Ngăn chặn loài cá quen mặt ở Việt Nam, nhà chức trách Mỹ đau đầu tìm giải pháp

Loài cá xâm hại có khả năng chiếm chỗ của các loài bản địa

Newsweek đưa tin ngày 27/8 rằng, Cơ quan Cải tạo Mỹ sẽ thực hiện các biện pháp mới đang được áp dụng nhằm bảo vệ hệ sinh thái sông Colorado khỏi sự xâm lấn của loài cá vược miệng nhỏ. Loài này, có nguồn gốc từ miền đông và trung nước Mỹ, đã bắt đầu gây ra mối đe dọa cho các loài cá địa phương, đặc biệt là cá bống lưng gù - loài chiếm đến 90% sống ở khu vực Grand Canyon.

Cá vược miệng nhỏ, tên khoa học Micropterus dolomieu, là một loài cá vược đen nước ngọt. Cá vược cũng là một trong số những loài cá quen thuộc đối với người Việt Nam. Cá vược miệng nhỏ là loài bản địa từ lưu vực trung và thượng lưu sông Mississippi, các hệ thống sông Saint Lawrence-Ngũ Đại Hồ, và thượng lưu lưu vực vịnh Hudson.

Loài cá này thường có màu nâu (ít khi màu vàng) với đôi mắt đỏ, và dải dọc màu nâu sẫm, chứ không phải là một dải ngang dọc một bên. Có 13-15 vây tia lưng mềm.

Sự thực, cá vược miệng nhỏ là loài cá săn mồi có thể ăn bất cứ con cá nào vừa miệng của nó. Và như bạn có thể thấy từ tấm ảnh này, nó có thể nuốt chửng con mồi tương đối lớn. Ngay cả động vật có vú nhỏ và rắn cũng có thể bị ăn thịt. Một khi nó xác định con mồi, sẽ có ít cơ hội trốn thoát, vì miệng nó có nhiều răng xếp thành mạng lưới.

Vì tính tham ăn và bản năng săn mồi hung tợn, cá vược miệng nhỏ có khả năng chiếm chỗ của các loài bản địa. Sự phù hợp với môi trường mới và khả năng đẻ mạnh mẽ của con cái, 21.100 trứng trong một lần, là tin xấu cho các loài cá bản địa – đặc biệt ở British Columbia, nơi chúng dần dần lan tràn kể từ khi xâm nhập vào năm 1901.

Tuy nhiên, phải đến năm 2022, chúng mới được phát hiện ở hạ lưu đập Glen Canyon.

Nỗ lực ngăn chặn loài cá xâm hại

Người đại diện của Cục Công viên Quốc gia Mỹ cho biết "Loài cá ăn thịt xâm hại này gần đây đã được phát hiện sinh sản ở những khu vực chúng chưa từng xuất hiện với số lượng lớn trước đây, đe dọa nghiêm trọng đến sự phục hồi của cá bống lưng gù".

Nhằm ngăn chặn việc cá vược miệng nhỏ sinh sản và lan rộng, nhà chức trách Mỹ đã thực hiện việc xả nước lạnh từ hồ Powell thông qua đập Glen Canyon, giảm nhiệt độ dưới mức cần thiết cho sự sinh sản của chúng là 15,5 độ C.

Cơ hội sinh sản và tồn tại của loài cá xâm lấn này giảm đáng kể ở nhiệt độ thấp, và các biện pháp đã hiện thấy kết quả tích cực. Điều này cũng giúp tránh sử dụng rotenone - hóa chất tiêu diệt cá từng được dùng trước đó.

Tuy nhiên, mối lo ngại vẫn tồn tại khi cá có khả năng tiếp tục di chuyển xuống hạ lưu sông Colorado qua các turbine thủy điện và việc xả nước làm giảm mực nước hồ Powell, ảnh hưởng đến nguồn thủy điện.

Trước đó, các nhà chức trách đã thử các nỗ lực khác như giật điện, thả lưới và lặn đều không phát hiện cá vược mới nở.

Thậm chí vào năm 2023 và trước đó, Cục Vườn quốc gia Mỹ (NPS) đã sử dụng hóa chất để xóa sổ cá vược xâm hại khỏi sông Colorado chảy qua miền bắc bang Arizona. Thế nhưng, biện pháp này đòi hỏi phải phong tỏa bãi lầy ở sông Colorado trong một tuần. Một rào chắn bằng vải chống thấm sẽ được dựng lên ở miệng bãi lầy để ngăn nước chảy vào sông. Sau khi hoàn thành công việc, nhà chức trách sẽ phun thêm hóa chất khác để làm loãng rotenone.

Những hành động này đã bị các chuyên gia môi trường lên án chính quyền liên bang không hành động nhanh chóng. Chỉ trong một năm, quần thể cá vược miệng nhỏ đã tăng gấp đôi số lượng. Taylor McKinnon – Giám đốc Trung tâm đa dạng sinh học trích dữ liệu từ NPS chia sẻ: "Tôi lo sự bùng nổ của quần thể cá vược này báo trước một sự kiện tuyệt chủng đáng lẽ có thể tránh được ở Grand Canyon".

Ngoài ra, Cơ quan Cải tạo và Cục Công viên Quốc gia Mỹ đang xem xét thêm các biện pháp ngăn chặn và rào cản để hạn chế sự phát tán của loài cá này.

Tổng hợp