"Cửa sau" đưa hàng Trung Quốc vào Mỹ
Tuần trước, chính quyền Tổng thống Biden đã tăng thuế "Mục 301" đối với thép lên 25% từ mức 7,5%. Ngoài ra, Mỹ cũng áp 25% thuế an ninh quốc gia, thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp ở mức ba con số đối với nhiều sản phẩm thép của Trung Quốc.
Các mức thuế đối với xe điện Trung Quốc sẽ sớm tăng gấp 4 lần lên hơn 100% dưới đợt tăng thuế mới của Tổng thống Joe Biden đối với hàng nhập khẩu công nghệ cao từ Trung Quốc. Bước đi này cũng bao gồm việc tăng gấp đôi thuế đối với chất bán dẫn và pin mặt trời lên 50% trong năm nay và mức thuế 25% mới đối với các khoáng sản quan trọng cho việc sản xuất pin, than chì và nam châm pin cho xe điện của Trung Quốc trong hai năm tới.
Các mức thuế này được thiết kế để bảo vệ các lĩnh vực sản xuất trong nước mới, vốn là các ưu tiên mà chính quyền Biden đang cố gắng phát triển với hàng trăm tỷ đô la ưu đãi và trợ cấp thuế.
Tuy nhiên, quyết sách này cũng có thể sẽ đẩy nhanh quá trình chuyển dịch sản xuất của Trung Quốc sang Mexico và các khu vực khác.
Các quan chức và chuyên gia thương mại Mỹ nói rằng nếu không có nỗ lực quyết liệt nhằm cắt giảm hàng hóa Trung Quốc dưới dạng tạm nhập tái xuất hoặc đã xử lý cơ bản từ Mexico và các nước khác, những sản phẩm và hàng hóa giá rẻ của Trung Quốc vẫn sẽ tìm được đường vào thị trường Mỹ.
Eswar Prasad, giáo sư chính sách thương mại tại Đại học Cornell và cựu giám đốc Trung Quốc tại Quỹ Tiền tệ Quốc tế, cho biết: "Mức thuế mới có thể ngăn cản hàng nhập khẩu từ Trung Quốc nhưng có khả năng phần lớn hàng nhập khẩu đó có thể được chuyển hướng qua các quốc gia không chịu thuế".
Prasad cho biết, Mexico đã được hưởng lợi từ căng thẳng thương mại Mỹ-Trung leo thang do chi phí thấp hơn và khoảng cách địa lý gần gũi.
Mexico đã vượt qua Trung Quốc để trở thành nguồn nhập khẩu hàng đầu vào Mỹ, với hơn 115 tỷ USD hàng hóa có nguồn gốc từ nước này trong 3 tháng đầu năm 2024 so với chưa tới 100 tỷ USD từ Trung Quốc.
Với xu hướng này, mối lo ngại ngày càng tăng về việc Mexico sẽ trở thành trung tâm trung chuyển hàng hóa Trung Quốc nhằm tránh thuế quan, do Mỹ gia tăng nhập khẩu các sản phẩm thép từ Mexico. Đáng chú ý, gần đây nhà sản xuất xe điện Trung Quốc BYD cũng đang tìm kiếm địa điểm đầu tư nhà máy ở Mexico để cung ứng cho thị trường Mỹ.
Ngăn Trung Quốc như "bóp quả bóng bay"
Reuters đưa tin vào tháng trước rằng các quan chức Mỹ đã gây áp lực buộc Mexico phải từ chối đưa ra các chính sách ưu đãi đầu tư cho các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc.
Đại diện Thương mại Mỹ Katherine Tai nói với các phóng viên rằng bà lo ngại về mối quan hệ thương mại của Mexico với Trung Quốc và "theo dõi" những nỗ lực riêng biệt trong tương lai nhằm giải quyết các vấn đề trốn thuế.
Mexico được hưởng lợi từ phần lớn mức thuế quan bằng 0 theo Hiệp định thương mại Mỹ-Mexico-Canada về thương mại.
Một quan chức khác của Cơ quan Đại diện Thương mại Mỹ, cố vấn cấp cao Cara Morrow, nói với Reuters rằng cơ quan thương mại này đã làm việc với phía Mexico về cách để giảm bớt việc trung chuyển thép và nhôm Trung Quốc qua Mexico.
Các quan chức Mỹ đã nói rõ với Mexico rằng thỏa thuận thương mại Mỹ, Mexico và Canada là nhằm mục đích thúc đẩy sự hội nhập và khả năng cạnh tranh của Bắc Mỹ, thay vì "tạo ra cửa sau cho Trung Quốc", Morrow nói và cho biết thêm rằng cả hai bên đều muốn ngăn chặn kẽ hở này trở thành một vấn đề chính trong chương trình nghị sự nhằm đánh giá lại thỏa thuận thương mại 3 bên vào năm 2026.
Theo hiệp ước có hiệu lực vào tháng 7/2020, ba nước có thể tìm cách đàm phán lại hoặc chấm dứt thỏa thuận thương mại 3 bên sau 6 năm.
Bên cạnh đó, các chuyên gia cho rằng hành động của ông Biden cũng có thể gây thêm áp lực lên châu Âu bằng cách chuyển hướng sản xuất dư thừa xe điện, sản phẩm năng lượng mặt trời, pin và thép của Trung Quốc sang khu vực này, nơi các biện pháp bảo vệ thương mại của EU thường ở mức thấp hơn.
William Reinsch, chuyên gia thương mại tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế ở Washington, cho biết: Cố gắng ngăn chặn hoạt động sản xuất dư thừa của Trung Quốc "giống như bóp một quả bóng bay. Nó xẹp lại ở chỗ này và phồng lên ở chỗ khác".