Hệ thống này, được gọi là Instex, được xây dựng để tạo điều kiện chi trả cho Iran bất chấp lệnh trừng phạt thương mại của Mỹ áp dụng đối với nước này sau khi ông Donald Trump rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân năm 2015 JCPOA.
Người phát ngôn của ông Vladimir Putin hôm thứ Năm đã gọi Instex là một sáng kiến quan trọng để bảo vệ các công ty châu Âu trước các "nỗ lực trái phép từ những bên thứ ba nhằm hạn chế hành động của họ". Người phát ngôn cũng nói rằng Nga đang theo dõi để xem hệ thống này hoạt động hiệu quả ra sao.
Người phát ngôn cho biết, "sau khi cân nhắc về trải nghiệm ban đầu khi sử dụng hệ thống này sau khi nó được kích hoạt, chúng tôi không thể loại trừ sự hợp tác của chúng tôi trong đó".
Tuy nhiên, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov đã phàn nàn hôm thứ Tư rằng Instex chỉ bao gồm các thỏa thuận cung cấp thực phẩm, thuốc men và các viện trợ nhân đạo khác, điều mà người Mỹ cũng không bị cấm.
Cuộc chiến tàu dầu ở vùng Vịnh: Mỹ còn không bảo vệ được an ninh hàng hải, thì ai sẽ làm được điều đó?
Nói có sách, mách có chứng: Iran sắp tung loạt ảnh tự chụp bằng UAV để chứng minh Mỹ bịa đặt?
TT Trump tuyên bố UAV của Iran bị tiêu diệt: Tehran đếm không thiếu chiếc nào, nói tàu Mỹ bắn nhầm "đồ nhà"?
Để thúc đẩy nền kinh tế của Iran và đảm bảo sự tồn tại của thỏa thuận hạt nhân, Instex cũng cần phải tạo điều kiện cho xuất khẩu dầu, ông Lavrov nói.
Được hỗ trợ bởi 10 quốc gia EU, Instex đã được khởi động vào tháng 1 nhưng chỉ sẵn sang hoạt động vào tháng trước. Cơ chế này cung cấp cho Iran một khoản tiền trị giá vài triệu euro, ít hơn nhiều so với 20 tỷ euro thương mại hàng năm mà EU giao thương với Iran trước khi diễn ra lệnh trừng phạt của Mỹ.
EU cho biết họ sẽ hoan nghênh các nước thứ ba tham gia Instex nhưng vẫn đang cân nhắc xem liệu hệ thống này có nên bao gồm các khoản thanh toán dầu hay không.
Việc cứu vãn thỏa thuận hạt nhân sẽ cần sự hỗ trợ liên tục của Moscow, một đồng minh chủ chốt của Tehran đang cùng hỗ trợ chính quyền Syria Bashar al-Assad. Nga đang xây dựng hai nhà máy điện hạt nhân ở Iran và đã bán cho họ nhiều vũ khí giống như tên lửa đất đối không.
Những bình luận của ông Lavrov tương đồng với ý kiến của các quan chức Iran, những người nói Instex là một động thái phát triển tích cực nhưng chưa đủ.
Đặc phái viên của Iran tại Liên Hợp Quốc đã gọi hệ thống này là một chiếc xe rất đáng yêu nhưng không có xăng.
Nga đang tiếp tục đàm phán với Iran, châu Âu và Trung Quốc để tìm ra những cách thức không mang tính biểu tượng nhưng thực sự mang lại cho Iran những lợi ích kinh tế vốn là một phần của thỏa thuận (hạt nhân-pv), ông Lavrov nói.