Ngụy trang quân sự ra đời như thế nào

"Ngụy trang" - hai từ mà chúng ta đã nghe rất nhiều, nhưng không hẳn ai cũng hiểu rõ về nó. Ngụy trang là phương pháp thay đổi ngoại hình của một vật thể để nó trở nên lẫn vào môi trường xung quanh khi được quan sát từ bên ngoài.

Khả năng giấu mình là kết quả của quá trình tiến hóa hàng triệu năm ở giới động vật. Nó giúp sinh vật tránh khỏi sự quan sát của đối tượng khác bằng cách ẩn mình trong môi trường xung quanh. Tập tính (hành vi) này có thể giúp sinh vật trốn tránh kẻ thù hoặc dễ dàng hơn trong việc săn mồi.

Trong thực tế, lớp da của con người cũng có thể được coi là một loại hình ngụy trang. Tuy nhiên, con người khó có thể tự làm mình hòa lẫn với môi trường như các loài động vật, và do đó, chúng ta buộc phải tìm cách khoác lên mình lớp ngụy trang.

Thảm họa quân phục mở đường cho sự ra đời của màu sắc ngụy trang

Đầu thế kỷ 19, nhân loại đã tham gia vào nhiều trận đánh lớn, các bên dàn quân ra và xông ồ ạt vào nhau, và, do đó, nhu cầu về ngụy trang hầu như không có.

Quân phục khi đó có xu hướng sử dụng các màu sắc và thiết kế ấn tượng, đậm nét nhằm làm nhụt chí kẻ thù, khuyến khích gia nhập, tăng cường sự hòa nhập hoặc giúp các đơn vị dễ phân biệt nhau.

Quân phục ngụy trang xuất hiện lần đầu tiên là trong cuộc chiến tranh Boer (1880-1902) giữa Đế quốc Anh và hai nước độc lập tại nam châu Phi: Orange Free State và Cộng Hòa Nam Phi (còn gọi là Cộng Hòa Transvaal).

Quân phục sặc sỡ biến những người lính thành mồi ngon cho quân du kích

Trong quân phục màu đỏ, những binh lính Anh đi bộ tản mát, hay thậm chí đi trong hàng ngũ đều trở thành mục tiêu dễ xơi cho du kích Boer thiện xạ.

Quân du kích Boer mặc những bộ quần áo màu xám xấu xí nhưng lại giỏi hòa mình vào địa hình, tận dụng địa vật nên bắn rất hiệu quả vào những lính Anh mặc đồng phục màu sắc rực rỡ.

Người Anh nhanh chóng nhận ra lí do cho tổn thất khổng lồ của họ và các nhà quân sự đã buộc phải thông qua một loại quân phục mới có màu kaki (màu bụi).

Màu sắc ngụy trang bắt đầu được sử dụng hàng loạt

Ngụy trang về bản chất là nghệ thuật đánh lừa thị giác. Trong những năm đầu thế kỷ 20, các thiết bị quang học chưa đạt được đến trình độ của chúng ta ngày nay, vì thế các trận chiến phần nhiều được tiến hành theo nguyên tắc "thấy trước – bắn trước".

Quân phục với màu sắc ngụy trang mới chỉ bắt đầu được sử dụng rộng rãi vào thời gian đầu của Chiến tranh thế giới thứ nhất.

Ngành công nghiệp vũ khí lúc đó đã đạt được những tiến bộ công nghệ nhanh chóng, nhiều loại vũ khí sát thương hạng nặng ra đời, và do đó, những người cầm quân luôn phải đối mặt với vấn đề: làm thế nào để bảo vệ binh sỹ trong các trận chiến. Hải quân Anh bị nhiều tổn thất rất lớn gây ra bởi các tàu ngầm Đức.

Hàng chục chiếc tàu Anh bị đánh chìm mỗi ngày khiến Anh mất đi ưu thế quân sự của mình.

Phải mất rất nhiều thời gian thì nguyên mẫu tàu mới mới được chế tạo. Vào năm 1917, hai họa sĩ chuyên vẽ cảnh biển và tranh minh hoạ là Norman Wilkinson và Edward Wadsworth đã nghĩ ra cách làm các đội tàu trở nên vô hình: sử dụng các mảng màu khác nhau để làm biến dạng, phân mảnh hình ảnh của tàu.

Các cựu chiến binh Hải quân ngay lập tức đã bày tỏ sự hoài nghi về cách làm này, thế nhưng những người lính hải quân đang tại ngũ thì lại đánh giá cao, và thực tế đã cho thấy kết quả rất khả quan.

Quần áo ngụy trang: phân loại và sử dụng

Quân phục ngụy trang của bộ binh cũng trải qua nhiều đã thay đổi. Khoảng những năm 1930 màu sắc ngụy trang đã được sử dụng trong một số phân đội của Đế chế thứ ba.

Màu sắc tuy đã khá gần gũi với quân phục ngụy trang hiện đại (màu nâu sáng, màu xanh lá sáng có điểm các đốm nâu đậm) nhưng nhìn chung mới chỉ được sử dụng đơn lẻ chứ chưa mang tính đại trà. Kết quả là, quân Đức đứng top đầu về số lượng với hơn 40 loại quân phục ngụy trang.

