Chính quyền của Tổng thống Donald Trump đã âm thầm theo đuổi một thỏa thuận rộng hơn về việc chia sẻ với Saudi Arabia công nghệ điện hạt nhân của Mỹ, nhằm mục đích xây dựng ít nhất hai nhà máy điện hạt nhân.
Một số quốc gia gồm Mỹ, Hàn Quốc và Nga đang cạnh tranh nhau để giành thỏa thuận này và Saudi Arabia dự kiến sẽ công bố người chiến thắng vào cuối năm nay.
Sự chấp thuận của ông Perry, được gọi là sự ủy quyền Phần 810, cho phép các công ty thực hiện những công việc sơ bộ trước nhưng không vận chuyển thiết bị nhà máy, một nguồn giấu tên cho biết. Những sự phê duyệt đầu tiên được trang Daily Beast tiết lộ.
Cục Quản lý An ninh Hạt nhân Quốc gia Mỹ (NNSA) cho biết các công ty đã yêu cầu chính quyền của Tổng thống Trump giữ bí mật về sự phê duyệt.
“Trong trường hợp này, mỗi công ty nhận được ủy quyền cụ thể để làm việc với Ả Rập Xê Út đã cung cấp cho chúng tôi một yêu cầu bằng văn bản rằng ủy quyền của họ sẽ không được công khai,” NNSA cho biết.
Trước đây, Bộ Năng lượng Mỹ đã công khai các ủy quyền Phần 810 cho công chúng có thể đọc tại trụ sở chính của họ. Một quan chức của bộ này cho biết các yêu cầu có chứa thông tin độc quyền và những sự ủy quyền đã được nhiều cơ quan phê duyệt.
Nhiều nhà lập pháp Mỹ lo ngại rằng việc chia sẻ công nghệ hạt nhân với Saudi Arabia có thể dẫn đến một cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân ở Trung Đông.
Năm ngoái, Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman nói với đài CBS rằng vương quốc của ông sẽ phát triển vũ khí hạt nhân nếu Iran cũng tiến hành chuyện đó.
Ngoài ra, vương quốc này đôi khi chống lại việc tuân thủ các tiêu chuẩn của Mỹ, mà sẽ chặn hai con đường tạo ra vật liệu phân hạch cho vũ khí hạt nhân một cách bí mật: làm giàu uranium và tái chế nhiên liệu đã qua sử dụng.
Mohammed bin Salman và Donald Trump gặp nhau tại Nhà Trắng vào tháng 3-2018. Ảnh: REUTERS
Sự quan ngại trong Quốc hội Mỹ về việc chia sẻ công nghệ hạt nhân với Saudi Arabia gia tăng sau khi nhà báo Jamal Khashoggi bị sát hại tại lãnh sự quán Saudi Arabia ở Istanbul (Thổ Nhĩ Kì) vào tháng 10-2018.
Trong phiên điều trần tại Quốc hội Mỹ hôm 27-3, Hạ nghị sĩ Brad Sherman, thuộc đảng Dân chủ, đã kêu gọi Ngoại trưởng Mike Pompeo công bố tên của các công ty đã được chấp thuận vào giữa tháng 4, và ông Pompeo nói sẽ xem xét. Ông Sherman cũng cho biết chính quyền của Tổng thống Trump đã cố tránh né việc chia sẻ công nghệ hạt nhân với Saudi Arabia trước Quốc hội.
Ông Pompeo cho biết chính quyền Mỹ đang nỗ lực để đảm bảo công nghệ hạt nhân được chia sẻ sẽ không đối mặt với những rủi ro liên quan đến việc phổ biến quá mức.
Trong một báo cáo hồi tháng trước, các Hạ Nghị sĩ Đảng Dân chủ cáo buộc các trợ lý cấp cao của Nhà Trắng đã phớt lờ cảnh báo rằng họ có thể phạm luật khi làm việc với các cựu quan chức Mỹ thuộc một nhóm có tên IP3 International nhằm thúc đẩy một kế hoạch trị giá hàng tỉ USD để xây dựng các lò phản ứng hạt nhân ở Trung Đông, bao gồm Saudi Arabia.
IP3 đã không lập tức phản hồi yêu cầu bình luận về việc liệu đó có phải là một trong những công ty nhận được ủy quyền Phần 810 hay không.
Vào ngày 27-3, Văn phòng Thẩm định Trách nhiệm Chính phủ, cơ quan điều tra của Quốc hội Mỹ, cho biết họ đã chấp thuận yêu cầu của Thượng nghị sĩ Marco Rubio thuộc đảng Cộng hòa và Bob Menendez thuộc đảng Dân chủ, để rà soát những cuộc đàm phán của chính quyền Mỹ với Saudi Arabia liên quan đến thỏa thuận hạt nhân.