Ảnh minh họa: Skynews
Ông Boris Johnson cuối cùng đã bị buộc phải từ chức Thủ tướng Anh hôm thứ Năm (7/7) khi hàng chục thành viên trong đảng của ông rời bỏ chính phủ sau một vụ bê bối đạo đức.
Hãng tin CNN cho hay, danh tiếng của ông cũng bị giảm sút nghiêm trọng do một loạt yếu tố như lạm phát gia tăng, kinh tế Anh phát triển chậm chạp, khủng hoảng giá sinh hoạt trong mùa đông tới và nguy cơ xảy ra một cuộc chiến thương mại với Liên minh châu Âu EU.
Chứng khoán Anh tăng vọt sau thông tin ông Johnson chuẩn bị từ chức, đồng bảng Anh tăng 0,75% lên 1,20 USD, phục hồi nhẹ từ mức thấp nhất trong hai năm hồi đầu tuần.
Walid Koudmani, trưởng nhóm phân tích thị trường tại tập đoàn môi giới XTB (Anh), nói rằng: "Đừng nhầm lẫn, [bảng Anh] vẫn yếu do nền kinh tế Anh đang hoạt động kém hiệu quả so với các nước khác [và] có khả năng bước vào suy thoái".
Hãng tin Mỹ cho rằng, bất cứ ai kế nhiệm ông Johnson cũng sẽ phải đối mặt với một loạt thách thức kinh tế và tài chính bất thường.
Anh có tỷ lệ lạm phát cao nhất trong G7
Các nền kinh tế lớn đều phải gánh chịu hậu quả kéo dài của đại dịch đối với chuỗi cung ứng, cú sốc về chi phí năng lượng và lương thực do xung đột Ukraine.
Nhưng tình trạng này ở Anh xấu hơn hầu hết các nước khác. Lạm phát lên mức cao nhất trong 40 năm, đạt 9,1% vào tháng 5, cao nhất trong số các nền kinh tế hàng đầu G7 - và được dự báo sẽ tăng trên 11% vào cuối năm nay bất chấp một loạt các đợt tăng lãi suất.
Những tác động mạnh mẽ của Brexit - thành tựu tiêu biểu của chính phủ ông Johnson - đã làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu lao động và tăng chi phí hoạt động cho các doanh nghiệp . Chi phí nhập khẩu cũng tăng cao hơn do giá đồng bảng Anh giảm mạnh trong năm nay.
Giá thực phẩm và nhiên liệu tăng đã tạo ra cuộc khủng hoảng giá sinh hoạt tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ, buộc các hộ gia đình có thu nhập thấp phải lựa chọn giữa "sưởi ấm và ăn uống".
Chính phủ của ông Johnson đã hứa hỗ trợ 400 bảng Anh (502 USD) cho mỗi gia đình để giúp đỡ hàng triệu người đang gặp khó khăn trong việc thanh toán hóa đơn năng lượng.
Nhưng nỗ lực đó đang bị nuốt chửng. Theo Ngân hàng trung ương Anh, thu nhập đang có xu hướng giảm mạnh ở mức thứ hai kể từ lần kỷ lục vào năm 1964, do chi phí năng lượng và thực phẩm tăng cao. Và những hóa đơn đó sắp trở nên tồi tệ hơn.
Ông Johnson đã chấp nhận từ chức. Ảnh: Guardian
Các hộ gia đình ở Anh bị ảnh hưởng đặc biệt bởi mức sống tiếp tục giảm. Quỹ Nghị quyết Anh cho biết, mức lương tiêu chuẩn không cao hơn so với trước cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008.
Adam Corlett, nhà kinh tế trưởng của quỹ, nói: "Kỷ lục tồi tệ về mức sống gần đây của Anh, đặc biệt là sự sụp đổ hoàn toàn về tăng trưởng thu nhập của các hộ gia đình nghèo trong 20 năm qua - phải được đảo ngược trong thập kỷ tới".
Và đang đi tới mức tăng trưởng thấp nhất
Nếu không có sự tăng trưởng mạnh hơn, sự sụt giảm lương này sẽ không thể đảo ngược. Và điều đó rất khó xảy ra trong ngắn hạn. Trên khắp thế giới, sự phục hồi mạnh mẽ đang bị kéo xuống. Nhưng nước Anh đang ở một vị trí đặc biệt tồi tệ, với một cuộc suy thoái đang rình rập.
