Nga bài binh bố trận tung đòn đánh hiểm: Khủng bố Syria náo loạn "như ong vỡ tổ"

Những cuộc không kích hủy diệt thành trì khủng bố

Chính phủ của Tổng thống Syria Bashar Assad dưới sự hậu thuẫn của Nga, và phần nào đó là Iran, đã bắt đầu phát động cuộc tấn công đánh chiếm vùng đất cuối cùng còn nằm dưới sự kiểm soát của phe nổi dậy ở Idlib từ cuối tháng 4/2019.

Cho đến tận một tháng trước đây, chiến dịch tiến công này vẫn dường như đang đứng trước nguy cơ thất bại khó tránh khỏi. Các lực lượng ủng hộ ông Assad chưa giành nổi 1% phần lãnh thổ phía Nam ở vùng Idlib rộng lớn trước sự chống trả quyết liệt của các phe phái nổi dậy có sự trợ giúp từ Thổ Nhĩ Kỳ.

Tuy nhiên, trong hai tuần cuối cùng vừa qua, liên minh thân Assad đã đạt được những bước đột phá quan trọng, có thể mang tính quyết định.

Chính phủ Bashar Assad tuyên bố lệnh ngừng bắn ở Idlib vào ngày 1/8 nhưng rõ ràng điều này đã không còn mấy ý nghĩa khi lệnh này bị bãi bỏ trong vòng có 4 ngày.

Sau đó, các cuộc tấn công hủy diệt từ trên không diễn ra trên khắp các thành trì của phiến quân, gồm Kafr Zayta, Latamina và Khan Sheikhoun - địa bàn bị tấn công chính từ các lực lượng thân Assad nhằm thắt chặt vòng vây phía Bắc Hama.

Ở đầu bên kia khu vực Idlib, gần Kabani, phần lãnh thổ thuộc quyền quản lý hành chính của Latakia, lực lượng ủng hộ ông Assad cũng phát động tấn công, với mục đích rõ ràng là để phân tán sức mạnh của phe nổi dậy.

Mặc dù hàng nghìn người đã phải ly tán do các cuộc không kích của liên quân Syria - Nga nhưng sự cấu kết giữa các nhóm phiến quân lớn do Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn và các tay súng thánh chiến của tổ chức khủng bố Hayat Tahrir al-Sham (HTS) vẫn tương đối vững chắc.

Một số lực lượng ủy nhiệm khác của Thổ Nhĩ Kỳ từ Efrin đã tiến vào Idlib để củng cố và yểm trợ cho các tuyến phòng ngự, một đề xuất mà HTS đã phủ quyết trước đó.

Su-24 Fencer tấn công các mục tiêu khủng bố ở Syria. Ảnh: AP

Nơi trú ẩn cuối cùng của phe nổi dậy Syria sụp đổ không thể cứu vãn?

Chẳng có gì phải nghi ngờ việc Chính phủ Bashar Assad và Tehran coi việc chiếm lại Idlib cũng như mọi m2 đất khác trên lãnh thổ Syria là một vấn đề an ninh sống còn và họ sẽ chỉ cho phép khu vực này nằm ngoài tầm kiểm soát của mình chừng nào nó còn bị ngăn cản.

Tương tự như vậy, cũng không có gì khó hiểu khi thời điểm liên minh Syria - Iran tiến công Idlib, họ đã được Tổng thống Nga Vladimir Putin "bật đèn xanh". Mối quan hệ chiến lược Nga-Iran đã bị Mỹ - Israel hiểu sai và quan trọng nhất, với trường hợp này, Thổ Nhĩ Kỳ vẫn là một trong những bí ẩn lâu dài của cuộc chiến ở Syria.

Thổ Nhĩ Kỳ đã dàn xếp một lệnh ngừng bắn ở Idlib với Nga vào tháng 9/2018 và được quốc tế hoan nghênh như một động thái biết điểm dừng. Nhưng đó lại là một lời đề nghị tai hại. Theo những cách rất riêng, thỏa thuận này đã mang lại lợi thế cho lực lượng ủng hộ ông Assad.

