Dự án cơ sở hạ tầng
Ở vùng ngoại ô phía bắc của thủ đô Viêng Chăn của Lào, một nhà ga đường sắt mới với mái cong truyền thống dường như đang gửi đi một thông điệp tích cực: đất nước này đang trên đà phát triển.
Tuyến đường sắt do Trung Quốc xây dựng trị giá gần 6 tỷ USD đã kết nối Lào – một quốc gia nhỏ trong khu vực – với Trung Quốc, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Lào hy vọng tuyến đường sắt sẽ mang lại việc làm mới và đầu tư nước ngoài, đồng thời cũng là sự chuyển đổi cho quốc gia không giáp biển duy nhất ở Đông Nam Á.
Tuyến đường sắt trải dài khoảng 1.035km từ Viêng Chăn đến Côn Minh - thủ phủ của tỉnh Vân Nam, vùng đang phát triển nhanh ở phía tây nam Trung Quốc. Đây là chặng đầu tiên của tuyến liên kết xuyên Á mà các nhà hoạch định chính sách ở Bắc Kinh từ lâu đã hình dung sẽ mở rộng mạng lưới đường sắt của Trung Quốc tới Đông Nam Á. Khu vực này hiện rất quan trọng với chương trình nghị sự ngoại giao và kinh tế của nước này.
Từ Đông Nam Á đến Trung Âu và Châu Phi, ngoại giao đường sắt là một phần quan trọng trong kế hoạch đầu tư cơ sở hạ tầng toàn cầu của Trung Quốc, Sáng kiến Vành đai và Con đường. Bắc Kinh coi đây là một mô hình thay thế để phát triển kinh tế, đặc biệt là ở các nước đang phát triển có mức sống thấp và thiếu cơ sở hạ tầng.
Trung Quốc có nhiều kinh nghiệm trong việc xây dựng đường sắt – tính đến cuối năm ngoái, nước này đã có khoảng 155.000 km đường sắt. Trong đó bao gồm 42.000 km đường sắt cao tốc – nhiều nhất thế giới.
Do đó, việc xây dựng đường sắt đã trở thành ưu tiên hàng đầu trong chương trình nghị sự của Bắc Kinh kể từ khi nước này công bố sáng kiến Vành đai Con đường trị giá hàng tỷ USD vào năm 2013 - theo Yu Hong, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Đông Á thuộc Đại học Quốc gia Singapore.
Ông Yu nói: “Cốt lõi của Vành đai Con đường là sự kết nối và Trung Quốc có một những cơ sở hạ tầng đường sắt tốt nhất thế giới”.
Dự án trọng điểm
Tuyến đường sắt Trung Quốc-Lào được công bố vào năm 2010 và việc xây dựng bắt đầu vào cuối năm 2015, tuyến đường này được đưa vào vận hành 6 năm sau đó. Nó được coi là một dự án tiêu biểu thuộc Vành đai Con đường.
Tuyến đường sắt có một đoạn xuyên qua những ngọn núi và cánh rừng lớn ở phía bắc Lào. Các công nhân và kỹ sư Trung Quốc đã phải đào 167 đường hầm và xây dựng 301 cây cầu để biến tuyến đường sắt thành hiện thực.
Trung Quốc cung cấp gần như tất cả mọi thứ - hầu hết các khoản vay, công nghệ, toa tàu, hệ thống bán vé, mạng không dây và thậm chí cả đào tạo cho các tiếp viên Lào.
Trong khi nhiều dự án Vành đai Con đường trên khắp thế giới phải dừng lại khi đại dịch Covid-19 bắt đầu vào năm 2020, tuyến đường sắt Trung Quốc-Lào vẫn là tuyến đầu tiên được tiếp tục xây dựng để sẵn sàng mở cửa vào tháng 12/2021.
Ông Yu nói rằng việc khánh thành tuyến đường sắt này rất quan trọng đối với Bắc Kinh. Ông nói: “Tuyến đường sắt Trung Quốc-Lào là minh chứng cho thấy Vành đai Con đường vẫn đi đúng hướng. Đã có rất nhiều suy đoán rằng dự án sẽ chậm lại vì đại dịch Covid-19 và môi trường địa chính trị toàn cầu đang thay đổi, nhưng thực tế không phải vậy”.
