Sau cái chết của George Floyd - nạn nhân người Mỹ gốc Phi thiệt mạng dưới cái ghì gối kéo dài hơn 8 phút của cảnh sát hồi cuối tháng 5/2020, câu chuyện phân biệt chủng tộc tại các nước phương Tây đang trở thành vấn đề được quan tâm hơn bao giờ hết.
Các cuộc biểu tình lan rộng, một mặt đòi lại công bằng cho Floyd, mặt khác để phản đối sự phân biệt đối xử mà người da màu đang phải chịu đựng, đặc biệt là trong hệ thống hành pháp của Mỹ.
Và mới đây, một nghiên cứu đã chỉ ra bằng chứng cho thấy có một sự thiên vị rất lớn về sắc tộc trong các chính sách tại Mỹ. Theo đó, trong số các vụ nghi phạm thiệt mạng dưới tay cảnh sát, tỉ lệ người da màu là cao hơn hẳn.
George Floyd
Cụ thể, nghiên cứu được công bố trên tạp chí PLOS One cho biết hiện tại chưa có bất kỳ quốc gia nào sở hữu hệ thống theo dõi những trường hợp tử vong vì cảnh sát.
Tuy nhiên, người ta vẫn có cách để tính toán ra con số cuối cùng, dựa trên dữ liệu y tế được công bố.
Theo như phân tích, trong giai đoạn 2013 - 2017, tỉ lệ trung bình người da màu tại Mỹ thiệt mạng vì cảnh sát cao gấp 3,23 lần so với người da trắng.
Số liệu được lấy từ Fatal Encounters - hệ thống có vai trò xác nhận những cái chết liên quan đến cảnh sát, thông qua các phương tiện truyền thông.
Phát hiện này trùng khớp với nhiều nghiên cứu khác, và cho thấy một hiện thực đáng lo ngại.
Trước đó, một số nghiên cứu sử dụng cùng nguồn dữ liệu này cho thấy tỉ lệ 1:1000 người da màu có nguy cơ tử vong vì cảnh sát ở một thời điểm trong đời.
Trên thực tế trong giai đoạn 2012 - 2018, số thanh niên da màu trên 20 tuổi qua đời vì cảnh sát còn nhiều hơn tiểu đường, viêm phổi, viêm hô hấp cấp hoặc tai biến mạch máu não.
"Trong bối cảnh cái chết của George Floyd dưới tay cảnh sát Minneapolis cùng làn sóng biểu tình lan rộng, số liệu về các ca tử vong liên quan đến cảnh sát trở nên cực kỳ quan trọng," - tác giả nghiên cứu cho biết.
Sự phân biệt kinh khủng ở nhiều khu vực
Để có được kết quả này, các chuyên gia đã sử dụng một mô hình phức tạp, đánh giá tỉ lệ tử vong do xung đột với cảnh sát ở mọi khu vực có Thống kê đô thị (MSA) tại Mỹ.
Sau khi so sánh kết quả, họ nhận thấy người da màu dễ thiệt mạng hơn trên phạm vi toàn quốc. Tuy nhiên, ở một số khu vực, sự phân biệt còn kinh khủng hơn rất nhiều.
Như tại Chicago, tỉ lệ người da màu thiệt mạng vì cảnh sát cao hơn người da trắng đến 650%. Tại Atlanta, tỉ lệ là 180%. Đặc biệt, các khu vực phía Tây và Nam cao hơn vùng Trung Tây và Đông Bắc.
"Rủi ro tử vong vì xung đột với cảnh sát khác biệt rất rõ theo từng khu vực. Một số thành phố có tỉ lệ cao hơn gấp 9 lần. Điều này giải thích tại sao các cuộc tuần hành có thể lan rộng đến vậy."
Các chuyên gia cho biết kết quả nghiên cứu vẫn còn giới hạn. Bởi lẽ, không phải tất cả những trường hợp tử vong đều được ghi nhận trên giấy tờ.
Nhiều trường hợp thì không đề cập đến sắc tộc hay chủng tộc. Tuy nhiên, số liệu từ Fatal Encounter hiện tại vẫn là toàn diện nhất, thậm chí còn hơn cả Cục Thống kê Tư Pháp và FBI.