Bằng cách tập trung vào vấn đề chống khủng bố và đặt điều kiện để thực thi thỏa thuận ngừng bắn chỉ khi đánh bại HTS - điều mà Thổ Nhĩ Kỳ không thể làm được và như vậy chỉ tạo thuận lợi hơn cho con đường tấn công của phe Assad. Họ đã thành công và kịch bản đang diễn ra đúng hướng.

Khi ông Putin gặp Tổng thống Pháp Emmanuel Macron vào ngày 19/ 8, Tổng thống Nga đã có thể nói rằng ông đang tôn trọng lời kêu gọi thực thi thỏa thuận Sochi của ông Macron bằng cách không ngăn chặn cuộc tấn công của Tổng thống Syria Assad nhằm "chấm dứt các mối đe dọa khủng bố".

Thỏa thuận Sochi "chưa bao giờ nói rằng, ở Idlib, những kẻ khủng bố sẽ cảm thấy thoải mái", ông Putin nói thêm.

Hỏa lực Quân đội Syria trên chiến trường Hama

Rào cản cuối cùng chính là Thổ Nhĩ Kỳ. Vào tháng 5/2018, Ankara đã hoàn tất lắp đặt trạm quan sát thứ 12 và cũng là cuối cùng tại Idlib.

Nhiều người cho rằng Moscow sẽ ngăn liên minh thân Assad tấn công các vị trí của Thổ Nhĩ Kỳ vì Nga muốn giữ mối quan hệ gắn kết hơn với Ankara để có thể tiếp tục gieo rắc những chia rẽ trong lòng NATO và Thổ Nhĩ Kỳ có thể leo thang nếu bị thách thức.

Giả định đầu tiên thiếu căn cứ sâu sắc và chính Thổ Nhĩ Kỳ mới là nước chứng minh giả định thứ hai nếu nó được thử nghiệm. Điều này đã không xảy ra.

Đến ngày 22/8, liên minh thân Assad đã chiếm được Khan Sheikhoun, cắt đứt phần phía Bắc Hama của vùng Idlib rộng lớn và bao vây cả địa bàn đặt một đài quan sát của Thổ Nhĩ Kỳ tại Morek.

Bất kỳ tác động răn đe nào mà các trạm quan sát của Thổ Nhĩ Kỳ có thể tạo ra đều sẽ không có tác dụng nếu như Thổ Nhĩ Kỳ không leo thang bằng vũ lực nhưng dường như chưa xuất hiệu dấu hiệu nào cho thấy Ankara đang nghĩ như vậy. Ngược lại, có vẻ như Thổ Nhĩ Kỳ sẽ lựa chọn cách sơ tán, có thể được sắp xếp thông qua người Nga.

Trong khi đó, bất kỳ thỏa thuận nào của Thổ Nhĩ Kỳ với Moscow nhằm di chuyển người dân của chính họ cũng sẽ buộc các đồng minh nổi dậy của Ankara ở Syria phải nhượng bộ thêm và điều này sẽ gây rối loạn tinh thần chiến đấu.

Những lời buộc tội về sự phản bội đang bắt đầu xuất hiện ở những phe phái nổi dậy. Hứng chịu thương vong lớn từ các cuộc không kích ồ ạt của liên minh thân Assad là nguyên nhân dẫn tới tình trạng này nhưng đây cũng chỉ là một phần của câu chuyện.

Tổn thất lớn lao cùng với việc mất tinh thần trước những thất bại không thể tránh khỏi từ cuộc phản công của liên minh ủng hộ Chính phủ Syria, lực lượng phiến quân và phe nổi dậy phải trông chờ vào sự hỗ trợ từ bên ngoài là xu hướng đã diễn ra ở Idlib từ lâu.