Võ Tắc Thiên (17/2/624 - 16/2/705), thường gọi Võ hậu, là vị nữ Hoàng đế duy nhất trong lịch sử Trung Quốc, cai trị triều đại Võ Chu (690 - 705).
Trong 15 năm cai trị với tôn hiệu Thánh Thần Hoàng đế, Võ Tắc Thiên mở mang lãnh thổ Trung Quốc, vươn sang Trung Á, hoàn thành cuộc chinh phục bán đảo Triều Tiên.
Nội địa khuyến khích phát triển Phật giáo, tập trung phát triển kinh tế - xã hội, duy trì sự ổn định trong nước.
Võ Tắc Thiên ra tay giết chính con đẻ để bảo vệ quyền lực.
Thân thế
Võ Tắc Thiên có tên thật là Võ Chiếu, cha bà là Võ Sĩ Hoạch, xuất thân trong một gia đình quý tộc danh tiếng ở Sơn Tây. Còn mẹ là Thứ phu nhân Dương thị, xuất thân từ gia đình quý tộc hoàng gia nhà Tuỳ.
Năm 637, Võ thị được Đường Thái Tông triệu vào cung, phong làm Tài nhân. Tuy có vài lần được ngự hạnh, nhưng nói chung là không được Đường Thái Tông sủng ái. Năm 649, Đường Thái Tông qua đời.
Thái tử Lý Trị lên nối ngôi, tức Đường Cao Tông, lúc này Võ Tài nhân do không sinh được con, nên phải vào tu ở Cảm Nghiệp tự.
Trước kia Cao Tông còn làm Hoàng Thái tử đã thầm yêu bà. Đến năm 652, nhân ngày giỗ của Thái Tông, Cao Tông đến Cảm Nghiệp tự và tình cờ gặp lại bà, hai người ôn lại tình cũ và còn nảy ý rước bà về cung.
Từ khi vào cung ra, Võ thị ra sức lấy lòng Cao Tông và Vương Hoàng hậu. Năm 652, Võ thị sinh con trai đầu lòng là Lý Hoằng, hoàng tử thứ năm của Cao Tông và được phong làm Võ Chiêu Nghi.
Ra tay giết con, mưa hại Vương Hoàng hậu
Tháng Giêng năm 654, Võ Chiêu nghi hạ sinh An Định Công chúa. Đường Cao Tông rất yêu thương công chúa này.
Vì muốn hãm hại Vương Hoàng hậu, Võ Chiêu nghi nhân một lần Hoàng hậu tới thăm công chúa, đợi lúc Hoàng hậu ra về, bà liền đóng hết cửa rèm, rồi bóp mũi giết chết công chúa.
Sau đó mua chuộc các cung nhân, bắt họ khai rằng việc này là do Vương Hoàng hậu ra tay. Đường Cao Tông tin là thật, từ đó, ông nảy ý phế hậu, đưa Võ Chiêu nghi lên thay.
Năm 27/11655, Đường Cao Tông ra chỉ phế truất Vương Hoàng hậu, lập Võ Chiêu nghi làm Hoàng hậu. Năm 656, đại thần Hứa Kính Tông lại dâng sớ xin thay luôn ngôi Hoàng thái tử.
Tháng 2/656, Cao Tông phong cho Đại vương Lý Hoằng, con trai trưởng của Hoàng hậu làm Hoàng thái tử, giáng Thái tử Lý Trung làm Lương vương.
Người đàn bà quyền lực nhất trong lịch sử Trung Hoa không từ thủ đoạn để có vương quyền.
Tháng 9/674, Cao Tông đổi xưng là Thiên Hoàng, lập Võ Hoàng hậu làm Thiên hậu. Bấy giờ, mỗi khi Cao Tông lên triều giải quyết chính sự, Võ Hoàng hậu đều đứng sau rèm để cùng nghe việc, và hầu hết việc trong triều đều do Võ hậu quyết đoán.
Cũng trong thời gian đó, Thiên hoàng bị bệnh đau đầu rất nặng do uống phải nhiều tiên đơn pha sẵn độc dược mà Thiên hậu dâng lên. Vì vậy, ông không thể quản lý triều chính, quyền hành trong triều lọt vào tay Thiên hậu.
Cái chết của con trai Lý Hoằng
Thiên hoàng sức khỏe ngày càng suy yếu, có ý nhường ngôi cho Thái tử Lý Hoằng, nhưng Thiên hậu không đồng tình. Về phần mình, Thái tử không hài lòng việc Thiên hậu nắm quyền, muốn đoạt lại quyền lực.
Năm 675, Thái tử cùng Thiên hoàng và Thiên hậu dự yến ở Hợp Bích cung thì đột ngột qua đời khi chỉ mới 28 tuổi. Trong triều có lời đồn rằng, cái chết này là do Thiên hậu hạ độc. Sau đó, Thiên hoàng ra chỉ Lập Hoàng lục tử là Ung vương Lý Hiền làm Thái tử.
Ung vương Lý Hiền là con của Hàn Quốc phu nhân Võ Thuận, tức chị ruột của Thiên hậu. Khi Lý Hiền còn chưa biết đi thì Hàn Quốc phu nhân chết, nên Thiên hậu nhận nuôi.
Vu tội Lý Hiền, lần 3 giết con
Thái tử Lý Hiền tuy là người hiền minh, nhưng là do Hàn Quốc phu nhân sinh ra nên không được lòng Thiên Hậu.
Năm 680, Minh Sùng Nghiễm, một trong những người tình của Võ Tắc Thiên bị cuồng bạo đánh giết, Thiên hậu nghi ngờ là do Thái tử Lý Hiền làm, nên càng sinh ghét.
Không lâu sau, phe cánh của Thiên hậu tố cáo Thái tử Lý Hiền mưu đồ bất chính. Thiên hoàng sai điều tra, lục soát thì tìm thấy trong phủ Thái tử có rất nhiều binh khí.
Tháng 10/861, Thiên Hậu hạ lệnh phế Thái tử, đày ra Ba Thục, lập Anh vương Lý Triết làm Thái tử, đổi tên thành Lý Hiển. Chẳng bao lâu sau, Võ Tắc Thiên phái tướng quân Khâu Thần Tích tới nơi Lý Hiền bị giam giữ, ép Lý Hiền phải tự sát.
Năm Tự Thánh, Võ Tắc Thiên mời văn võ bá quan trong triều tới điện Càn Nguyên, tuyên bố phế truất Đường Trung Tông Lý Triết, lập đứa con thứ 4 của bà là Lý Đán thành Hoàng đế Đường Duệ Tông.
Đường Duệ Tông chứng kiến thảm cảnh của những người anh trai liền chủ động thỉnh cầu mẫu hậu thay mình thiết triều.
Tới khi đăng cơ, bàn tay Võ Tắc Thiên nhuốm máu của vô số người.
Sau khi Võ Tắc Thiên nắm hết quyền binh trong tay, quan lại trong triều khởi binh phản đối, Võ Tắc Thiên liền dùng tài nắm binh của mình, nhanh chóng tiêu diệt toàn bộ những người tham gia vào cuộc binh biến.
Đầu năm 690, Võ Tắc Thiên chính thức xưng đế, trở thành nữ Hoàng đế duy nhất trong lịch sử Trung Hoa.