"Shkval" lọt vào tay Nga và "về" Ukraine thế nào?
Vào mùa thu năm 2023, các báo cáo từ tiền tuyến ở Ukraine đã chỉ ra rằng lực lượng Nga đã bắt đầu triển khai các xe chiến đấu bộ binh (IFV) BMP-1 chiến lợi phẩm mà họ thu được trong Chiến tranh Nam Ossetia (2008).
Điều đặc biệt là những khí tài này bao gồm những chiếc đã được Quân đội Gruzia nâng cấp ở Ukraine trong những năm 2000 được gọi là BMP-1U "Shkval", biến thể hiện đại hóa từ chiếc xe bọc thép được Liên Xô sản xuất từ giữa những năm 1960.
Phần sau của bài viết sẽ tập trung vào các đặc tính kỹ chiến thuật của chúng, còn ở ở phần này chúng ta sẽ giở lại hồ sơ để xem cách người Gruzia nhận chúng như thế nào và lý do tại sao hiện tại Nga lại quyết định đưa chúng đến Ukraine.
BMP-1U trong một cuộc duyệt binh ở Kiev vào năm 2001.
Theo các nguồn tin không bảo mật, được biết Gruzia đã đặt mua một số lượng chưa rõ BMP-1U từ Ukraine vào năm 2007 và trước và trong Chiến tranh Nam Osettia (tháng 8/2008), đã có 15 chiếc hiện diện trên lãnh thổ nước này.
Tuy nhiên điểm đáng chú ý là có thể chúng chưa từng tham chiến về phía Gruzia - chúng tôi (Militarnyi) chưa tìm ra bất kỳ thông tin nào đề cập tới điều này.
Và trong các cuộc giao tranh, 14 chiếc BMP-1U đã lọt vào tay người Nga (theo một số nguồn tin thì có thể là cả 15 chiếc).
Những bức ảnh liên quan đã được truyền thông Nga đăng tải lên Internet cho thấy hầu hết chúng được phát hiện tại một căn cứ quân sự ở Gruzia và trong tình trạng tốt.
BMP-1U "Shkval" của Gruzia bị lực lượng Nga thu chiến lợi phẩm vào năm 2008.
Sau đó chúng được người Nga chuyển về nước để nghiên cứu - theo một số báo cáo thì các cuộc thử nghiệm đã được tổ chức ở Moscow.
Cái người Nga quan tâm trên BMP-1U có thể chính là tháp pháo điều khiển từ xa KBA-105 "Shkval" được các chuyên gia Ukraine độc lập phát triển.
Sau khi hiểu rõ tính năng kỹ chiến thuật của "Shkval", người Nga không tái sử dụng chúng mà đưa vào niêm cất. Và cho tới trước khi họ phát động cái gọi là "Chiến dịch quân sự đặc biệt", không có bất kỳ chiếc nào xuất hiện ở Ukraine.
Một bức ảnh cho thấy lính thiết giáp Nga đứng trước chiếc BMP với tháp pháo điều khiển từ xa KBA-105 "Shkval".
Vào giữa tháng 9/2023, những bức ảnh cho thấy lực lượng Nga vận hành BMP-1U "Shkval" ở Ukraine đã được tung lên Internet. Nó được cắt ra từ 1 video tuyên truyền của Bộ Quốc phòng Nga thể hiện việc BMP-1U tham gia quá trình huấn luyện chiến đấu.
Sau đó là một bức ảnh khác cũng đã được đăng tải lên Internet cho thấy lính Nga ngồi trên một chiếc BMP đang di chuyển và mặc dù tháp pháo bị che khuất nhưng khung kim loại giúp tăng cường độ chính xác của pháo tự động đã được phát hiện.
Và nó đây chính là 1 cải tiến quan trọng của KBA-105 "Shkval".
Bức ảnh được đề cập.
Vào tháng 11/2023, đã có các bằng chứng cho thấy lực lượng Ukraine hạ gục chiếc BMP-1U "Shkval" đầu tiên của đối phương ở Avdiivka.
Có thể dễ dàng nhận thấy điểm khác biệt là thay vì pháo tự động 30 mm ZTM-1 do Ukraine phát triển, người Nga đã đưa pháo 2A72 thời Liên Xô vào module này.
Ngoài ra súng phóng lựu tự động 30 mm cùng bệ phóng tên lửa chống tăng có điều khiển (ATGM) Konkurs cũng đã "biến mất". Rất có thể người Nga đã tháo dỡ chúng để đơn giản hóa việc điều khiển - hoặc cũng có thể chúng đã bị phá hủy sau vụ nổ tiêu diệt IFV.
Tháp pháo trên chiếc BMP bị tiêu diệt ở Avdiivka và tháp pháo KBA-105 "Shkval" của BMP-1U.
Vào tháng 2/2024, những bức ảnh về chiếc BMP-1U thứ 2 trong tay lực lượng Nga ở khu vực Donetsk cũng đã được đăng tải lên Internet.
Được biết ảnh được chụp vào nửa cuối tháng đầu năm 2024.
Người Nga đã lắp đặt thêm một số lớp giáp tự chế ở hai bên thân xe và lưới chống máy bay không người lái (UAV/Drone) phía trên tháp pháo. Bằng chứng này cho thấy một số lượng nhất định các khí tài loại này vẫn đang được người Nga sử dụng tích cực.
BMP-1U được người Nga gia cố thêm các lớp giáp tự chế.
"Shkval" hiện đại thế nào?
BMP-1U được Ukraine phát triển từ năm 1990 đến 2000. Những thay đổi chính chủ yếu liên quan tới vũ khí.
Tháp pháo 1 chỗ ngồi cũ của BMP-1 với pháo chính 73mm, súng máy 7,62 mm và bệ phóng ATGM được thay thế bằng Module (mô-đun) KBA-105 "Shkval".
Module (mô-đun) này có thể tùy biến vũ khí giữa pháo tự động 30 mm 2A72/ZTM-1 với cơ số đạn 360 viên và súng máy 7,62 mm PKT hoặc KT-7,62 với cơ số đạn 2500 viên.
KBA-105 còn được trang bị súng phóng lựu tự động 30 mm AG-17/KB-117 với 116 đạn phóng lựu (trong đó có 29 đạn sẵn sàng sử dụng và 87 đạn nữa được đặt trong ba hộp tiếp đạn bổ sung).
"Shkval" cũng được trang bị 2 bệ phóng cho ATGM 9M113 "Konkurs" (ngoài ra có 2 đạn bổ sung trong thân xe). Trọng lượng của IFV sau nâng cấp đã gia tăng đáng kể và khả năng chở quân của BMP-1U cũng đã giảm từ 8 xuống 6.
BMP-1U "Shkval".