rất hạnh phúc, vì nó làm mình nguôi ngoai nếu thua trận và càng vui hơn khi được chia sẽ mỗi lúc thành công".

Lối chơi thông minh, lối sống thông minh, Minh Phương còn có những quyết định được đánh giá là ngôn ngoan, thông minh vào những thời khắc quyết định nhất của sự nghiệp.

Đầu tiên phải kể đến là quyết định chia tay Cảng Sài Gòn để đến với ĐT.LA năm 2003, thời điểm đội bóng này vẫn chưa có tên tuổi nhưng được đầu tư mạnh và đặc biệt là anh gặp được HLV Calisto, ông thầy lớn kéo anh từ vị trí hậu vệ cánh phải vào giữa sân để làm ông chủ trận đấu.

Minh Phương thừa nhận: "Thời điểm đó đúng là lịch sử, Minh Phương là người đi tiên phong. Ông Võ Quốc Thắng và thầy Calisto là người rất quý Minh Phương, họ muốn đưa mình về hỗ trợ đội bóng khi mới thăng hạng. Thời điểm đó là bước ngoặt, bởi ở ĐT.LA, Minh Phương có đủ mọi danh hiệu cả cá nhân lẫn tập thể".

Leo lên đỉnh cao của vinh quang để nhận được sự trọng vọng là rất khó. Nhưng từ bỏ nó cũng không phải dễ, vậy nên cái cách nói lời tạ từ và chọn thời điểm cho lời nói ấy là một nghệ thuật.

Minh Phương chia tay ĐTQG năm 2010 và 5 năm sau, anh chia tay luôn sự nghiệp. Cả hai thời điểm này của Minh Phương đều được đánh giá là hợp lý. Minh Phương cho biết: "Năm 2010 dù vẫn còn chơi được cho đội tuyển thêm 1-2 năm nữa nhưng mình quyết định dừng để nhường lại cho thế hệ trẻ. Tương tự như vậy là ở Đà Nẵng năm 2015, đó là thời điểm lý tưởng cho Phương chia tay, để người hâm mộ còn nhớ mãi đến tên Minh Phương".

(Photo: Dũng Phương)

Là một con người thông minh, nên trước khi giải nghệ, Minh Phương hiển nhiên chuẩn bị sẵn cho mình một tương lai ở phía trước, bằng cách lần lượt học lấy chứng chỉ huấn luyện C,B,A của AFC và hiện tại, cựu ngôi sao ĐT.LA cũng sắp hoàn thành khóa học lấy bằng Pro của AFC.

Với kinh nghiệm, sự nổi danh và tư duy bóng đá cấp tiến, Minh Phương được nhiều đội bóng mời làm về công tác huấn luyện. Nhưng anh lại chọn Bình Phước, một đội bóng non trẻ đang chơi tại giải hạng Nhất.

Bình Phước vốn là quê hương của cựu đội trưởng Việt Nam, nơi anh sẽ nhận được tình cảm đặc biệt của người dân. Mặt khác, đội bóng non trẻ này cũng là môi trường lý tưởng cho Minh Phương tích lũy kinh nghiệm, khi trong vai trò giám đốc kỹ thuật, phụ trách về chuyên môn, anh nhận được sự tin yêu từ Ban lãnh đạo đến học trò.

Ông Nguyễn Anh Tuấn, GĐĐH CLB Bình Phước cho biết: "BLĐ cũng như các cầu thủ Bình Phước rất tin tưởng vào khả năng chuyên môn của Minh Phương. Bằng kinh nghiệm của mình, Minh Phương đang làm rất tốt, giúp bóng đá Bình Phước ngày một phát triển, hoàn thành mục tiêu mà BLĐ đề ra".

Vậy liệu Bình Phước có phải sự lựa chọn hợp lý và thông minh của Minh Phương? HLV trưởng ĐTQG Nguyễn Hữu Thắng đánh giá: "Tôi không biết cơ chế làm việc ở Bình Phước thế nào, nhưng nếu CLB này tạo điều kiện, cậu ấy nhất định sẽ thành công".

Trong khi đó, người đồng đội một thời Nguyễn Việt Thắng quả quyết: "Ở khía cạnh tình cảm, Bình Phước là quê hương của Minh Phương thì đương nhiên anh hiểu văn hóa ở Bình Phước là như thế nào, đó là một điểm thuận lợi. Mặt khác, một HLV trẻ như Minh Phương được giao toàn quyền, được "bơi" như thế thì quá tốt cho anh ấy cất cánh".

Nhưng như một định mệnh, khi công việc ở Bình Phước còn đang dang dở, Phương lại trở lại Long An, sau biến cố đáng hổ thẹn của đội bóng này trên sân Thống Nhất với TP. HCM.

Năm 2005, như đã đề cập, Minh Phương giống như kẻ tiên phong đến Long An, để từng bước biến đội bóng ấy trở thành một thế lực tại V.League. Còn bây giờ? Long An kỳ vọng gì ở Minh Phương?

Họ cần cái tài của anh, để cải thiện phong độ. Họ cần bản lĩnh của anh, để sốc lại tinh thần. Và họ cần hình ảnh của anh, một ngôi sao mẫu mực, để phần nào che lấp cái không đẹp ở Thống Nhất đã lan tỏa toàn thế giới.

Minh Phương trở lại với Long An, đúng vào thời điểm đội bóng khủng hoảng nhất và cần anh nhất. Đó có phải sự lựa chọn thông minh?

(Photo: Quang Liêm)

Vậy triết lý bóng đá của Minh Phương có thay đổi ở cương vị mới? Các cầu thủ Long An sẽ chơi bóng thế nào, tinh tế, cống hiến và có tư duy như Minh Phương thời còn tung hoành sân cỏ hay là một lối chơi chặt chẽ đầy toan tính?

Nguyễn Minh Phương khẳng định: "Với mình, bóng đá là môn chơi nghệ thuật, phải có sự quyến rũ, hòa nhã chứ không phải quyết liệt, chặt chém, chặt chẽ, thô bạo để thành công bằng mọi giá. Lối đá bạo lực, từ thời còn thi đấu đã không phù hợp với Minh Phương. Vì là môn nghệ thuật, mình phải chơi đẹp để lôi kéo khán giả, để khán giả nhìn vào, cho dù kết quả ra sao, đội bóng của mình cần phải có cái nét đặc trưng".

Nhưng khi lối chơi quá quyết liệt, toan tính và đặc biệt là bạo lực luôn được nhắc đến như một vấn nạn của sân cỏ Việt Nam thì lựa chọn bóng đá đẹp, bóng đá vì nghệ thuật đúng nghĩa như một môn giải trí của Minh Phương liệu có phù hợp?

Có thể Minh Phương sẽ khó thành công với triết lý cầm quân của mình, nhưng trong bối cảnh người hâm mộ đã quá ngán ngẩm với lối đá chặt chẽ, thô bạo thì xem ra đó lại là một sự lựa chọn thông minh khi khởi nghiệp của Minh Phương.

Vì thời nào cũng vậy, cái đẹp, cái tử tế, cái tận hiến luôn được tôn trọng để làm nền tảng cho những thành công…