Trang web của Viện Nghiên cứu hải quân Mỹ USNI News ngày 6.7 (giờ địa phương) đưa tin Nga đã đưa một tàu gián điệp đặc biệt đến vùng biển Hawaii của Mỹ. Nhiệm vụ của tàu được cho là để giám sát hải quân Mỹ chỉ huy cuộc tập trận Vành đai Thái Bình Dương năm 2016.
Trả lời USNI News, người phát ngôn hạm đội Thái Bình Dương Mỹ Clint Ramsden cho biết, một tàu hải quân Nga lớp Bal’zam thuộc loại tàu trinh sát hỗ trợ đã đến vùng biển quốc tế ngoài khơi Hawaii, nơi cuộc tập trận Vành đai Thái Bình Dương (RIMPAC) đang diễn ra.
Người phát ngôn nhận xét: "Sự hiện diện của tàu này không làm ảnh hưởng tới diễn biến cuộc tập trận và chúng tôi đã tiến hành các biện pháp đề phòng cần thiết để bảo vệ các thông tin cực kỳ quan trọng".
Tăng cường gián điệp như thời Chiến tranh lạnh
Bài viết nhận định trong suốt thời kỳ Chiến tranh lạnh, chuyện tàu gián điệp Nga hiện diện ngoài khơi lãnh thổ Mỹ để thu thập thông tin tình báo hay giám sát các cuộc tập trận là điều bình thường. Gần đây Nga mới dần dần nới lỏng công tác gián điệp.
Chuyên gia phân tích hải quân Bryan Clark tại Trung tâm Phân tích đánh giá chiến lược và ngân sách cùng với cựu Trợ lý đô đốc hải quân Mỹ Jonathan Greenert nhận định: "Các tàu trinh sát từng dàn trận thường xuyên bên ngoài cảng. Chúng tôi gặp họ và họ hành xử rất an toàn, chuyên nghiệp. Hầu như họ chỉ tìm kiếm thông tin tình báo".
Tàu sân bay Mỹ tham gia cuộc tập trận Vành đai Thái Bình Dương 2016 - Ảnh: Hải quân Mỹ.
Chuyên gia Bryan Clark cho rằng sau khi sáp nhập Crime từ Ukraine vào tháng 3.2014, hải quân Nga đã hành xử hung hăng hơn như thời Chiến tranh lạnh. Ông ghi nhận: "Điều này không hề bình thường, vì họ đã không hành xử như vậy trong một thời gian dài".
Ông nhận xét cuộc tập trận Vành đai Thái Bình Dương quy tụ 25 nước, gần 50 tàu, hơn 200 máy bay chiến đấu và 25.000 binh sĩ nên rất đáng để phía Nga thăm dò thông tin gián điệp.
Tàu Pribaltika (SSV-80) từng được triển khai năm 2004
Phía quân đội Mỹ không cung cấp thêm thông tin nào về chiếc tàu do thám và gốc gác tàu, nhưng các chuyên gia phân tích hải quân do USNI News liên hệ đã phỏng đoán đó là tàu lớp Bal’zam thuộc dự án 1826 có tên Pribaltika (SSV-80).
Tàu Pribaltika hoạt động ngoài khơi thành phố cảng Vladivostok thuộc bờ biển Thái Bình Dương của Nga. Bề ngoài các tàu của Nga được thiết kế để chặn và thu các cuộc điện đàm, các thiết bị phát sóng điện tử như tín hiệu radar từ các đối thủ tiềm năng.
Chuyên gia hải quân Chris Carlson, cựu đại úy hải quân Mỹ, nhận xét tàu Pribaltika rất có thể là loại được Nga điều động đến để giám sát cuộc tập trận Vành đai Thái Bình Dương. Ông ghi nhận: "Tàu Pribaltika lớn hơn, có tầm bắn và sức bền cao hơn, gần đây đã được bảo trì và trước đó đã được triển khai tại Hawaii vào năm 2004. Rất có thể đây là chiếc tàu mà Nga điều đến".
Chuyên gia hải quân Eric Wertheim, tác giả của "Những hạm đội tàu chiến của thế giới" xuất bản trên tạp chí của Học viện Hải quân Mỹ nhận xét:
"Nga đang phát triển các thế hệ tàu trinh sát hỗ trợ tiên tiến hơn, tuy nhiên cho đến khi các tàu hiện đại hơn như tàu trinh thám lớp Yuriy Ivanov mới (thuộc dự án 18280) đi vào hoạt động trong vài năm tới, rất có khả năng Nga sẽ xem xét đưa tàu cũ thuộc lớp Bal’zam để giám sát các cuộc tập trận giữa Mỹ và các đồng minh".
Tàu gián điệp Trung Quốc theo dõi cuộc tập trận Vành đai Thái Bình Dương năm 2014 - Ảnh: USNI News.
Cách đây hai năm, trong cuộc tập trận Vành đai Thái Bình Dương, phía Mỹ đã mời bốn tàu Trung Quốc tham gia sự kiện trên. Tuy nhiên, hải quân Trung Quốc đã đơn phương đưa thêm một tàu gián điệp để giám sát cuộc tập trận.
Một số nguồn tin khác cho biết, xuyên suốt đợt tập trận Vành đai Thái Bình Dương lần này không có dấu hiệu Trung Quốc điều tàu gián điệp đến ngoại trừ năm tàu chiến Trung Quốc được hải quân Mỹ mời.