Trước đó hôm 18.1, Quốc hội Ukraine thông qua luật mô tả hai vùng Donnetsk và Luhansk “là khu vực bị tạm chiếm”, và hứa sẽ thu hồi hai vùng này trở về quyền kiểm soát của Kiev.
Tổng thống Petro Poroshenko ca ngợi luật mới này, nói sẽ giúp phục hồi quyền kiểm soát miền đông Ukraine bằng “những biện pháp chính trị và ngoại giao”.
Sau khi Nga sáp nhập Crimea hồi tháng 3.2014 được vài tuần, chiến tranh bùng nổ ở miền đông Ukraine, giữa quân ly khai thân Nga với quân chính phủ Kiev, khiến hơn 10.000 người chết.
Năm 2015, thỏa thuận hòa bình được ký ở Minsk (Belarus) giữa Ukraine với quân ly khai (và do Nga, Pháp, Đức làm trung gian) qua đó buộc Ukraine phải trao quyền tự trị miền đông, và ân xá cho quân ly khai.
Thỏa thuận này đã giúp chấm dứt sự thù địch và kết thúc chiến tranh, nhưng vẫn có những trận đánh lẻ tẻ tại vùng đông Ukraine hiện do quân ly khai kiểm soát và đặt tên là Cộng hòa nhân dân Luhansk, và Cộng hòa Donetsk.
Luật mới của Ukraine được phê duyệt, sau nhiều tuần tranh cãi kịch liệt, không đề cập đến Thỏa thuận Minks. Đa số đảng phái Ukraine bác bỏ thỏa thuận này là phản bội quyền lợi quốc gia.
Ông Ivan Vinnyk, một thành viên đảng của Tổng thống Poroshenko, giải thích tại sao không đả động đến Thỏa thuận Minsk: “Chúng tôi không thể công nhận những thỏa thuận chính trị-ngoại giao thiên về thay đổi luật pháp Ukraine”.
Ngay sau khi Ukraine có luật mới, Bộ Ngoại giao Nga liền cảnh cáo trong một tuyên bố cứng rắn: luật này “giết chết” thỏa thuận hòa bình, và “là sự chuẩn bị cho một cuộc chiến mới”.
Bộ khẳng định luật này đi ngược với việc Ukraine cam kết tuân thủ Thỏa thuận Minsk và gây hại cho người dân Ukraine sống ở các vùng do quân ly khai kiểm soát.
Tuyên bố của Bộ Ngoại giao Nga viết: “Đáng buồn, chúng ta đang chứng kiến một sự thay đổi tình hình, leo thang nguy hiểm ở Ukraine và chuyển tải những hậu quả không thể lường trước cho an ninh và hòa bình thế giới”.
Ông Konstantin Kosachev, chủ tịch ủy ban đối ngoại Thượng viện Nga, nói luật mới của Ukraine phá hoại Thỏa thuận Minsk bằng cách “chôn nó”.
Luật mới tiếp sau việc năm ngoái, chính quyền Ukraine ra lệnh cấm giao thương và chặn đường vận tải đến miền đông. Trong tất cả những tài liệu cho chính quyền ly khai cấp, Ukraine chỉ công nhận giấy khai sinh và khai tử.
Thủ lĩnh ly khai vùng Donetsk, ông Alexander Zakharchenko cũng chỉ trích luật mới của Ukraine “trắng trợn vi phạm Thỏa thuận Minsk, kích động những phần tử diều hâu ở Ukraine và nổi lửa thù địch”.
Ông Volodymyr Fesenko, chủ nhiệm tổ chức nghiên cứu độc lập Penta (ở Kiev) nói mục đích chính của luật mới là bảo vệ quyền lợi của Ukraine ở các tòa án quốc tế.