Theo Phnom Penh Post, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị hôm 11/10 vừa qua đã bắt đầu chuyến thăm chính thức Campuchia, thuộc khuôn khổ chuyến công du 4 quốc gia Đông Nam Á gồm Campuchia, Malaysia, Lào, và Thái Lan.
Theo kế hoạch, ông Vương sẽ gặp gỡ Thủ tướng Campuchia Hun Sen cùng các quan chức cấp cao khác của Campuchia như Phó Thủ tướng Hor Namhong và Ngoại trưởng Prak Sokhonn.
Báo Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng (SCMP - Hồng Kông) cho biết, chuyến thăm này là dấu hiệu cho thấy hai nước đang thắt chặt mối quan hệ song phương, nhưng nó cũng diễn ra trong thời điểm khá nhạy cảm.
Trung Quốc là nhà đầu tư trực tiếp nước ngoài lớn nhất của Campuchia, đồng thời là đối tác thương mại hàng đầu và chủ nợ của 46% trong tổng khối nợ nước ngoài 7,9 tỉ USD của Campuchia. Việc Trung Quốc gia tăng hiện diện ở Campuchia đã khiến Phnom Penh phải đứng giữa cuộc đối đầu của hai cường quốc Mỹ-Trung Quốc.
Tháng trước, Washington đã ban bố lệnh trừng phạt đối với tập đoàn địa ốc Union Development Group (UDG) thuộc sở hữu của Trung Quốc, đơn vị đầu tư cho dự án mở tuyến đường ven biển dài 440km phục vụ mục đích du lịch ở Campuchia. Tuy nhiên, Mỹ cho rằng tuyến đường này có thể được sử dụng để Trung Quốc hiện diện quân sự, trong khi đe dọa đến môi trường và nơi an cư của người dân.
Sau đó không lâu, Campuchia đã tiến hành phá dỡ một tòa nhà do Mỹ xây dựng ở quân cảng chiến lược Ream tại Vịnh Thái Lan, trong khi tiếp nhận thêm một loạt các khoản hỗ trợ quân sự mới từ Trung Quốc.
Những động thái này đã khiến Mỹ trực tiếp bày tỏ lo ngại rằng "việc phá dỡ cơ sở quân sự này có thể gắn liền với kế hoạch của chính phủ Campuchia về việc lưu trữ các tài sản và nhân viên quân sự của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa tại căn cứ hải quân Ream"; đồng thời yêu cầu chính phủ Campuchia đưa ra lời giải thích.
Về phía Campuchia, Văn phòng Thủ tướng và Bộ Quốc phòng nước này đã bác bỏ những nghi ngại của Washington.
Thủ tướng Hun Sen đã đích thân lên tiếng giải thích rằng "Campuchia không cho phép bất cứ nước nào sử dụng căn cứ quân sự trên lãnh thổ của mình. Đây là hành động trái với Hiến pháp. Tôi xin nhấn mạnh rằng Campuchia là một quốc gia độc lập và có chủ quyền, và chúng tôi không liên kết với bất cứ bên nào để chống lại bên khác, và cũng không cho phép quân đội nước ngoài đồn trú trong lãnh thổ của mình hay tại các căn cứ quân sự của chúng tôi".
Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị tiếp đón Thủ tướng Hun Sen tại Bắc Kinh ngày 5/2/2020. Ảnh: Tân Hoa Xã
Trung Quốc đang thách thức Mỹ hay "chỉ là sự trùng hợp"?
Phnom Penh Post trích dẫn thông cáo của Bộ Ngoại giao Campuchia cho biết, những chủ đề được thảo luận trong chuyến thăm của ông Vương Nghị tại Campuchia bao gồm mối quan hệ song phương của hai nước và những vấn đề trong khu vực, những vấn đề quốc tế được cả hai nước quan tâm.
Hai bên dự kiến sẽ ký kết 3 văn bản, trong đó bao gồm bản Thỏa thuận Thương mại Tự do Campuchia-Trung Quốc (CCFTA) được Phnom Penh mong đợi trong bối cảnh EU gia tăng sức ép cấm vận.
Ông Chheang Vannarith, Chủ tịch Viện Tầm nhìn châu Á, nhận định với SCMP rằng việc Ngoại trưởng Vương Nghị đến thăm Campuchia đầu tiên trong chuyến công du 4 nước đã cho thấy Phnom Penh là "người bạn được Trung Quốc tin tưởng nhất tại châu Á".
Bên cạnh đó, chuyến thăm của ông Vương cũng được cho là nhằm "thách thức" những áp lực của Washington đối với Phnom Penh, trong bối cảnh nước Mỹ đang tập trung sự chú ý vào cuộc bầu cử Tổng thống.
"Campuchia đang xích lại gần hơn và tin tưởng Trung Quốc hơn, nhưng nước này vẫn mở cửa đối với Mỹ. Nhưng đối với Trung Quốc, đây là một cơ hội để tiến xa hơn trong mối quan hệ với Campuchia. Mỹ càng gia tăng áp lực, Trung Quốc sẽ càng tiến xa hơn", chuyên gia Vannarith nhận định.
Ông Sun Kim, một giảng viên về quan hệ quốc tế tại trường Đại học Pannasastra, Campuchia, cho rằng Mỹ và Trung Quốc đều đang nỗ lực thúc đẩy mối quan hệ với Campuchia trước khi nước này trở thành Chủ tịch luân phiên của ASEAN vào năm 2022.
Theo ông Kim, chuyến đi của ông Vương Nghị cho thấy Trung Quốc muốn tái khẳng định rằng nước này vẫn đang tiếp tục ủng hộ Campuchia, khu vực sông Mekong và ASEAN, đồng thời cũng là cơ hội để Bắc Kinh thảo luận về việc hỗ trợ Campuchia phục hồi hậu đại dịch và cung cấp vaccine COVID-19.
Trong khi đó, ông Kin Phea, Giám đốc Học viện Hoàng gia thuộc Viện Quan hệ Quốc tế Campuchia khẳng định rằng chuyến thăm của ông Vương không phải do lo ngại của Mỹ về cơ sở bị phá dỡ ở quân cảng Ream, mà chỉ là "một sự trùng hợp", theo Phnom Penh Post.
Mời quý độc giả theo dõi chúng tôi trên MXH Lotus: