The Wall Street Journal cách đây 4 giờ vừa đưa tin Trung Quốc đã bí mật ký một thỏa thuận để sử dụng độc quyền một phần tại căn cứ hải quân của Campuchia. Phnompenh gọi đây là tin giả mạo.
Theo lời các quan chức Mỹ được WSJ trích dẫn, Trung Quốc gần đây đã ký một thỏa thuận bí mật cho phép các lực lượng vũ trang của họ sử dụng một phần của cơ sở hải quân Campuchia trên Vịnh Thái Lan, không xa một sân bay lớn hiện đang được xây dựng bởi một công ty Trung Quốc.
Một số chi tiết của thỏa thuận cuối cùng chưa được làm rõ, các quan chức cho biết, nhưng một dự thảo ban đầu, được các quan chức Mỹ nhìn thấy, sẽ cho phép Trung Quốc sử dụng căn cứ này trong 30 năm, với điều khoản gia hạn tự động sau 10 năm. Thỏa thuận cũng cho phép Trung Quốc có thể gửi nhân viên quân sự, lưu trữ vũ khí và tàu chiến cập cảng
Theo dự thảo ban đầu của thỏa thuận, Trung Quốc sẽ xây dựng hai cầu tàu mới, một cho người Trung Quốc sử dụng, một cho người Campuchia, các quan chức Mỹ cho biết với WSJ. Các quan chức Mỹ cho biết thêm việc nạo vét ở căn cứ này có thể sẽ tiến hành để tiếp nhận các tàu hải quân lớn hơn của Trung Quốc.
Các chuyên gia của Mỹ cho biết thỏa thuận một khi được thực hiện sẽ cung cấp cho Bắc Kinh có căn cứ hải quân đầu tiên ở Đông Nam Á và một tiền đồn thứ hai ở hải ngoại (thứ nhất ở Djibouti). Theo dự kiến thì căn cứ hải quân sẽ nằm ở Ream – nơi được rừng rậm và rừng ngập mặn bao quanh, với diện tích 190 mẫu Anh.
Khu vực bao gồm cả hai căn cứ được Mỹ tài trợ xây dựng trước đây và hải quân Campuchia được sử dụng. Dự thảo cũng cho phép nhân viên của Trung Quốc mang vũ khí và hộ chiếu Campuchia và yêu cầu người Campuchia phải xin phép phía Trung Quốc mới được vào khu vực trên, các quan chức Mỹ cho biết.
Các quan chức Mỹ đang tranh luận về việc liệu Washington có thể thuyết phục Phnom Penh đảo ngược quyết định của mình đối với Ream hay không. Một số quan chức và nhà phân tích của Mỹ tin rằng Washington đã sử dụng quá nhiều gậy trong mối quan hệ với Campuchia, thường xuyên chỉ trích chuyện nhân quyền nên đã không cung cấp đủ ''cà rốt'' để tạo thân thiện.
Mỹ và các đối tác liên minh cũng đang vận động Campuchia không cho phép quân đội Trung Quốc sử dụng sân bay đang được một công ty tư nhân của Trung Quốc xây dựng tại Dara Sakor, khoảng 40 dặm về phía tây bắc Ream. Dự kiến, Trung Quốc muốn ký hợp đồng thuê 99 năm với sân bay ở khu vực duyên hải thưa dân của Campuchia.
Hình ảnh công trường sân bay Dara Sakor
Theo WSJ thu thập, hình ảnh vệ tinh gần đây cho thấy công việc đã tiến triển nhanh chóng. Khu vực này hiện có một đường băng dài 2 dặm, đủ lớn cho các máy bay Boeing 747 và Airbus A380, cho các máy bay ném bom và vận tải quân sự tầm xa của Trung Quốc hoạt động cất hạ cánh.
Các hình ảnh, theo các quan chức Mỹ và đồng minh, cũng cho thấy những gì dường như là sự chuẩn bị cần thiết cho các đường băng phục vụ máy bay quân sự, đặc biệt là máy bay chiến đấu cất cánh và hạ cánh nhanh chóng. Công ty xây dựng sân bay đã thanh minh rằng nó hoàn toàn phục vụ mục đích thương mại. Về lý thuyết, máy bay chiến đấu bay từ Dara Sakor sẽ có thể tấn công các mục tiêu ở các nước láng giềng Thái Lan, Singapore và các nơi khác.
WSJ đánh giá các hoạt động quân sự từ căn cứ hải quân, sân bay hoặc từ cả hai nơi này sẽ nâng cao năng lực của Bắc Kinh để thực thi các yêu sách lãnh thổ và lợi ích kinh tế ở Biển Đông, nhằm đe dọa các đồng minh của Mỹ ở Đông Nam Á và mở rộng ảnh hưởng của họ đối với eo biển chiến lược quan trọng Malacca.
Emily Zeeberg, phát ngôn viên của Đại sứ quán Mỹ tại Phnom Penh cho biết: “Washington đang lo ngại với bất kỳ bước đi nào của chính phủ Campuchia để mời một sự hiện diện quân sự nước ngoài tại Campuchia”.
Các quan chức Trung Quốc và Campuchia đã phủ nhận có bất kỳ kế hoạch nào cho một căn cứ quân sự của Trung Quốc ở nước này. “Không có chuyện gì xảy ra như vậy cả”, ông Phay Siphan, phát ngôn viên của chính phủ Campuchia, cho biết hôm thứ 6 tuần trước. Ông gọi đó là “fake news” (tin giả).
Thủ tướng Hun Sen của Campuchia hồi tháng 11 năm ngoái cũng phủ nhận có bất kỳ kế hoạch nào liên quan đến việc hiện diện một căn cứ quân sự của Trung Quốc tại Campuchia, sau khi Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence viết thư cho ông bày tỏ quan ngại về vấn đề này.
Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa hồi tháng trước cũng lên tiếng phủ nhận Bắc Kinh đang thiết lập sự hiện diện quân sự ở Campuchia.
Còn hồi đầu tháng này, Lầu Năm Góc đã đề nghị Campuchia giải thích lý do không nhận giúp đỡ tu sửa cơ sở huấn luyện và điểm đỗ tàu thuộc căn cứ hải quân Ream.
Đây là nội dung bức thư do ông Joseph Felter - Phó trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ phụ trách Nam Á lẫn Đông Nam Á - gửi đến Bộ trưởng Quốc phòng Campuchia Tea Banh. Thư từ Phó trợ lý Felter viết: “Lá thư thông báo (quyết định từ chối giúp đỡ) ngày 6.6 làm dấy lên lo ngại rằng sự thay đổi chính sách đột ngột này xuất phát từ kế hoạch mới cho căn cứ Ream, cụ thể là khả năng cho lực lượng quân sự Trung Quốc đồn trú”.
Tùy viên quân sự Mỹ tại Phnom Penh Michael Stelzig xác nhận thư đề nghị giải thích được gửi đến tướng Tea Banh vào ngày 24.6. Trước thông tin trên, Bộ Quốc phòng Campuchia cho biết họ không từ chối tiền hỗ trợ Mỹ mà chỉ muốn dùng chúng vào việc khác.
“Tại căn cứ Ream có thể sẽ có thay đổi, nhưng không liên quan đến lực lượng Trung Quốc”, theo Bộ Quốc phòng Campuchia. Theo đó, các cơ sở do Mỹ tài trợ tại Ream sẽ được di dời để phát triển cơ sở hạ tầng và tăng cường an ninh hơn nữa, theo một lá thư hồi tháng 7 từ Bộ Quốc phòng Campuchia, gửi cho WSJ.