Theo Reuters, động thái của Moskva diễn ra trước cuộc bầu cử Quốc hội của Ukraine vào Chủ nhật tới (21/6), mà một đảng theo xu hướng thiện chí với Nga có thể trở thành đối thủ mạnh nhất của đảng Đầy tớ của nhân dân - do tổng thống Volodymyr Zelensky dẫn dắt.
Sắc lệnh ngày 17/7 có sự điều chỉnh so với sắc lệnh trước đó do ông Putin ban hành về đơn giản hóa thủ tục cho người dân từ các vùng ly khai miền Đông Ukraine đăng ký nhận hộ chiếu Nga.
Với quy định mới, người dân ở các khu vực do chính phủ Ukraine kiểm soát - lân cận với khu vực ly khai Donetsk và Luhansk, cũng có thể áp dụng quy trình đơn giản mà Nga cung cấp để đăng ký hộ chiếu Nga, nếu họ được xác nhận là đã cư trú tại vùng này từ thời điểm tháng 4/2014 - khi cuộc xung đột miền Đông nổ ra.
Cuộc khủng hoảng kéo dài 5 năm qua ở miền Đông Ukraine giữa quân đội chính phủ và phe ly khai đã làm 13.000 người thiệt mạng, bất chấp một thỏa thuận ngừng bắn được ký kết vào năm 2015. Tổng thống Zelensky nói ông sẽ làm mọi việc trong quyền hạn để chấm dứt xung đột.
Reuters cho hay, tổng thống Putin cũng mở rộng danh sách đối tượng được phép làm thủ tục nhận hộ chiếu nhanh với người Ukraine từng sinh sống ở Crimea trước khi bán đảo này sáp nhập vào Nga năm 2014, ngoài ra còn có công dân Iraq, Yemen, Syria và Afghanistan sinh ra ở Nga trong thời kỳ Liên Xô cũ.
Ngày 24/4, ông Putin ký sắc lệnh nhằm đơn giản hóa thủ tục cấp hộ chiếu Nga (trong vòng 3 tháng) cho cư dân sinh sống tại vùng Donbass. Động thái đã vấp phải sự phản đối của chính quyền tổng thống Ukraine Petro Poroshenko.
Ngày 29/4, Nga mở trung tâm tại tại thị trấn Novoshakhtinsk, tỉnh Rostov, Nga để làm thủ tục cấp hộ chiếu cho người đăng ký từ vùng ly khai Luhansk.
Một trung tâm nữa được mở tại làng Pokrovskoye, thuộc vùng Neklinovsky, tỉnh Rostov, ngày 30/4 để phục vụ người đăng ký từ Donetsk.
Hãng RT (Nga) ngày 17/7 dẫn lời ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov nói, hành động phong tỏa của Kiev đã khiến nhiều người dân ở miền Đông Ukraine lâm vào cảnh "không quốc tịch", và Moskva có nghĩa vụ hỗ trợ họ bằng cách tạo điều kiện cấp hộ chiếu Nga.
Trả lời phỏng vấn tờ Argumenty i Fakty (Nga), ông Lavrov nói chiến dịch quân sự của chính phủ Ukraine nhằm vào phe ly khai Donetsk và Luhansk đã đẩy người dân bản địa "vào những điều kiện sống không thể chịu đựng, và bị cắt bỏ mọi thứ: Phúc lợi xã hội, lương và lương hưu, các dịch vụ tài chính ngân hàng nhà nước, giáo dục và y tế, bị tước quyền bầu cử".
Ông Lavrov giải thích, sở hữu hộ chiếu Nga sẽ giúp giải quyết những vấn đề cơ bản cho người dân vùng Donbass như đi lại tự do, được tiếp cận với dịch vụ y tế, giáo dục và ngân hàng. Theo ngoại trưởng Nga, có một ngoại lệ trong luật pháp Nga về đơn giản hóa thủ tục cấp quyền côn dân cho những người không quốc tịch nhưng trước đây mang giấy tờ của Liên Xô và cư trú ở bất kỳ nước nào thuộc Liên Xô cũ.
"Nga không cố áp đặt quyền công dân của mình lên bất kỳ ai hay ép buộc ai từ bỏ quyền công dân Ukraine của họ. Mỗi người dân Donbass tự đưa ra quyết định cho chính mình," ông chỉ ra.
Kể từ tháng 4, đã có hơn 2.000 trường hợp được cấp hộ chiếu Nga theo thủ tục đơn giản hóa, và 13.000 hồ sơ đăng ký đã được gửi. Chính quyền Kiev gọi đây là hành động "xâm lược" của Nga và đệ đơn khiếu nại lên Hội đồng bảo an Liên hợp quốc.