Trong lịch sử, y học đã từng ghi nhận những ca bệnh hết sức kỳ lạ, hy hữu đến không thể tin nổi. Giống như trường hợp trong báo cáo mới công bố trên tạp chí New England Journal of Medicine.
Chuyện xảy ra từ năm 2018. Khi đó, người phụ nữ 25 tuổi đã phải nhập viện trong tình trạng hết sức nguy kịch. Cô đã quá yếu, chóng mặt, thở gấp. Nhưng điều khiến các bác sĩ lo ngại nhất là vì toàn thân cô chuyển thành màu xanh lam, theo đúng nghĩa đen.
"Cô ấy thực sự xanh luôn," - Otis Warren, một chuyên gia cấp cứu tại Rhode Island cho biết. Da và móng tay của bệnh nhân chuyển thành màu xám xanh - dấu hiệu cho thấy cơ thể đang không tiếp nhận đủ oxy, trong khi máu thì tối đen.
Nguyên nhân bắt nguồn từ một trận đau răng
May mắn thay, các bác sĩ tại bệnh viện đủ kinh nghiệm để biết được đây chính xác là bệnh gì. Nó được gọi là methemoglobinemia - hiện tượng hết sức hiếm gặp và có thể gây nguy hiểm chết người.
Hiện tượng này xảy ra khi các nguyên tố sắt hóa trị II trong hemoglobin (chất tạo ra màu đỏ của hồng cầu) chuyển thành sắt hóa trị III. Hemoglobin lúc này sẽ chuyển thành methemoglobin, không còn khả năng vận chuyển oxy.
Và khi methemoglobin trong hồng cầu lớn hơn 1%, nó sẽ tạo ra methemoglobinemia. Da thiếu oxy sẽ chuyển thành màu xanh, môi tím, trong khi máu có màu chocolate sữa.
Thuốc có chứa benzocaine, một hóa chất phổ biến trong rất nhiều loại thuốc tê và giảm đau không cần kê đơn. Nhiều bác sĩ sử dụng benzocaine để gây tê khi khám tai mũi họng. Tuy nhiên theo FDA thì tính từ năm 1971 đến nay, đã có 400 trường hợp mắc methemoglobinemia được ghi nhận có liên quan đến hóa chất này.
Theo bản báo cáo, ngay buổi sáng thức dậy sau khi dùng thuốc, người phụ nữ đã cảm thấy hơi thở không được đều. Và khi nhìn vào gương, cô lập tức chạy đến phòng cấp cứu, vì toàn bộ da dẻ của mình đã hóa thành màu xanh.
"Tôi xanh hết rồi," - bệnh nhân chỉ kịp nói như vậy khi chạm mặt bác sĩ. Ngay cả các mẫu máu của cô cũng chuyển thành màu nâu đậm.
Trong cả sự nghiệp, đây mới lần thứ 2 Warren được tiếp xúc với một bệnh nhân mắc Methemoglobinemia, và lần nào cũng để lại ấn tượng rất sâu sắc. "Nó thậm chí còn gây ám ảnh," - anh cho biết.
Sau khi xác định nguyên nhân đến từ benzocaine, các bác sĩ đã ngay lập tức truyền methylene xanh để giải độc cho bệnh nhân. Hóa chất này có tác dụng chuyển hemoglobin về dạng cũ, phục hồi khả năng vận chuyển oxy của nó.
Mẫu máu của bệnh nhân
Theo Warren, bệnh nhân cũng đã hết sức may mắn. Kết quả khám nghiệm cho thấy 44% lượng hemoglobin trong máu của người này đã bị ảnh hưởng, mà chỉ cần hơn 50% là có nguy cơ trụy tim, gây hôn mê sâu và dễ tử vong.
Hóa chất giảm đau phổ biến mà lại chứa nhiều rủi ro
Năm 2018, FDA đã cảnh báo về sự nguy hiểm của benzocaine, trong đó nêu rằng họ xác nhận 119 trường hợp trong 10 năm qua bị methemoglobinemia. Hầu hết đều rất nghiêm trọng, cần được điều trị khẩn cấp. Trong đó có 4 trường hợp với 1 trẻ em tử vong.
Paul Karason - một người mắc methemoglobinemia
FDA cảnh báo rằng các loại thuốc giảm đau có chứa benzocaine không nên được dùng cho trẻ em dưới 2 tuổi. "Loại thuốc này có rủi ro rất cao, và cũng không đem lại nhiều lợi ích đối với những cơn đau răng," - trích trong báo cáo của FDA.
Không rõ bệnh nhân trong báo cáo sử dụng liều lượng benzocaine như thế nào, nhưng Warren cho biết chỉ cần một lượng nhỏ thôi cũng có thể gây nguy hiểm với những người mẫn cảm.
"Đây là loại thuốc rất thường gặp, nhiều người sử dụng mà không có vấn đề gì. Nhưng với những người mẫn cảm, chúng ta chẳng biết điều gì sẽ xảy ra."
Tham khảo: Science Alert, ABC Science