Mỹ không muốn phải "xin phép" ai
Trao đổi với báo chí ngày 23/8, nguyên Phó Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ cho rằng, từ lâu, Mỹ đã có lợi ích trong khu vực này, xét về khía cạnh thương mại cũng như hợp tác với các nước trong khu vực. "Chúng tôi muốn được tự do giao thương với các nước trong khu vực mà không phải nhìn trước ngó sau hay xin phép bất kỳ ai", ông Colby nhấn mạnh.
Ông Colby trong buổi trao đổi với báo chí chiều 23/8. Ảnh: Văn Thương.
Theo ông Colby, quan điểm của Mỹ là mong muốn có một khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương rộng mở và tự do.
Hàm ý và nội hàm của khái niệm này nghĩa là các quốc gia trong khu vực có quyền tự quyết định tương lai của họ, về cách tiến hành giao thương, quan hệ an ninh, kết nối về mặt chính trị… Điều đó cũng phù hợp với lợi ích các quốc gia trong khu vực: không muốn sống dưới cái bóng của Trung Quốc, chuyên gia về Chiến lược quốc phòng Mỹ nói thêm.
Vì vậy, Mỹ mong muốn phối hợp hợp tác với các đối tác có chung các lợi ích và quan tâm. Tại khu vực này, Mỹ có những đồng minh truyền thống và đồng thời cũng muốn có những đối tác mới để cùng chia sẻ quan tâm và hợp tác đạt lợi ích chung. Xét về góc độ này, Ấn Độ và Việt Nam đứng đầu danh sách, ông Colby nhận định.
Cụ thể, Mỹ tiếp cận với khu vực này bằng nhiều cách khác nhau, cũng như vậy với Việt Nam: tăng cường hợp tác về mặt quốc phòng, song song khía cạnh quốc phòng là hợp tác về mặt kinh tế. Trong lĩnh vực quốc phòng, Mỹ giúp các quốc gia trong khu vực, trong đó có Việt Nam có thể củng cố chủ quyền của mình ở Biển Đông. Điều này đã được khẳng định qua tuyên bố của Bộ Ngoại giao Mỹ vào ngày hôm qua.
Chuyên gia Mỹ bày tỏ mong muốn mối quan hệ hợp tác Việt - Mỹ sẽ giúp Việt Nam có được sức mạnh lớn hơn, trở nên hùng cường và cùng hợp tác, 2 nước sẽ có một tương lai chung xán lạn.
Mỹ không chấp nhận Trung Quốc kiểm soát Biển Đông
Nhận định về các hành vi vi phạm của Trung Quốc ở vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam thời gian qua, ông Colby cho rằng, Bắc Kinh đang thực hiện chiến lược "cắt lát salami" hay còn gọi là chiến lược "tằm ăn lá dâu" đối với Việt Nam và Philippines. Bản thân Trung Quốc cũng đã sách nhiễu Philippines thời gian qua.
Chuyên gia Mỹ không khẳng định chắc chắn về ý định của Trung Quốc nhưng đưa ra giả thiết Bắc Kinh có thể muốn gây sức ép lên Việt Nam để ngăn Việt Nam tiến gần hơn với các nước khác như Mỹ. Hai là, trong bối cảnh biến động Hong Kong, Trung Quốc cũng có thể tạo một câu chuyện khác để kéo dư luận quốc tế khỏi vấn đề Hong Kong.
Trung Quốc muốn kiểm soát Biển Đông thông qua các đảo nhân tạo, đây là điều Mỹ không chấp nhận, ông Colby cho hay. Việc Trung Quốc xây dựng những đảo nhân tạo này là vi phạm những cam kết của Trung Quốc với chính quyền Obama và Trung Quốc đang sử dụng những hòn đảo đó để đe dọa Việt Nam và Philippines.
"Không có lý do gì các bạn cảm thấy bị đe dọa khi các bạn bảo vệ chính nghĩa của mình và Mỹ cũng đứng về phía các bạn bảo vệ chính nghĩa", ông nói.
Trả lời câu hỏi của Báo Trí Thức Trẻ về nhận định cho rằng hoạt động tự do hàng hải (FONOP) chưa đủ hiệu quả, ông Colby cho rằng, việc Mỹ thực hiện các hoạt động tuần tra Biển Đông ở khu vực dù rất tốt nhưng chưa đủ để đem lại sự thay đổi trong tính toán của Trung Quốc. Trung Quốc vẫn tiếp tục lợi dụng những kẽ hở đó bằng những hoạt động cụ thể của họ ở khu vực Biển Đông. Rõ ràng Mỹ phải thực hiện những biện pháp khác và phải làm nhiều hơn nữa trước thực tế đó.
Chuyên gia chiến lược quốc phòng Mỹ nêu quan điểm cá nhân rằng, chính phủ Mỹ có thể thực hiện những động thái mạnh mẽ hơn bằng cách công nhận việc khẳng định chủ quyền của các nước khác trong khu vực. "Mặc dù chưa có bất kỳ dấu hiệu nào từ chính quyền Mỹ sẽ làm điều đó, song đây là điều nên cân nhắc", ông nói.
"Tôi có thể nói rằng, chính quyền Tổng thống Donald Trump tập trung vào Trung Quốc và khu vực châu Á - Thái Bình Dương nhiều hơn bất kỳ chính quyền nào trước đây. Tổng thống Trump đã tuyên bố Trung Quốc là đối thủ cạnh tranh hàng đầu, các phát ngôn của Ngoại trưởng Pomeo, chiến lược an ninh quốc gia và phiên điều trần của Bộ trưởng Quốc phòng cũng phản ánh điều này", nguyên phó Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ nhấn mạnh.
Về mặt kinh tế, sự cạnh tranh với Trung Quốc về mặt kinh tế ngày càng rõ ràng hơn. Mỹ đã áp thuế quan với Trung Quốc và khả năng tiếp tục áp thuế vẫn còn để ngỏ. Bản thân Mỹ đã thông qua đạo luật chi ngân sách (BUILT ACT) để đầu tư hạ tầng khu vực này tương ứng với chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, xem đó là một giải pháp thay thế cho sáng kiến Một vành đai - Một con đường của Trung Quốc.
Ông Elbridge Colby là nguyên phó Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng về Chiến lược và Phát triển Lực lượng, đồng sáng lập và giám đốc của The Marathon Initiative, một sáng kiến mới tập trung vào việc thúc đẩy tư duy và chính sách về cạnh tranh đại cường cho Mỹ và các đồng minh và đối tác.