Nguyễn Quang Long là một trong những cái tên không quá xa lạ với khán giả yêu nghệ thuật truyền thống nói chung, yêu hát xẩm nói riêng trong gần 20 năm qua khi anh cùng những cộng sự các thế hệ của mình nỗ lực phục hồi và đưa nghệ thuật hát xẩm trở lại và quen thuộc với công chúng như ngày hôm nay.
Vốn sinh ra ở quê hương Kinh Bắc gắn với những câu hát quan họ, rồi theo học ngành thanh nhạc, lý luận âm nhạc ở Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam nên trong bản thân Nguyễn Quang Long đã hội tụ hai con người, một là nghiên cứu lý luận và một nghệ sĩ biểu diễn.
Vì vậy, trong suốt quá trình phục hồi, lưu giữ và truyền bá những câu hát xẩm, Nguyễn Quang Long vừa ở vai trò một nhà nghiên cứu vừa trực tiếp hát những câu xẩm.
Nghệ sĩ Nguyễn Quang Long.
Album "Xẩm Hà Nội" được NXB Âm nhạc phát hành đầu năm 2016 là thành quả đầu tiên của công cuộc phục hồi nghệ thuật này. Sau đó, cùng với nghệ sĩ Mai Tuyết Hoa, Khương Cường, Phạm Đình Dũng, Nguyễn Quang Long thành lập nhóm Xẩm Hà Thành với mong muốn góp phần tái hiện lại một nét đẹp của Hà Thành 36 phố phường xưa kia và thổi thêm sức sống mới để nét đẹp ấy được nối dài theo hơi thở của thời đại.
Cũng từ đây, nhiều bài xẩm do Nguyễn Quang Long sáng tác đã ra đời và được công chúng đón nhận. Chẳng hạn những bài xẩm mang tính thời sự như: Xẩm Trà đá, Xẩm sai Tiễu trừ cướp biển, Xẩm Đường lưỡi bò, Xẩm Cá chết… hay những bài xẩm trữ tình tôn vinh hét đẹp của Hà Nội và tình yêu như Bốn mùa hoa Hà Nội, Tứ vị Hà thành…
Album "Trách ông Nguyệt Lão" được giới thiệu đúng những ngày tháng cuối cùng của năm 2019 mang ý nghĩa đặc biệt đối với Nguyễn Quang Long đó là ghi dấu ấn hành trình 25 năm đi theo âm nhạc chuyên nghiệp, 20 năm theo nghiệp nghiên cứu, lý luận âm nhạc.
Cho nên trong ấn phẩm đặc biệt này, Nguyễn Quang Long đã dành không gian để tri ân 3 người thầy đã dẫn lối anh đến với âm nhạc, đó chính là người cha Nguyễn Ngọc Tưởng, nhạc sĩ Nguyễn Trọng Tĩnh và PGS.TS Nguyễn Trọng Ánh.
Nguyễn Quang Long và cong trai.
Cái tên "Trách ông Nguyệt Lão" chủ yếu nói về đề tài tình yêu, cũng là tính trữ tình nội tâm đồng thời pha chút dí dỏm nổi bật trong phong cách âm nhạc của Nguyễn Quang Long.
Album gồm 9 bài xẩm, đều là những sáng tác của Nguyễn Quang Long gồm: Chân quê, Thôi em cứ việc lấy chồng và Nghĩ kỹ mà xem, Xẩm bốn mùa hoa Hà Nội, Xẩm phố thu, Duyên phận tơ vòng, Ơ này, em gì đấy ơi…
Điều đặc biệt, album "Trách ông Nguyệt Lão" này bênh cạnh giọng của Nguyễn Quang Long còn góp mặt những giọng ca danh tiếng, điều này tạo nên sự đa dạng trong phong cách âm nhạc của album.
Đó là nghệ sĩ hát xẩm Mai Tuyết Hoa (thể hiện Duyên phận tơ vòng), NSND Thúy Ngần – một người mặt của làng Chèo thể hiện Xẩm Dặn con và nữ danh ca Thu Phương thể hiện Xẩm Phố thu. Ngoài ra, Mai Tuyết Hoa, Khương Cường và Quang Long cùng nhóm Xẩm Hà Thành thể hiện bài Xẩm Bốn mùa hoa Hà Nội.