Lượng quân phục đa dạng của quân đội Đức

Vào cuối Thế chiến II, danh sách các quốc gia sử dụng quân phục ngụy trang đã mở rộng - Anh, Mỹ, Đức, Liên Xô, Ý, Thụy Điển và Thụy Sĩ. Nhiều quốc gia khác, hoặc vẫn sử dụng quân phục hai tông màu đã lỗi thời, hoặc vay mượn các họa tiết ngụy trang từ các nước láng giềng tiên tiến hơn.

Quân phục Mông Cổ có họa tiết gần giống quân phục Nga (cũ)

Quân phục ngụy trang đạt được sự phát triển vượt bậc trong thời kỳ "chiến tranh lạnh". Sau rất nhiều nghiên cứu về đặc điểm chiến đấu, địa hình, thời tiết,… các chuyên gia quân sự đã xác định được 5 loại màu sắc ngụy trang chính mà ta vẫn quen gọi là "rằn ri" như sau:

1) "Rừng ôn đới" (về cơ bản - Châu Âu, Mỹ)

2) "Sa mạc" - (Bắc Phi, Trung Đông)

3) "Rừng nhiệt đới" (Tropic) - (Đông Nam Á, Nam Mỹ)

4) "Mùa đông" - cho chiến tranh mùa đông

5) "Cây bụi" (Nam Phi) – loại này không phổ biến lắm do hạn chế về khu vực và quốc gia phân bố.

Một số màu sắc ngụy trang được thiết kế riêng cho các điều kiện đặc biệt, thời điểm trong năm và hay thậm chí cả thời gian trong ngày ... Có thể kể tên một số loại:

- Màu hồng ngụy trang (dùng trên sa mạc hoặc buổi sáng sớm)

- Alpenflage (quân phục ngụy trang của Thụy Sĩ: màu rất sáng, gồm đỏ, nâu đỏ, đen, xanh lá cây). Loại ngụy trang này được sử dụng khi tác chiến trên những ngọn núi của dãy Alps tháng ba-tháng tư, khi đó cây trái ở đây đang độ ra hoa.

- Ngụy trang đô thị (thường là các hoa văn tương tự như kiểu "rừng" nhưng sử dụng màu xám, đen, đỏ (gạch) và tông trắng.

- Đen ngụy trang – sử dụng cho các hoạt động ban đêm.

Những màu sắc lạ như trên chủ yếu được các đơn vị đặc biệt, nhóm biệt kích hoặc tình báo sử dụng.

Bộ não con người dễ dàng xác định được các đối tượng có đường nét quen thuộc. Chỉ cần nhìn thấy một hình ảnh nhỏ của vật cũng đủ để bộ não người phân biệt được vật thể trước mặt là gì. Thế nhưng, nếu quay vật thể đi một góc khác cũng khiến não bộ khó mà nhận biết được.

Nghệ thuật ngụy trang nhắm vào mục đích làm sai lệch nhận thức của não bộ bằng cách thay đổi các góc cạnh và màu sắc của đối tượng. Đây chính là yếu tố quan trọng trong sự phát triển của quân phục ngụy trang.

Thoạt nhìn thật khó để nhận ra người lính này

Năm 1984, màu sắc ngụy trang kỹ thuật số được ra đời: trang phục của người lính được phủ lên những hoa văn tương tự như các điểm ảnh của màn hình máy tính.

Kiểu họa tiết này này làm cho các chuyển động của người lính trở nên gần như vô hình, vì thế dễ dàng hòa mình với địa hình xung quanh.

Vì vậy, khi theo dõi lịch sử phát triển của họa tiết ngụy trang, không quan trọng là ở trang phục đi săn hay trong kỹ thuật quân sự, ta sẽ nhận thấy mẫu ra đời trước đều là nền tảng phát triển cho mẫu sau dựa trên kinh nghiệm sử dụng trong các cuộc chiến từ quá khứ đến hiện tại.

Các giai đoạn phát triển chính của ngụy trang có thể tóm tắt như sau:

Từ 1900 đến 1930 – quân phục kaki một màu.

Từ 1930 đến 1945 - Chiến tranh Thế giới II làm xuất hiện những loại màu sắc và họa tiết ngụy trang mới.

Từ 1945 đến 1974 - Chiến tranh ở khu vực Đông Nam Á đòi hòi phải sáng tạo ra họa tiết ngụy trang "nhiệt đới" và mỗi quốc gia đều phải tự tìm cho mình loại họa tiết và màu sắc ngụy trang phù hợp.

Mỗi quốc gia đều có loại quân phục ngụy trang phù hợp với điều kiện tự nhiên, môi trường tác chiến riêng

Từ 1974 đến 1990 – quân phục ngụy trang cơ bản trên thế giới là các biến thể của "Woodland".

Quân phục cũ của quân đội Nga cũng là biến thể từ kiểu Woodland

Và từ 1990 đến nay: Mỗi quốc gia đều đã tìm thấy loại hình ngụy trang chính cho mình, còn bây giờ nhiệm vụ phát triển nó là dành cho cho các nhà khoa học.

Marpat, Cadpat, Acupat chính là những bước đầu tiên trong việc phát triển ngụy trang của thế kỷ mới.