Nhận định trên của các chuyên gia được đăng tải trên tạp chí The National Interest của Mỹ. Theo các tác giả, Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ phải thỏa hiệp trước khi Quốc hội Mỹ thông qua lệnh cấm vận vũ khí đối với Thổ Nhĩ Kỳ, vì chỉ có các đối thủ Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) mới được hưởng lợi từ lệnh này, nhất là Nga. Họ sẽ có cơ hội mở rộng xuất khẩu vũ khí sang Thổ Nhĩ Kỳ.
“Xem xét theo lệnh cấm vận của Mỹ đối với việc Thổ Nhĩ Kỳ tham gia vào chương trình máy bay F-35 và cuộc thảo luận tại Quốc hội Mỹ về các “biện pháp trừng phạt thứ cấp” có thể xảy ra đối với Ankara vì mua hệ thống phòng không của Nga, có vẻ như liên minh Mỹ- Thổ Nhĩ Kỳ đang đứng bên bờ vực thẳm”, các nhà phân tích chính trị Jessica Varnum và Can Kasapoglu cho biết trên National Interest.
Tuy nhiên, cả Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ đều có kinh nghiệm đáng kể về khôi phục quan hệ bình thường trong điều kiện dường như không còn hy vọng gì nữa. Ví dụ, Mỹ đã từng áp đặt lệnh cấm vận vũ khí đối với Thổ Nhĩ Kỳ trong năm 1975.
Ngoài ra, các chuyên gia Varnum và Kasapoglu nhấn mạnh rằng mặc dù Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đã ký thỏa thuận về S-400, nhưng điều này không ngăn cản Ankara chống lại Moscow trong một số xung đột khu vực, chẳng hạn như ở Syria và Libya.
“Để hiểu sự phức tạp của S-400 đối với quan hệ trong nội bộ NATO, cần phải giải quyết vào khía cạnh kỹ thuật của vấn đề. Hiện tại, Thổ Nhĩ Kỳ không tham gia vào quá trình bảo dưỡng S-400 và chưa được chuyển giao công nghệ liên quan đến thiết kế cũng như nguyên lý hoạt động của hệ thống phòng không Nga.
Trong điều kiện như vậy, quân đội Thổ Nhĩ Kỳ không thể biết chính xác hệ thống của Nga đang làm gì ở Thổ Nhĩ Kỳ, đặc biệt là liệu hệ thống này có “ẩn giấu” các thiết bị thu thập dữ liệu quân sự của NATO để chuyển tới Moscow hay không.
Nói cách khác, không thể loại trừ khả năng S-400 có thể nghiên cứu các tính năng của máy bay F-35 mới. Điều này sẽ gây nguy hiểm cho toàn bộ lực lượng Không quân Mỹ từ Tây Âu đến Đông Á”, các nhà phân tích chính trị cho biết thêm.
Ngoài ra, theo các chuyên gia, trong điều kiện đó, không có gì ngạc nhiên khi NATO từ chối gửi F-35 tới Thổ Nhĩ Kỳ, cũng như tiến hành các cuộc tập trận chung với sự tham gia của F-35 trên không phận Thổ Nhĩ Kỳ, do sự hiện diện của S-400 được triển khai trên lãnh thổ nước này.
Đồng thời, vấn đề với S-400 đe dọa Thổ Nhĩ Kỳ không chỉ trong việc việc mất F-35, mà còn gây ra cuộc cãi vã lớn với NATO. Theo các điều kiện mới, Ankara có thể thay thế máy bay chiến đấu F-16S và F-4E đã lỗi thời của mình bằng máy bay chiến đấu Su-35S mới của Nga.
Việc mua thêm vũ khí của Nga sẽ càng có khả năng xảy ra, nếu Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ không thể đi tới một thỏa thuận trước khi Quốc hội Mỹ thông qua “các biện pháp trừng phạt thứ cấp”, có thể hoàn toàn cắt đứt quyền tiếp cận của Ankara với các thiết bị quân sự của phương Tây.
“Trong khi đó, Thổ Nhĩ Kỳ vẫn chưa thông báo hệ thống S-400 đã bắt đầu hoạt động”, các nhà phân tích lưu ý.
Theo chuyên gia về Trung Đông Aaron Stein từ Viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại Mỹ, thỏa thuận về việc không triển khai S-400 ở Thổ Nhĩ Kỳ có thể giải quyết khủng hoảng trong quan hệ Mỹ-Thổ Nhĩ Kỳ.
Các tác giả cũng nhấn mạnh Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ quá quan trọng đối với nhau, vì vậy họ cần đi đến thỏa hiệp và giải quyết sự bất đồng.
“Những người được lợi duy nhất trong lệnh cấm vận vũ khí của Mỹ đối với Thổ Nhĩ Kỳ sẽ là các đối thủ của NATO, chủ yếu là Nga”, National Interest kết luận.
Trước đó, vào tháng 6, người đứng đầu Ban Thư ký Công nghiệp quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ, ông Ismail Demir tuyên bố, Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đã đồng ý thoả thuận về việc cung cấp hệ thống phòng không S-400 thứ hai.
“Chúng tôi đã có một thỏa thuận cơ bản về việc cung cấp tổ hợp S-400 thứ hai. Chỉ còn bàn những công việc kỹ thuật về chuyển giao công nghệ, chi tiết về sản xuất chung và lộ trình thực thi”, ông Demir nói.
“Hệ thống S-400 được Thổ Nhĩ Kỳ mua để sử dụng. Điều này đã được tuyên bố nhiều lần ở tất cả các cấp quốc gia. Công việc vẫn đang được tiếp tục thực hiện”, ông Demir cho biết thêm.