Trong khi đó, sau nhiều năm trì hoãn, Indonesia vừa khai trương tuyến đường sắt cao tốc đầu tiên - một dự án Vành đai Con đường khác, với mức đầu tư 7,3 tỷ USD. Tuyến đường sắt dài 142 km nối thủ đô Jakarta với Bandung ở tỉnh Tây Java. Đây là tuyến đường sắt cao tốc đầu tiên ở Đông Nam Á – có tốc độ tối đa 350km/h – và bắt đầu hoạt động vào đầu tháng này.
Ông Yu cho biết Bắc Kinh coi cả hai dự án này là những câu chuyện điển hình mà họ có thể sử dụng để đưa Vành đai Con đường tới gần hơn với các nước Đông Nam Á và hơn thế nữa.
Indonesia đã bắt đầu có cuộc thảo luận về việc mở rộng tuyến đường sắt tới Surabaya, một thành phố cảng ở tỉnh Đông Java. Thái Lan cũng đã bắt đầu đàm phán với Lào về tiềm năng phát triển tuyến đường sắt Trung Quốc-Lào-Thái Lan.
Bắc Kinh cũng đang đàm phán với Nepal về một dự án đường sắt xuyên biên giới nối Shigatse ở Tây Tạng với thủ đô Kathmandu của Nepal - một liên kết mà các nhà lãnh đạo Nepal hy vọng sẽ mở ra các tuyến xuất khẩu của quốc gia không giáp biển này sang Trung Quốc.
Cải thiện cuộc sống
Đối với nhiều người dân Lào, tuyến đường sắt mới đã thay đổi cuộc sống của họ. Trước đây, tuyến đường sắt duy nhất của cả nước là tuyến đường dài 7km ở phía Nam, do Pháp xây dựng từ những năm 1890 để vận chuyển vàng, gỗ qua Campuchia sang Pháp. Nó đóng cửa vào những năm 1940.
Người dân địa phương hiện nay đã có thể sử dụng các chuyến tàu hỏa chậm hơn kể từ tháng 4 năm ngoái – họ di chuyển với tốc độ 120km/h nhưng có nhiều điểm dừng hơn.
Theo dữ liệu chính thức của Trung Quốc, tuyến đường sắt đã ghi nhận hơn 20,9 triệu chuyến hành khách tính đến đầu tháng 9, với hơn 25,36 triệu tấn hàng hóa được vận chuyển.
Mayvong Sayatham, người làm việc cho một tổ chức phi chính phủ và thường đi tàu từ Viêng Chăn đến Luang Prabang – hành trình dài 338km chỉ mất chưa đầy 2 giờ, cho biết: “Nó nhanh hơn và an toàn hơn. Trước đây tôi mất 6 giờ trên xe buýt. Tàu luôn chật kín khách".
Sayatham nói: “Lào chưa bao giờ có tàu hỏa và chuyến tàu mới đã chứng minh rằng nó giúp ích rất nhiều về mặt hậu cần”.
Tại Viêng Chăn, du khách nước ngoài đã dần quay trở lại các quán cà phê và chợ đêm của thành phố.
Đối với các nhà đầu tư Trung Quốc như Liu Yongde, 47 tuổi, Lào mang đến cơ hội kinh doanh và sự thay đổi tích cực.
Liu, đến từ tỉnh Tứ Xuyên ở phía tây nam Trung Quốc, đã đầu tư 500.000 nhân dân tệ (68.400 USD) vào một trang trại sầu riêng cách Viêng Chăn khoảng 85 km. Liu và các đối tác kinh doanh của ông đã đầu tư vào cầu đường để tiếp cận các cánh đồng.
Kế hoạch của ông là bán trái cây tại Trung Quốc. “Chi phí lao động ở đây rất thấp – chỉ 2.500 nhân dân tệ cho mỗi lao động mỗi tháng. Nhưng ở Trung Quốc, tôi khó có thể thuê được một công nhân với mức lương 7.000 nhân dân tệ một tháng”, ông nói.
“Tôi dự định đưa 2 con trai sang Lào sau khi chúng tốt nghiệp đại học”, ông nói thêm. “Những người trẻ ở Trung Quốc rất khó kiếm được một công việc thích hợp, nhưng ở đây mọi thứ ít căng thẳng hơn và có nhiều cơ hội kiếm tiền”.