Suối Giàng là xã vùng cao thuộc huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái, nằm trên độ cao gần 1.400m, được ví như Sa Pa, Tam Đảo, Đà Lạt bởi khí hậu trong lành, mát mẻ quanh năm. Đến Suối Giàng, du khách sẽ có cơ hội được ngắm nhìn, thưởng thức thứ chè đặc sản mang tên Shan Tuyết từ những cây chè cổ thụ hàng trăm năm tuổi.
Trong những cây Shan tuyết cổ thụ nơi đây, cây chè số 003 khoảng 500 tuổi của nhà ông Nguyễn Quang Hoàng (xã Suối Giàng) được cho là cây chè đẹp nhất vùng. Cây có tán rộng, mọc đều.
Những lớp rêu, địa y phủ kín từ gốc cây càng tôn lên dáng vẻ lâu năm của cây chè. Ông Sổng A Páo - người chăm sóc đặc biệt cho cây chè Shan tuyết 500 tuổi, cho hay, sản phẩm từ cây chè cổ thụ này có giá khoảng 2,5 triệu đồng/kg đối với bạch trà. Thấp nhất là loại trà mạn thông thường, giá 350.000 đồng/kg. Hàng ngày, ông Páo luôn kiểm tra gốc cây chè xem có mối không. Ngoài ra, ông sẽ hái bỏ đi phần lớn quả chè để cây tập trung dưỡng chất nuôi búp.
“Việc chăm sóc cây không quá phức tạp, vất vả, vì chúng tôi không dùng hóa chất gì, cũng không bón phân gì, chủ yếu kiểm tra mối, còn lại để cây sinh trưởng tự nhiên với khí hậu nơi đây", ông Páo chia sẻ.
Theo ông Páo, cây chè này mỗi năm cho thu hoạch 3 lần, sản lượng 10kg chè tươi mỗi lần. Cứ đến kỳ thu hoạch, ông Páo lại bắc giàn giáo xung quanh để hái, tránh ảnh hưởng đến tán cây. “Một năm, chè Shan tuyết được thu hoạch 3 vụ. Chè càng già càng quý, càng nhiều tuyết trắng thì tính dược liệu càng mạnh. Bởi vậy khi thu hoạch, cần nhẹ nhàng ngắt từng búp nõn để không làm mất lớp tuyết trắng phủ bên trên”, ông Páo nói.
Ông Páo cho biết thêm, sau khi thu hoạch, búp chè tươi sẽ được phân loại để chế biến thành nhiều loại trà gồm bạch trà, hồng trà, lục trà... Trong đó, bạch trà là loại quý hiếm nhất, được chế biến từ “tôm” chè (một búp non duy nhất có màu trắng tuyết), số lượng vô cùng khiêm tốn. Sau đó đến hồng trà (1 tôm 2 lá), lục trà (1 tôm 3 lá)... giá trị cũng theo đó giảm dần.
Theo người dân địa phương, búp chè Shan tuyết màu trắng xám, bọc một lớp phấn trắng mờ như tuyết, được sao bằng kinh nghiệm và bàn tay khéo léo của người Mông. Để hái được những búp chè non nhiều khi người hái phải trèo lên những cành cao. Với độ cao của vùng đất Suối Giàng, mùa đông thường không có mặt trời, còn buổi sáng mùa hè búp chè cũng ngậm sương, hái buốt tay.
Khu vực trồng chè Shan tuyết cổ thụ thu hút rất đông du khách đến chiêm ngưỡng và chụp ảnh. Theo thống kê, diện tích chè Shan tuyết ở xã Suối Giàng là 393ha, trong đó chè cổ thụ trên 300 năm tuổi có 293ha, còn 100ha do người dân nơi đây trồng mới.