Nhiều nhà khoa học, nhà tâm lý học đã nhất trí chỉ ra rằng: Cha mẹ là nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến sự thành công của con cái. Vậy cha mẹ có thể nuôi dạy con thành công có điểm gì chung?
Ảnh minh họa
1. Họ có thẩm quyền, nhưng không độc tài hay quá khoan dung
Nhà tâm lý học phát triển của Đại học California, Berkeley, nhận thấy rằng phương pháp giáo dục của cha mẹ nói chung có thể được chia thành ba loại:
Kiểu dễ dãi: Cha mẹ có xu hướng không trừng phạt và chấp nhận mọi điều tốt hay xấu; Độc đoán: Cha mẹ có xu hướng định hình và kiểm soát hành vi của con mình dựa trên một bộ tiêu chuẩn hành vi; Có thẩm quyền: Cha mẹ có xu hướng hướng dẫn con cái một cách hợp lý.
Lý tưởng nhất là kiểu người có thẩm quyền. Trẻ em lớn lên trong một môi trường tôn trọng, có quy tắc nhưng không cảm thấy bị áp lực hay ngột ngạt.
2. Họ có trình độ học vấn cao hơn
Một nghiên cứu năm 2014 của nhà tâm lý học Sandra tại Đại học Michigan cho thấy, cha mẹ có trình độ học vấn cao có nhiều khả năng nuôi dạy những đứa trẻ có trình độ học vấn cao hơn. Một nghiên cứu khác theo dõi 14.000 trẻ mẫu giáo trong nhiều năm cho thấy con của những bà mẹ ở tuổi vị thành niên (từ 18 tuổi trở xuống) ít có khả năng hoàn thành bậc trung học hoặc đại học hơn những đứa trẻ khác.
3. Họ có địa vị kinh tế xã hội cao hơn
Bằng chứng cho thấy thu nhập của cha mẹ càng cao thì thành tích của trẻ em càng tốt, bởi vì ngoài việc đầu tư nhiều hơn vào giáo dục, bản thân tình trạng kinh tế xã hội sẽ ảnh hưởng đến trình độ học vấn và thành tích trong tương lai của trẻ em.
4. Các bà mẹ là phụ nữ đi làm
Nghiên cứu của Trường Kinh doanh Harvard cho thấy các bà mẹ làm việc bên ngoài nhà rất có lợi cho sự phát triển của con cái. Những cô gái lớn lên trong kiểu gia đình này có xu hướng học tập ở trường lâu hơn, đảm nhận những vai trò quan trọng hơn trong xã hội trong tương lai và kiếm được nhiều tiền hơn 23% so với những bạn cùng trang lứa có mẹ là nội trợ.
Con trai có xu hướng đảm nhận nhiều trách nhiệm gia đình hơn, nghiên cứu cho thấy chúng dành thêm 7,5 giờ mỗi tuần để chăm sóc con cái và thêm 25 phút làm việc nhà.
5. Họ có tâm trạng vui vẻ và hiếm khi tỏ ra căng thẳng
Nghiên cứu cho thấy rằng nếu người bạn đời của bạn vui vẻ và lạc quan thì tâm trạng vui vẻ của họ cũng sẽ mang lại cho bạn niềm vui; nếu họ buồn bã, tâm trạng này cũng sẽ truyền sang bạn. Vì vậy, nếu cha mẹ thường xuyên tỏ ra mệt mỏi hoặc thất vọng, cảm xúc này cũng sẽ ảnh hưởng đến con cái họ.
Tác giả Brigid của Washington Post cũng chỉ ra rằng những bà mẹ “quan tâm quá nhiều đến con cái” hay “luôn ở bên con” khi con từ 3-11 tuổi sẽ mang lại áp lực rất lớn cho người mẹ. Loại áp lực này sẽ khiến người mẹ phải mệt mỏi, chán nản sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất cũng như tinh thần.
6. Cha mẹ yêu thương nhau và có mối quan hệ hòa thuận
Theo nghiên cứu của Đại học Illinois, những đứa trẻ sống trong những gia đình có nhiều mâu thuẫn sẽ có điều kiện sống trong tương lai tồi tệ hơn những đứa trẻ có cha mẹ hòa thuận.
Giáo sư Robert Hughes, trưởng khoa Phát triển Con người và Cộng đồng thuộc Đại học Illinois cho biết xung đột giữa cha mẹ trước khi ly hôn cũng ảnh hưởng tiêu cực đến con cái, trong khi xung đột sau ly hôn có ảnh hưởng mạnh mẽ đến hành vi của con cái.
Một nghiên cứu cho thấy, sau khi ly hôn, nếu người không có quyền nuôi con vẫn thường xuyên liên lạc với đứa trẻ và ít có tranh chấp thì trẻ vẫn phát triển tốt và thành công hơn. Còn những đứa trẻ trong gia đình đơn thân hoặc chưa ly hôn nhưng hay cãi cọ dễ có cảm giác thất lạc, nuối tiếc.
7. Họ quan tâm tới con, nhất là 3 năm đầu đời
Một nghiên cứu trên 243 người sinh ra trong hoàn cảnh nghèo khó cho thấy: Những đứa trẻ được chăm sóc chu đáo trong ba năm đầu đời không chỉ có khả năng đạt kết quả tốt trong các kỳ thi thời thơ ấu mà còn dễ có những mối quan hệ lành mạnh và thành tích học tập cao hơn khi đã ngoài 30.