Nền kinh tế lớn thứ năm thế giới giậm chân tại chỗ vào tháng 2 và bắt đầu thu hẹp vào tháng 3. Theo Văn phòng Thống kê Quốc gia Anh, sự sụt giảm đã tăng tốc vào tháng 4, khi GDP ước tính đã giảm 0,3%, với cả ba lĩnh vực chính của nền kinh tế: dịch vụ, chế tạo và xây dựng. Doanh số bán lẻ trong tháng 5 đã giảm trong tháng thứ hai liên tiếp.
Có nhiều tin xấu ở phía trước. Trong một báo cáo về sự ổn định tài chính được công bố vào đầu tuần qua, Ngân hàng Trung ương Anh nói rằng triển vọng của nền kinh tế Anh đã "xấu đi đáng kể".
Tháng trước, Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế có trụ sở tại Paris đã dự đoán, nền kinh tế Anh sẽ chững lại, với mức tăng trưởng bằng không trong dự báo GDP cho năm 2023. Đây sẽ là thành tích tệ nhất trong khối G7 vào năm sau.
Tăng trưởng yếu là tin xấu đối với nợ chính phủ, vốn đã tăng lên hơn 90% GDP nhờ các biện pháp giúp các doanh nghiệp và hộ gia đình vượt qua đại dịch và khủng hoảng năng lượng.
Cơ quan giám sát tài khóa của chính phủ Anh, Văn phòng Trách nhiệm Ngân sách (OBR), cho biết áp lực từ dân số già và nợ công của Anh "đang có xu hướng không bền vững, dự kiến sẽ vượt quá 250% GDP trong dài hạn".
Điều đó có nghĩa là có rất ít cơ hội để Thủ tướng tiếp theo thực hiện các cam kết cắt giảm thuế hoặc thực hiện các cam kết chi tiêu.
OBR nói thêm: "Tất cả đều cho thấy một triển vọng đầy thách thức đối với chính phủ trong tương lai khi họ điều hành nền kinh tế và tài chính công của Anh trong nhiều năm tới".
Brexit chưa chuyển giao
Ông Johnson đã thành công hơn người tiền nhiệm Theresa May, bằng cách "hoàn thành Brexit". Nhưng việc cắt đứt với EU đã không mang lại sự thúc đẩy thương mại mà ông và những người ủng hộ Brexit đã hứa.
Hồi tháng 3, OBR nói rằng Anh đã bỏ lỡ phần lớn sự phục hồi trong thương mại toàn cầu kể từ sau đại dịch.
Đối với nhiều doanh nghiệp, thỏa thuận thương mại miễn thuế mà ông Johnson ký với các nhà lãnh đạo EU cách đây chưa đầy hai năm đã khiến thủ tục hải quan mất thời gian hơn, khiến họ khó bán hàng sang các thị trường xuất khẩu lớn nhất của mình và làm tăng chi phí nhập khẩu. Các hiệp định đã ký với các quốc gia khác hầu như không có kết quả.
OBR cho biết: “Mặc dù thương mại bổ sung với các nước khác có thể bù đắp phần nào sự sụt giảm thương mại với EU, nhưng không có thỏa thuận nào đạt được cho đến nay đủ lớn để có tác động đáng kể đến dự báo của văn phòng này”.
Dữ liệu chính thức được công bố vào tuần trước cho thấy, thâm hụt cán cân thanh toán của Anh đã tăng vọt lên 8,3% GDP trong quý đầu tiên của năm 2022, có nghĩa là nước này đang phải phụ thuộc nhiều hơn vào đầu tư nước ngoài để bù đắp cho thực tế là nước này đang phải nhập khẩu nhiều hơn.
Giám đốc Ngân hàng Berenberg (Đức) Kallum Pickering cho hay: "Đánh giá theo danh sách những người kế nhiệm tiềm năng cho ông Johnson, cán cân của các kết quả tiềm năng sẽ nghiêng về quan hệ ít căng thẳng hơn với EU".