Động thái của Mỹ
Mỹ đã phản đối nhà kinh tế học người Nigeria Ngozi Okonjo-Iweala vào vị trí tổng giám đốc của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), khiến quy trình lựa chọn kéo dài hơn dù đáng nhẽ kết quả đã có thể được công bố vào ngày 28/10.
Bà Okonjo-Iweala từng là người nắm quyền lực thứ 2 tại Ngân hàng Thế giới (WB), hiện bà nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ các quốc gia châu Phi và tính tới giữa tháng 10, bà đã nắm chắc khoảng 80 phiếu bầu - tương đương với một nửa số thành viên trong tổ chức. Gần đây, bà tiếp tục nhận được sự tín nhiệm từ 27 thành viên EU khác, tuy nhiên vẫn chưa giành được chiến thắng chung cuộc.
Cuộc họp ngày 28/10 vừa qua không đi tới kết quả cuối cùng - lựa chọn giữa bà Okonjo-Iweala và Bộ trưởng Thương mại Hàn Quốc Yoo Myung-hee - do vấp phải sự phản đối từ Washington.
Phát ngôn viên WTO Keith Rockwell phát biểu trước các phóng viên ở Geneva sau cuộc họp: "Một đại biểu không ủng hộ Tiến sĩ Ngozi và tuyên bố sẽ tiếp tục bỏ phiếu cho Bộ trưởng Yoo của Hàn Quốc. Đại biểu này tới từ Mỹ".
WTO đưa ra quyết định dựa trên sự đồng thuận, và do đó ứng viên phải nhận được sự nhất trí của tất cả 164 thành viên.
Bà Yoo Myung-hee. Ảnh: WTO
Được biết, Bộ trưởng Hàn Quốc đã từng hợp tác nhiều lần với Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer, bao gồm thỏa thuận để sửa đổi Hiệp ước Tự do Thương mại Mỹ-Hàn. Theo báo cáo từ Politico, Washington đã yêu cầu các nhà ngoại giao nước này thể hiện sự ủng hộ đối với bà Yoo ở các nước sở tại.
Những nguồn tin thân cận cho biết, các thành viên bao gồm Nhật Bản đã lên tiếng ủng hộ đưa bà Okonjo-Iweala lên vị trí tổng giám đốc WTO.
Bất chấp sự phản đối của Mỹ, người phát ngôn cho chiến dịch tranh cử của bà Okonjo-Iweala cho biết ứng cử viên này "vẫn rất vinh dự khi nhận được sự ủng hộ của ủy ban tuyển chọn WTO" và "mong đợi được Đại hội đồng bổ nhiệm làm Tổng Giám đốc vào ngày 9/11 tới".
"Việc đưa ra sự lựa chọn nhanh chóng sẽ cho phép các thành viên bắt đầu làm việc cùng nhau để đối phó với những thách thức cấp bách," phát ngôn viên nói.
Lo ngại Trung Quốc
Sự phản đối từ phía Mỹ cũng khiến các chuyên gia nhớ tới sự hoài nghi của chính quyền Tổng thống Donald Trump đối với Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) do Tổng giám đốc Tedros Adhanom Ghebreyesus - cựu ngoại trưởng Ethiopia - lãnh đạo. Nhà Trắng đã liên tục chỉ trích ông Tedros thân Trung Quốc và tuyên bố Mỹ sẽ rút khỏi WHO do "sự thiếu độc lập" của nhóm này với Trung Quốc.
Cũng như Ethiopia, Nigeria nợ Trung Quốc rất nhiều khoản vay phát triển kinh tế. Tuy nhiên, tờ Nikkei cho biết bà Okonjo-Iweala đã sống nhiều năm ở Washington trong 25 năm làm việc tại WB. Trong năm 2019, bà đã nhập quốc tịch Mỹ và có song quốc tịch. Bà Okonjo-Iweala được đề xuất vào vị trí người đứng đầu WTO với danh nghĩa là công dân của một nước châu Phi.
Phản đối từ Washington đã khiến đồng minh Nhật Bản rơi vào thế khó. Tokyo tỏ ra rất thận trọng trước đối thủ của bà Okonjo-Iweala, lo ngại rằng một tổ chức WTO dưới quyền điều hành của bà Yoo sẽ đưa ra nhiều quyết định có lợi cho Hàn Quốc trong các tranh chấp thương mại với Nhật Bản.
Tuy vậy, dù ai là người chiến thắng, thì người đó cũng sẽ là phụ nữ đầu tiên dẫn đầu tổ chức thương mại thế giới.
Tổng giám đốc WTO mới sẽ phải ngay lập tức xử lí những bất đồng của Mỹ - Trung đối với tương lai của tổ chức. Người tiền nhiệm Roberto Azevedo người Brazil đã từ chức khi chưa hết nhiệm kỳ và để lại những cải cách trì trệ ở WTO.
Tổng giám đốc mới cũng sẽ phải giải quyết những cáo buộc ngày càng nhiều - do Mỹ dẫn đầu - về tầm ảnh hưởng ngày càng lớn và hành vi thương mại không công bằng của Trung Quốc trong hệ thống thương mại toàn cầu.
Trong cuộc phỏng vấn với Nikkei hồi tháng 7, bà Okonjo-Iweala nói: "Điều quan trọng là phải lắng nghe ý kiến từ những quốc gia cảm thấy sự bất công và sau đó khôi phục sự cân bằng về quyền và nghĩa vụ cho các thành viên."
"Tôi là một người biết lắng nghe, và kỹ năng lắng nghe là điều sẽ giúp tôi thành công", bà nói. "Tôi thực tế và luôn hướng tới các giải pháp."