Su-57 (tên định danh của NATO là "Felon"), là máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm hàng đầu của Nga, nhưng hành trình từ ý tưởng đến triển khai hoạt động của chiếc máy bay này gặp rất nhiều thách thức, đa phần trong số đó là về mặt kinh tế hơn là công nghệ thuần túy.
Bài viết đi sâu vào mạng lưới chi phí phức tạp liên quan đến Su-57, xem xét cả khoản đầu tư tài chính trực tiếp và những tác động rộng hơn của lệnh trừng phạt và căng thẳng địa chính trị đối với việc sản xuất và bảo trì chiếc máy bay này.
Những con số ban đầu cho thấy chi phí cho một chiếc Su-57 dao động trong khoảng 35 đến 50 triệu đô la, thấp hơn nhiều so với các máy bay chiến đấu phương Tây như F-35, (F-35A có giá 80 triệu đô la). Tuy nhiên, những con số này không phản ánh được toàn bộ bức tranh kinh tế về việc triển khai một máy bay tiên tiến như vậy.
Chi phí phát sinh
Chi phí sản xuất Su-57 đã bị ảnh hưởng đáng kể bởi các lệnh trừng phạt của phương Tây sau khi Nga sáp nhập Crimea và cuộc xung đột đang diễn ra ở Ukraine. Các lệnh trừng phạt này đã cắt đứt Moskva khỏi nguồn cung thiết bị điện tử phương Tây, các thành phần quan trọng đối với máy bay chiến đấu hiện đại.
Theo phân tích từ các nhóm như Frontelligence Insight, việc mất quyền truy cập vào các thành phần này, bao gồm bộ suy giảm WA36 do Đức sản xuất và nguồn cung cấp năng lượng PLR7 60-12 và EA-PS 3150, đã khiến việc sản xuất Su-57 "bị đe dọa".
Nga buộc phải chuyển hướng sang tìm nguồn cung ứng thay thế từ các quốc gia như Trung Quốc hoặc phải "đi vòng" để mua được những thiết bị này, điều này làm tăng đáng kể chi phí sản xuất. Ngoài giai đoạn sản xuất, chi phí vận hành và bảo dưỡng của Su-57 cũng có khả năng rất lớn.
Việc tích hợp công nghệ mới, đặc biệt là trong các tính năng điện tử hàng không và tàng hình, đòi hỏi trình độ chuyên môn và cơ sở hạ tầng mà Nga phải xây dựng lại hoặc định hướng lại do các lệnh trừng phạt, cũng làm tăng thêm chi phí.
Việc phụ thuộc vào động cơ AL-41F-1 cũ cho đến khi động cơ mới hoạt động hoàn toàn, cũng có nghĩa là hiệu suất của máy bay không hoàn toàn phù hợp với thông số kỹ thuật thế hệ thứ năm, có khả năng làm giảm tuổi thọ của máy bay và tăng chi phí bảo dưỡng theo thời gian.
Khó khăn bủa vây
Áp lực kinh tế của việc duy trì Su-57 cũng ảnh hưởng đến ngân sách quốc phòng của Nga. Nền tảng tài chính hỗ trợ cho dự án máy bay chiến đấu tàng hình Su-57 đầy tham vọng của Nga cũng phức tạp như chính chiếc máy bay này. Về cốt lõi, nguồn tài trợ chủ yếu đến từ chính phủ Nga, thông qua Bộ Quốc phòng.
Su-57 không chỉ là một chiếc máy bay mà còn đại diện cho tầm nhìn dài hạn của Moskva nhằm hiện đại hóa lực lượng không quân. Ngoài nguồn tài trợ trực tiếp của chính phủ, các công ty trong nước như United Aircraft Corporation (UAC) và Sukhoi cũng đóng góp vào dự án. Các công ty này đầu tư vào nghiên cứu, phát triển và sản xuất, thường gắn liền với việc thực hiện các hợp đồng của nhà nước.
Đầu tư tài chính của họ, mặc dù ít hơn so với nhà nước, nhưng lại rất quan trọng để mở rộng ranh giới mà Su-57 có thể đạt được, đặc biệt là về mặt đổi mới công nghệ.
Về tiềm năng xuất khẩu, đây là nguồn vốn giúp bù đắp một phần chi phí phát triển phần cứng quân sự của Nga, nhưng Su-57 chỉ đạt được thành công hạn chế.
Mặc dù có những tuyên bố về hợp đồng xuất khẩu, đặc biệt là với các quốc gia như Ấn Độ và Algeria, nhưng những hợp đồng này đều chưa thành hiện thực hoặc bị hoài nghi do quá trình phát triển máy bay gặp nhiều khó khăn.
Việc không thể cung cấp Su-57 với mức giá cạnh tranh hoặc duy trì chuỗi cung ứng đảm bảo do lệnh trừng phạt, đã làm giảm sức hấp dẫn của loại máy bay này trên thị trường toàn cầu.
Bên cạnh đó, việc triển khai máy bay thận trọng trên chiến trường Ukraine, cho thấy Nga lo ngại thiệt hại về danh tiếng và tài chính có thể xảy ra nếu mất những tài sản đắt giá này.
Trước các lệnh trừng phạt của phương Tây, Nga đã phải dùng đến biện pháp tái phân bổ nội bộ. Điều này có nghĩa là phải chuyển tiền từ các dự án quốc phòng khác hoặc cắt giảm chi tiêu ở những lĩnh vực ít quan trọng hơn để duy trì chương trình Su-57. Đây là một hành động cân bằng tinh tế trong quản lý tài chính dưới cái bóng của lệnh trừng phạt kinh tế, nơi mà mỗi rúp đều có giá trị và mọi quyết định đều có thể tác động đến quỹ đạo của dự án.
Tóm lại, hành trình của Su-57 từ bản vẽ đến bầu trời là hành trình đầy gian khó. Chi phí thực sự để đưa chiếc máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm này vào hoạt động không chỉ nằm ở mức giá ban đầu, mà còn bao gồm chi phí sản xuất tăng thêm, thách thức về bảo trì, lệnh trừng phạt kinh tế và những tác động chiến lược rộng lớn hơn đối với khả năng phòng thủ của Nga.
Quang Hưng