Các bậc cha mẹ là những người chăm sóc nhạy cảm, "phản ứng với các tín hiệu của con họ một cách kịp thời và phù hợp" và "cung cấp một cơ sở an toàn" cho trẻ khám phá thế giới. Đồng tác giả và nhà tâm lý học của Đại học Minnesota, Lee Raby nói trong một cuộc phỏng vấn: "Điều này cho thấy rằng đầu tư vào mối quan hệ cha mẹ và con cái sớm có thể mang lại ảnh hưởng tích cực lâu dài trong suốt cuộc đời của trẻ".
8. Họ đặt kỳ vọng cao vào con cái mình
Neal, giáo sư tại Đại học California, Los Angeles và các đồng nghiệp của ông nhận thấy rằng kỳ vọng của cha mẹ có tác động rất lớn đến thành tích của con cái họ, dựa trên dữ liệu khảo sát từ 6.600 trẻ em sinh ra ở Hoa Kỳ vào năm 2001.
Phát hiện này xuất phát từ một bài kiểm tra tiêu chuẩn, trong đó chỉ 57% cha mẹ của những đứa trẻ có thành tích thấp nhất mong đợi con mình vào đại học, trong khi 96% cha mẹ của những đứa trẻ có thành tích tốt nhất mong đợi con mình vào trường đại học tốt.
Điều này trùng hợp với hiệu ứng Pygmalion: Khen ngợi, tin tưởng và kỳ vọng có một loại năng lượng có thể thay đổi hành vi của con người. Khi một người nhận được sự tin tưởng và khen ngợi của người khác, anh ta cảm thấy rằng mình đã nhận được sự ủng hộ của xã hội, và do đó nâng cao sự tự tin, có được động lực tích cực và cố gắng hết sức để đáp ứng mong đợi của đối phương nhằm tránh sự thất vọng.
Mặc dù vậy, đừng quá đặt nặng kỳ vọng dẫn đến sự áp đặt lên con trẻ vì vô chung nó sẽ mang lại kết quả ngược lại.
9. Họ khuyến khích trẻ làm việc chăm chỉ và không trốn tránh thất bại
Quan điểm của trẻ về thành công quyết định thành tựu trong tương lai của chúng.
Trong vài thập kỷ nghiên cứu trước đây, Carol, nhà tâm lý học tại Đại học Stanford, đã phát hiện ra rằng mọi người có xu hướng hình thành hai quan điểm về thành công: “Tư duy cố định” tin rằng tính cách, trí thông minh và khả năng đổi mới của con người là tĩnh và không thể thay đổi; sản phẩm của trí tuệ bẩm sinh. Một là “tư duy phát triển”, coi trọng nỗ lực và quá trình, đồng thời tin rằng thất bại không có nghĩa là bạn không thông minh.
Điều cốt lõi là quan điểm của bạn sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến con trẻ. Nếu bạn nói với con rằng chúng đạt điểm cao do chúng thông minh, nó sẽ tạo thành "tư duy cố định". Nếu bạn nói chúng thành công nhờ nỗ lực, bạn đã giúp con xây dựng "tư duy phát triển".
10. Dạy trẻ kỹ năng xã hội từ khi còn nhỏ
Các nhà nghiên cứu tại Đại học bang Pennsylvania và Đại học Duke đã theo dõi hơn 700 trẻ em trên khắp nước Mỹ từ khi 5 tuổi cho đến khi chúng 25 tuổi. Họ phát hiện ra rằng những kỹ năng xã hội mà những đứa trẻ này học được lúc mới biết đi có liên quan đáng kể với sự thành công ở tuổi trưởng thành.
Trẻ có kỹ năng xã hội vững vàng sẵn sàng giúp đỡ, hợp tác, hiểu cảm xúc của người khác và giỏi tự mình giải quyết vấn đề. Vì vậy, giúp trẻ phát triển các kỹ năng xã hội là một trong những điều quan trọng nhất mà cha mẹ có thể làm cho tương lai của con mình.
11. Họ dạy con học toán sớm
Một phân tích trên 35.000 trẻ mẫu giáo ở Hoa Kỳ, Canada và Vương quốc Anh cho thấy việc phát triển kỹ năng toán học của trẻ ngay từ khi còn nhỏ có thể mang lại cho chúng một lợi thế rất lớn. Các kỹ năng Toán học ở đây bao gồm: Khái niệm về số, thứ tự độ lớn và các khái niệm Toán học cơ bản. Việc nắm vững các kỹ năng Toán học này không chỉ giúp trẻ đạt được kết quả tốt trong việc học sau này mà còn nâng cao khả năng đọc của trẻ.
12. Họ để con làm việc nhà từ khi còn nhỏ
Julie, cựu hiệu trưởng trường Cao đẳng dành cho sinh viên năm nhất của Đại học Stanford và là tác giả của cuốn sách “Cách nuôi dạy con cái”, tin rằng những đứa trẻ lớn lên làm việc nhà có thể hợp tác tốt hơn với đồng nghiệp trong công việc sau này và có khả năng độc lập hoàn thành công việc cấp trên giao. Ngoài ra, những đứa trẻ làm việc nhà từ khi còn nhỏ thường có lòng nhân ái và trách nhiệm hơn.