Business Insider ngày 1/7 đưa tin, ông Mark Rutte - một người chỉ trích gay gắt Tổng thống Nga Vladimir Putin - sẽ tiếp quản vị trí Tổng thư ký NATO vào ngày 1/10/2024, chấm dứt thời kỳ nắm quyền lãnh đạo liên minh kéo dài hàng thập kỷ của của ông Jens Stoltenberg.
Ông Rutte, 57 tuổi - Thủ tướng tại nhiệm lâu nhất của Hà Lan - sẽ lên nắm quyền lãnh đạo NATO vào thời điểm quan trọng và hỗn loạn của liên minh, khi cuộc bầu cử Mỹ sắp diễn ra vào tháng 11 tới và các cuộc xung đột ở Ukraine và Gaza vẫn đang tiếp diễn.
Thủ tướng Hà Lan Mark Rutte và Tổng thống Mỹ lúc bấy giờ Donald Trump tại Nhà Trắng vào ngày 18/7/2019. Ảnh: Getty
Philippe Dickinson - Phó giám đốc Sáng kiến An ninh xuyên Đại Tây Dương tại Trung tâm Chiến lược và An ninh Scowcroft thuộc Hội đồng Đại Tây Dương - cho biết, ông Rutte xuất hiện "đúng lúc khó khăn".
Ông Rutte sẽ phải đối mặt với việc tăng cường phòng thủ và răn đe trong toàn liên minh trước một nước Nga đối địch, "giúp Ukraine đánh bại Nga và chào đón Kiev gia nhập liên minh, đồng thời thiết lập vai trò của NATO trong việc đối phó với thách thức ngày càng tăng do Trung Quốc tạo ra", Dickinson nói.
"Đồng thời phát triển liên minh để theo kịp sự thay đổi công nghệ với tốc độ nhanh chóng, không bỏ qua các trách nhiệm quản lý khủng hoảng và chống khủng bố của NATO".
Đó là chưa kể đến cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ sắp tới, diễn ra chỉ 1 tháng sau khi ông Rutte nhậm chức, Dickinson nói thêm.
Tuy nhiên, theo Politico, chính trị gia Hà Lan Rutte thân thuộc với ông Trump, thậm chí ông Rutte còn được mệnh danh là "người tỉ tê với ông Trump" sau khi xoa dịu thành công cựu Tổng thống Mỹ trong một hội nghị NATO vào năm 2018.
Năm đó, ông đã Trump cảnh báo rằng Mỹ sẽ "đi theo con đường riêng" nếu các quốc gia thành viên khác không bắt đầu chi nhiều hơn cho quân đội của họ. Sau một vài khoảnh khắc căng thẳng, ông Rutte được cho là đã "cứu vãn" tình hình bằng cách nói với ông Trump rằng chi tiêu của các nước khác đã tăng lên, và trên thực tế, ông Trump đã nói lời cảm ơn.
Rachel Rizzo - một học giả tại Trung tâm Châu Âu của Hội đồng Đại Tây Dương - cho biết, kinh nghiệm và tính cách của ông Rutte giờ đây có thể là chìa khóa cho một NATO "chống Trump" (Trump-proofing) nếu ông Trump giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ tháng 11 tới.
"Ông ấy [Rutte] được coi là người nhẹ nhàng, điềm tĩnh và tự chủ. Ông ấy biết cách xử sự giữa những cái tôi lớn. Ông ấy đã từng làm việc với ông Trump trước đây (thậm chí đôi khi còn ca ngợi ông Trump) và ông ấy [Rutte] hiểu sự cần thiết của các đồng minh châu Âu để tăng cường chia sẻ gánh nặng an ninh châu Âu", Rizzo nói.
Michael O'Hanlo - thành viên cấp cao và giám đốc nghiên cứu về chính sách đối ngoại tại Viện nghiên cứu Brookings có trụ sở tại Washington - nói với Business Insider rằng, ông Rutte là "người xây dựng sự đồng thuận" và là "người có thành tích cải thiện nỗ lực chia sẻ gánh nặng quốc phòng của đất nước mình".
Theo Business Insider, ông Rutte cũng là người ủng hộ nhiệt thành cho Ukraine và là nhân tố chính thúc đẩy viện trợ quân sự của châu Âu cho Kiev kể từ khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt vào tháng 2/2022.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và Thủ tướng Hà Lan Mark Rutte. Ảnh: Getty
Tuy nhiên, theo Reuters, Thủ tướng Rutte bị ảnh hưởng bởi vụ bắn rơi máy bay MH17 của hãng hàng không Malaysia Airlines ở miền đông Ukraine ngày 17/7/2014, khiến toàn bộ 298 hành khách và phi hành đoàn thiệt mạng (trong đó có 196 công dân Hà Lan).
Vào tháng 11/2022, tòa án tại Hà Lan đưa ra phán quyết cho rằng máy bay MH17 bị bắn rơi bởi tên lửa do Nga sản xuất, phóng lên từ khu vực ở miền đông Ukraine nơi có lực lượng ly khai thân Nga.
Ông Rutte cũng từng nói về Tổng thống Nga Putin vào năm 2022 rằng: "Ông ấy sẽ không dừng lại ở Ukraine nếu chúng tôi không ngăn ông ấy ngay bây giờ. Cuộc chiến này lớn hơn chính Ukraine".